ışın vermeden önceki planlamada bilgisayarlı tomografi çok büyük önem taşır.
yüksek kv’lı radyasyon enerjisi üretmekte kullanılan tıbbi aygıt.
(bkz: lineer akseleratör)
yüksek radyasyon enerjisini kontrollü bir şekilde kullanarak özellikle tümörleri ortadan kaldırmaya/küçültmeye yönelik çalışan tıp dalı.
çekirdek bozunum enerjisini tıbbi görüntülemede kullanan çok önemli bir tıp dalı.
bir aikido’cuyu yenmenin yegane yolu mesafe kontrolü ile ayak tekniği uygulamaktır. bunu da çok seri, elit bir taekwondo dövüşçüsü yapabilir.
filmlerinde bilardo salonlarını ve barları çok sevmiştir. aikido hareketlerini, kol kırma, kafaya bilardo topu fırlatma, kafada ıstaka kırma gibi bilumum aksiyon sahnelerini bu mekanlarda gerçekleştirmiştir.
floroskopi (skopi) radyolojinin en eski ve en temel bölümlerinden biridir. günümüzde de, oldukça yaygın olarak sindirim sistemi, idrar yolları, kadın üreme organları ve vücudun daha bir çok bölümünün incelenmesinde kullanılmaktadır.
floroskopi, x-ışını kullanılarak yapılır. normal filmlerde görülemeyen yapılar kontrast madde denilen ilaçlarla boyanarak görünür hale getirilir. kontrast maddeler, baryum ve iyot gibi radyoopak maddeler içeren ilaçlardır. kontrast maddeler, uygulanacak incelemenin türüne göre, hastaya içirilerek, lavman yapılarak, idrar sondası yoluyla veya enjeksiyonla verilir. kontrast madde verilmesini takiben, incelenen organ doktor tarafından ekranda izlenerek çeşitli pozisyonlarda filmler çekilir.
hasta, inceleme sırasında az miktarda radyasyon alır. ancak bu tetkiklerin faydası, az miktardaki radyasyonun zararlarının yanında çok fazladır. çekimi yapan doktor ve teknisyenler, radyasyona her gün maruz kalmamak için koruyucu bir bölmenin arkasında oturarak veya kurşun önlük giyerek kendilerini korurlar.
çekim öncesinde hastalar, tüm kıyafetlerini ve metal takılarını çıkararak bir hastane önlüğü giyerler. hamilelik olasılığı veya ilaç allerjisi olan hastalar, tetkik öncesinde incelemeyi yapan doktoru haberdar etmelidirler.
çekimden sonra filmler doktorlar tarafından incelenerek, tetkiki isteyen doktora verilmek üzere, bir rapor yazılır.
floroskopi ile en sık incelenen organlar şunlardır:
-kalın barsak (kolon (kalın barsak) filmi)
-üst sindirim sistemi (yemek borusu-mide-oniki parmak barsağı) (üst sindirim sistemi incelemesi)
-ince barsaklar (ince barsak filmi)
-idrar yolları (mesane ve idrar yolları incelemesi)
-kadın üreme organları (kadın üreme organlarının incelenmesi)
kolon (kalın barsak) filmi:
lavman opak, çift kontrast kolon grafisi ya da baryumlu kolon grafisi olarak adlandırılır. makattan baryumlu kontrast madde ve hava verilerek kalın barsakların incelenmesidir. tetkikin öncesinde hastanın üç günlük hazırlığı gereklidir.
-hazırlık:
-hasta, randevu tarihinden üç gün öncesinden başlayarak katı ve gaz yapıcı gıdalar yememelidir. tetkikten önceki akşamdan itibaren yemek yenmemesi gerekir. ayrıca tetkik öncesinde, barsakların temizlenmesi amacıyla doktor tarafından yazılan müshil ve lavman uygulanır. böylece barsaklarda dışkı artığı kalmaması sağlanır. tam temizliğin yapılamadığı durumlarda film çekilemez. çünkü barsak duvarına yapışarak kalan dışkı artıkları, tetkikin yetersiz olmasına ya da yanıltıcı görüntüler vermesine neden olabilir.
tetkik öncesinde, hastanın sürekli kullandığı ilaçları almasında sakınca yoktur.
-inceleme nasıl yapılır?
-incelemeyi bir radyoloji doktoru ve bir radyoloji teknisyeni yapar. hastanın makatına yerleştirilen bir tüp veya sonda yoluyla önce kontrast madde sonra da hava verilir. daha sonra hasta kendi etrafında döner, böylece verilen ilaç ve havanın iyice karışması ve barsak duvarını sıvaması sağlanır. daha sonra, kalın barsak ekranda izlenerek çeşitli pozisyonlarda filmleri çekilir. çekim esnasında bazı kalın barsak kısımlarının daha iyi görüntülenmesi için hastaya belli pozisyonlar verilir. verilen hava ve ilaç nedeniyle bazı hastalarda hafif ağrı ya da tuvalet ihtiyacı oluşabilir. hastanın verilen ilaç ve havayı çekim sonuna kadar (yaklaşık 15 dakika) tutması gereklidir. tüm işlemler yaklaşık yarım saat içerisinde tamamlanır. çekim bitince sonda çekilerek hasta tuvalete gönderilir.
üst sindirim sistemi incelemesi:
özofagus-mide-duodenum (yemek borusu-mide-oniki parmak barsağı) grafisi olarak adlandırılır. hastaya gaz yapıcı tablet ve baryumlu kontrast madde içirilerek, bu organların iç yüzeyleri görünür hale getirilir. tetkik öncesinde hazırlık gereklidir.
-hazırlık:
-tetkikten önce en az 8 saat hasta yemek yememeli, su ve sigara içmemelidir. hasta, sürekli kullandığı ilaçları çok az miktarda su ile alabilir.
-inceleme nasıl yapılır?
-önce, midenin hareketlerini azaltıcı bir ilaç hastaya damardan enjekte edilir. daha sonra hasta gaz yapıcı tableti yutar, böylece midenin şişerek daha iyi görüntülenmesi sağlanır. bunu takiben, hastaya baryumlu kontrast madde içirilir. ekranda ilacın yemek borusu ve mideden ilerleyişi doktor tarafından izlenerek çeşitli pozisyonlarda filmler çekilir. çekim, yaklaşık yarım saat içerisinde tamamlanır. inceleme hastada herhangi bir rahatsızlık oluşturmaz.
ince barsak filmi:
ince barsakların kontrast madde içirilmesi (ince barsak pasaj grafisi) veya hastaya yutturulan bir tüp aracılığıyla hava ve kontrast madde verilmesi yoluyla (enteroklizis) incelenmesidir. öncesinde hazırlık gereklidir.
-hazırlık:
-tetkikten önceki 2 gün boyunca, hasta sulu gıdalar almalıdır. tetkik öncesinde, en az 12 saatlik açlık ve barsak temizliği için müshil kullanımı gereklidir.
-inceleme nasıl yapılır?
-hastaya baryumlu kontrast madde içirilerek maddenin ince barsaklarda ilerleyişi doktor tarafından ekranda izlenir. kontrast madde kalın barsaklara kadar ilerler ve bu esnada çeşitli pozisyonlarda filmler çekilir (ince barsak pasaj grafisi). ayrıca daha detaylı inceleme gerektiren durumlarda hastaya burnundan ince bir tüp yutturulur. bu tüp, oniki parmak barsağına yerleştirilir ve tüpten kontrast madde ile birlikte hava verilir. bu şekilde filmler alınır. çekimin süresi, verilen kontrast maddenin kalın barsağa geçiş süresine göre değişir.
mesane ve idrar yolları incelemesi:
mesaneye bir sonda ile verilen kontrast madde aracılığıyla, işeme esnasında idrar yollarının görüntülenmesidir. işleme ’miksiyon sistografisi’ adı verilir.
-öncesinde olası bir enfeksiyonun böbreklere taşınmaması için idrar kültürü yaptırılması gerekir. kültürde mikrobik üreme olduğunda, enfeksiyon tedavi edildikten sonra inceleme yapılır. kültür temiz ise, herhangi bir sakınca yoktur.
-inceleme nasıl yapılır?
-mesaneye bir sonda takılır ve sondadan verilen kontrast madde ile mesane doldurularak filmleri çekilir. sonda çıkartılır. daha sonra hasta işemeye başlar, bu esnada mesaneden üst idrar yollarına kaçış olup olmadığına bakılarak çeşitli filmler çekilir. işlem sırasında sonda takılması ve şıkışma hissi dışında rahatsızlık hissedilmez. tüm işlemler, yaklaşık 15 dakikada tamamlanır.
kadın üreme organlarının incelenmesi:
rahim ve tüplerin, rahim içine kontrast madde verilerek incelenmesidir. yöntemin adı ’histerosalpingografi’dir.
-hastanın son adet başlangıcından 7 ila 10 gün sonra uygulanır. inceleme öncesinde hastanın doktor tarafından yazılan ağrı kesici tablet ve antibiyotik alması gerekir. başka hazırlık gerekmez.
-inceleme nasıl yapılır?
-rahime ince bir tüp yerleştirilmesini takiben bu tüpten verilen iyotlu kontrast maddenin rahimden tüplere ve karın boşluğuna geçişi izlenir. bu geçiş esnasında çeşitli filmler çekilir. tüm işlemler, yaklaşık 10 dakika içerisinde tamamlanır. inceleme sonrasında hafif ağrı ve akıntı olması normaldir. ağrı kesiciler kullanılabilir.
(kaynak: www.turkrad.org.tr)
floroskopi, x-ışını kullanılarak yapılır. normal filmlerde görülemeyen yapılar kontrast madde denilen ilaçlarla boyanarak görünür hale getirilir. kontrast maddeler, baryum ve iyot gibi radyoopak maddeler içeren ilaçlardır. kontrast maddeler, uygulanacak incelemenin türüne göre, hastaya içirilerek, lavman yapılarak, idrar sondası yoluyla veya enjeksiyonla verilir. kontrast madde verilmesini takiben, incelenen organ doktor tarafından ekranda izlenerek çeşitli pozisyonlarda filmler çekilir.
hasta, inceleme sırasında az miktarda radyasyon alır. ancak bu tetkiklerin faydası, az miktardaki radyasyonun zararlarının yanında çok fazladır. çekimi yapan doktor ve teknisyenler, radyasyona her gün maruz kalmamak için koruyucu bir bölmenin arkasında oturarak veya kurşun önlük giyerek kendilerini korurlar.
çekim öncesinde hastalar, tüm kıyafetlerini ve metal takılarını çıkararak bir hastane önlüğü giyerler. hamilelik olasılığı veya ilaç allerjisi olan hastalar, tetkik öncesinde incelemeyi yapan doktoru haberdar etmelidirler.
çekimden sonra filmler doktorlar tarafından incelenerek, tetkiki isteyen doktora verilmek üzere, bir rapor yazılır.
floroskopi ile en sık incelenen organlar şunlardır:
-kalın barsak (kolon (kalın barsak) filmi)
-üst sindirim sistemi (yemek borusu-mide-oniki parmak barsağı) (üst sindirim sistemi incelemesi)
-ince barsaklar (ince barsak filmi)
-idrar yolları (mesane ve idrar yolları incelemesi)
-kadın üreme organları (kadın üreme organlarının incelenmesi)
kolon (kalın barsak) filmi:
lavman opak, çift kontrast kolon grafisi ya da baryumlu kolon grafisi olarak adlandırılır. makattan baryumlu kontrast madde ve hava verilerek kalın barsakların incelenmesidir. tetkikin öncesinde hastanın üç günlük hazırlığı gereklidir.
-hazırlık:
-hasta, randevu tarihinden üç gün öncesinden başlayarak katı ve gaz yapıcı gıdalar yememelidir. tetkikten önceki akşamdan itibaren yemek yenmemesi gerekir. ayrıca tetkik öncesinde, barsakların temizlenmesi amacıyla doktor tarafından yazılan müshil ve lavman uygulanır. böylece barsaklarda dışkı artığı kalmaması sağlanır. tam temizliğin yapılamadığı durumlarda film çekilemez. çünkü barsak duvarına yapışarak kalan dışkı artıkları, tetkikin yetersiz olmasına ya da yanıltıcı görüntüler vermesine neden olabilir.
tetkik öncesinde, hastanın sürekli kullandığı ilaçları almasında sakınca yoktur.
-inceleme nasıl yapılır?
-incelemeyi bir radyoloji doktoru ve bir radyoloji teknisyeni yapar. hastanın makatına yerleştirilen bir tüp veya sonda yoluyla önce kontrast madde sonra da hava verilir. daha sonra hasta kendi etrafında döner, böylece verilen ilaç ve havanın iyice karışması ve barsak duvarını sıvaması sağlanır. daha sonra, kalın barsak ekranda izlenerek çeşitli pozisyonlarda filmleri çekilir. çekim esnasında bazı kalın barsak kısımlarının daha iyi görüntülenmesi için hastaya belli pozisyonlar verilir. verilen hava ve ilaç nedeniyle bazı hastalarda hafif ağrı ya da tuvalet ihtiyacı oluşabilir. hastanın verilen ilaç ve havayı çekim sonuna kadar (yaklaşık 15 dakika) tutması gereklidir. tüm işlemler yaklaşık yarım saat içerisinde tamamlanır. çekim bitince sonda çekilerek hasta tuvalete gönderilir.
üst sindirim sistemi incelemesi:
özofagus-mide-duodenum (yemek borusu-mide-oniki parmak barsağı) grafisi olarak adlandırılır. hastaya gaz yapıcı tablet ve baryumlu kontrast madde içirilerek, bu organların iç yüzeyleri görünür hale getirilir. tetkik öncesinde hazırlık gereklidir.
-hazırlık:
-tetkikten önce en az 8 saat hasta yemek yememeli, su ve sigara içmemelidir. hasta, sürekli kullandığı ilaçları çok az miktarda su ile alabilir.
-inceleme nasıl yapılır?
-önce, midenin hareketlerini azaltıcı bir ilaç hastaya damardan enjekte edilir. daha sonra hasta gaz yapıcı tableti yutar, böylece midenin şişerek daha iyi görüntülenmesi sağlanır. bunu takiben, hastaya baryumlu kontrast madde içirilir. ekranda ilacın yemek borusu ve mideden ilerleyişi doktor tarafından izlenerek çeşitli pozisyonlarda filmler çekilir. çekim, yaklaşık yarım saat içerisinde tamamlanır. inceleme hastada herhangi bir rahatsızlık oluşturmaz.
ince barsak filmi:
ince barsakların kontrast madde içirilmesi (ince barsak pasaj grafisi) veya hastaya yutturulan bir tüp aracılığıyla hava ve kontrast madde verilmesi yoluyla (enteroklizis) incelenmesidir. öncesinde hazırlık gereklidir.
-hazırlık:
-tetkikten önceki 2 gün boyunca, hasta sulu gıdalar almalıdır. tetkik öncesinde, en az 12 saatlik açlık ve barsak temizliği için müshil kullanımı gereklidir.
-inceleme nasıl yapılır?
-hastaya baryumlu kontrast madde içirilerek maddenin ince barsaklarda ilerleyişi doktor tarafından ekranda izlenir. kontrast madde kalın barsaklara kadar ilerler ve bu esnada çeşitli pozisyonlarda filmler çekilir (ince barsak pasaj grafisi). ayrıca daha detaylı inceleme gerektiren durumlarda hastaya burnundan ince bir tüp yutturulur. bu tüp, oniki parmak barsağına yerleştirilir ve tüpten kontrast madde ile birlikte hava verilir. bu şekilde filmler alınır. çekimin süresi, verilen kontrast maddenin kalın barsağa geçiş süresine göre değişir.
mesane ve idrar yolları incelemesi:
mesaneye bir sonda ile verilen kontrast madde aracılığıyla, işeme esnasında idrar yollarının görüntülenmesidir. işleme ’miksiyon sistografisi’ adı verilir.
-öncesinde olası bir enfeksiyonun böbreklere taşınmaması için idrar kültürü yaptırılması gerekir. kültürde mikrobik üreme olduğunda, enfeksiyon tedavi edildikten sonra inceleme yapılır. kültür temiz ise, herhangi bir sakınca yoktur.
-inceleme nasıl yapılır?
-mesaneye bir sonda takılır ve sondadan verilen kontrast madde ile mesane doldurularak filmleri çekilir. sonda çıkartılır. daha sonra hasta işemeye başlar, bu esnada mesaneden üst idrar yollarına kaçış olup olmadığına bakılarak çeşitli filmler çekilir. işlem sırasında sonda takılması ve şıkışma hissi dışında rahatsızlık hissedilmez. tüm işlemler, yaklaşık 15 dakikada tamamlanır.
kadın üreme organlarının incelenmesi:
rahim ve tüplerin, rahim içine kontrast madde verilerek incelenmesidir. yöntemin adı ’histerosalpingografi’dir.
-hastanın son adet başlangıcından 7 ila 10 gün sonra uygulanır. inceleme öncesinde hastanın doktor tarafından yazılan ağrı kesici tablet ve antibiyotik alması gerekir. başka hazırlık gerekmez.
-inceleme nasıl yapılır?
-rahime ince bir tüp yerleştirilmesini takiben bu tüpten verilen iyotlu kontrast maddenin rahimden tüplere ve karın boşluğuna geçişi izlenir. bu geçiş esnasında çeşitli filmler çekilir. tüm işlemler, yaklaşık 10 dakika içerisinde tamamlanır. inceleme sonrasında hafif ağrı ve akıntı olması normaldir. ağrı kesiciler kullanılabilir.
(kaynak: www.turkrad.org.tr)
(bkz: floroskopi)
(bkz: skopi)
radyasyon içeren bölgelerde kullanılan çeşitli uyarıcı işaretler ve tabelalar.radyoloji bölümlerinde çeşitli alanlarda insan sağlığı için tehlikeli oranlarda radyasyon kullanılmaktadır. hastaların ve özellikle de gebelerin bu işaretlere dikkat etmeleri ve bu bölgelere girmemeleri gerekmektedir.
(bkz: anjiyografi)
girişimsel radyoloji işlemleri, radyolog doktor, radyoloji teknisyeni ve hemşireden oluşan ekip tarafından gerçekleştirilir. bu sayede birçok alanda hastalar, genel anestezi ve cerrahi riskine girmeksizin tanı ve tedavi olanağı bulmuştur.girişimsel radyoloji bölümünce gerçekleştirilen işlemler, tanı ve tedaviye yöneliktir. tüm radyolojik girişimsel işlemler, ultrasonografi, bilgisayarlı tomografi, floroskopi gibi görüntüleme metodları eşliğinde gerçekleştirilir.
hazırlık:
genel olarak tüm radyolojik girişimsel işlemler için, işlemin bir gün öncesindeki gece yarısından sonra, alınması zorunlu ilaçlar dışında birşey yenilip içilmemelidir. eğer bir hastalık sebebiyle devamlı ilaç kullanımı ( özellikle aspirin, warfarin gibi kan sulandırıcı ilaçlar) gerekiyorsa işlemden önce ilgili hekime danışılmalıdır. ayrıca kalp hastalığı ve yüksek tansiyonu olanların radyoloğu uyarması gerekir. işlemden önce bazı kan tahlilleri istenir. bunlar, işlem sırasında oluşabilecek yan etkilere karşı tedbir almak amacıyla yapılır. işlem için gerekli bazı iğne ve yardımcı cihazlar da önceden reçeteye yazılarak, hastadan getirmesi istenir. bazı girişimsel işlemlerde iltihap gelişmesi ihtimaline karşı antibiyotik kullanılabilir. bu ya işlemden bir süre önce ya da işlem sırasında olur. hangi yöntemin uygulanacağı önceden hastaya bildirilir ve reçeteye yazılır.
işlem:
radyolojik girişimsel işlemlerde; tansiyon ölçümü, damar yolu açılması, hastanın solunum ve dolaşım sistemlerinin takibi yapılır. radyolog önceden elde edilmiş görüntüler üzerinde gerçekleştireceği işlemi planlar. girişimsel işlem yapılacak bölge, temizliği takiben lokal anestetik maddeler ile uyuşturulur. bu sırada hastanın bilinci açıktır ancak ağrı hissetmez.
riskler: incelemede başlıca riskler kanama gelişmesi ve lokal anestezik maddeye karşı allerji oluşmasıdır. kanama riski için önceden kan tahlili yapılır. kanama açısından riskli olanlara işlem yapılmaz veya mutlaka yapılması gerekiyorsa önceden bazı tedbirler alınır. kan tahlilleri normal olan kişilerde kanama çok nadiren gelişir. işlem sonrasında hastanın kontrol altında tutulmasının en belli başlı nedeni budur. bu gözlem sırasında kanama gelişecek olursa radyoloji hekimleri (radyologlar) tarafından tedbir alınır.
allerji ihtimaline karşı önceden hastanın bazı maddelere allerjisi olup olmadığı sorgulanır. buna rağmen allerji gelişmesi durumunda, girişimsel radyoloji bölümünde hazır bulunan bazı ilaçlar ve oksijen ile hasta tedavi edilir.
girişimsel işlemler:
biyopsiler: prostat, karaciğer, pankreas, akciğer, böbrek gibi organlardan veya bunların dışındaki tümöral oluşumlardan ultrason veya tomografi gibi olanaklar yardımıyla kesin tanıya ulaşılabilmesi parça alınması işlemidir. parçalar uzun bir iğnenin istenen dokuya yerleştirilmesiyle alınır. parça alımı ya 1-2 cm uzunluğunda ince doku şeklinde, ya da hücreler şeklindedir. ilkine "tru-cut" biyopsi, ikincisine "ince iğne aspirasyon biyopsisi" adı verilir. alınan parçalar patoloji doktoru tarafından değerlendirilir. değerlendirme süresi alınan parçaya ve dokuya göre 1 saat ile 5 gün arasındadır.
sıvı drenajları:görüntüleme eşliğinde özel iğneler ile cilt geçilerek, kist, apse gibi sıvı birikimlerinin boşaltılması ve buralara kateter yerleştirerek sürekli boşalmalarının sağlanması işlemidir. bu yöntemle böbrek kistleri, kist hidatik gibi bir zamanlar ancak cerrahi yöntemlerle tedavi edilebilen hastalıklar, kolaylıkla ortadan kaldırılabilir..
perkütan nefrostomiler: böbrek ve idrar yollarının taş, kitle ve benzeri nedenlerle ani tıkanması durumlarında böbrek fonksiyonların korumak amacıyla ciltten böbreğe kateter yerleştirerek idrar akımının böbrekten dışarıdaki bir idrar torbasına devamlılığının sağlanmasıdır.
biliyer drenaj: floroskopi eşliğinde ciltten ve karaciğerden geçilerek, iğne yardımıyla safra yollarına girilir. amaç karaciğer, safra yolu, pankreas ve onikiparmak barsağı kökenli tümörler nedeni ile tıkanmış ve genişlemiş olan safra yollarının safra akımının devamını sağlamak amacı ile açılması veya baypas edilmesidir. bu nedenle safra yollarının açılması amacı ile tıkanma bölgesindeki safra yoluna metal boru şeklindeki stent denilen araç konularak safra kanalının açılması ve safra akımının devamlılığı sağlanır. eğer bu işlem başarılamazsa safra akımının devamlılığı vücut dışındaki bir torbaya safra kanalına kateter yerleştirilerek gerçekleştirilir. böylece hastanın genişlemiş safra yollarından kaynaklanan ağrısı, sarılığı ve kaşıntısı azalmış olur ve tedavi için zaman kazanılır.
ablasyon işlemleri: istenmeyen dokuları ortadan kaldırmak amacıyla uygulanan işlemlerdir. görüntüleme eşliğinde kist veya tümör içine ilaç verilmesi veya radyofrekans dalgaları uygulanması sonucu zaman içinde bu bölgedeki hedeflenen hücreler ölecek ve normal vücut dokusu ile yer değiştireceklerdir. karaciğer, prostat ve troid tümörlerinin tedavisinde sıklıkla kullanılmaktadır.
işlem sonrası:
ortalama işlem süresi yaklaşık 30-90 dakika arasındadır. işlem sonrası hastalar yaklaşık 2-4 saat hastanede takip edilirler. bu süre içinde hasta hareketsiz olarak yatar. bununla birlikte hastalar işlem sonrası geceyi hastanede de geçirebilirler. bu yapılan işlemin şekline, işlemden sonra komplikasyon çıkıp çıkmamasına bağlıdır. hastalar eve gönderilmeden önce bilgilendirilir ve kontrollere çağırılırlar.
(kaynak: www.turkrad.org.tr)
hazırlık:
genel olarak tüm radyolojik girişimsel işlemler için, işlemin bir gün öncesindeki gece yarısından sonra, alınması zorunlu ilaçlar dışında birşey yenilip içilmemelidir. eğer bir hastalık sebebiyle devamlı ilaç kullanımı ( özellikle aspirin, warfarin gibi kan sulandırıcı ilaçlar) gerekiyorsa işlemden önce ilgili hekime danışılmalıdır. ayrıca kalp hastalığı ve yüksek tansiyonu olanların radyoloğu uyarması gerekir. işlemden önce bazı kan tahlilleri istenir. bunlar, işlem sırasında oluşabilecek yan etkilere karşı tedbir almak amacıyla yapılır. işlem için gerekli bazı iğne ve yardımcı cihazlar da önceden reçeteye yazılarak, hastadan getirmesi istenir. bazı girişimsel işlemlerde iltihap gelişmesi ihtimaline karşı antibiyotik kullanılabilir. bu ya işlemden bir süre önce ya da işlem sırasında olur. hangi yöntemin uygulanacağı önceden hastaya bildirilir ve reçeteye yazılır.
işlem:
radyolojik girişimsel işlemlerde; tansiyon ölçümü, damar yolu açılması, hastanın solunum ve dolaşım sistemlerinin takibi yapılır. radyolog önceden elde edilmiş görüntüler üzerinde gerçekleştireceği işlemi planlar. girişimsel işlem yapılacak bölge, temizliği takiben lokal anestetik maddeler ile uyuşturulur. bu sırada hastanın bilinci açıktır ancak ağrı hissetmez.
riskler: incelemede başlıca riskler kanama gelişmesi ve lokal anestezik maddeye karşı allerji oluşmasıdır. kanama riski için önceden kan tahlili yapılır. kanama açısından riskli olanlara işlem yapılmaz veya mutlaka yapılması gerekiyorsa önceden bazı tedbirler alınır. kan tahlilleri normal olan kişilerde kanama çok nadiren gelişir. işlem sonrasında hastanın kontrol altında tutulmasının en belli başlı nedeni budur. bu gözlem sırasında kanama gelişecek olursa radyoloji hekimleri (radyologlar) tarafından tedbir alınır.
allerji ihtimaline karşı önceden hastanın bazı maddelere allerjisi olup olmadığı sorgulanır. buna rağmen allerji gelişmesi durumunda, girişimsel radyoloji bölümünde hazır bulunan bazı ilaçlar ve oksijen ile hasta tedavi edilir.
girişimsel işlemler:
biyopsiler: prostat, karaciğer, pankreas, akciğer, böbrek gibi organlardan veya bunların dışındaki tümöral oluşumlardan ultrason veya tomografi gibi olanaklar yardımıyla kesin tanıya ulaşılabilmesi parça alınması işlemidir. parçalar uzun bir iğnenin istenen dokuya yerleştirilmesiyle alınır. parça alımı ya 1-2 cm uzunluğunda ince doku şeklinde, ya da hücreler şeklindedir. ilkine "tru-cut" biyopsi, ikincisine "ince iğne aspirasyon biyopsisi" adı verilir. alınan parçalar patoloji doktoru tarafından değerlendirilir. değerlendirme süresi alınan parçaya ve dokuya göre 1 saat ile 5 gün arasındadır.
sıvı drenajları:görüntüleme eşliğinde özel iğneler ile cilt geçilerek, kist, apse gibi sıvı birikimlerinin boşaltılması ve buralara kateter yerleştirerek sürekli boşalmalarının sağlanması işlemidir. bu yöntemle böbrek kistleri, kist hidatik gibi bir zamanlar ancak cerrahi yöntemlerle tedavi edilebilen hastalıklar, kolaylıkla ortadan kaldırılabilir..
perkütan nefrostomiler: böbrek ve idrar yollarının taş, kitle ve benzeri nedenlerle ani tıkanması durumlarında böbrek fonksiyonların korumak amacıyla ciltten böbreğe kateter yerleştirerek idrar akımının böbrekten dışarıdaki bir idrar torbasına devamlılığının sağlanmasıdır.
biliyer drenaj: floroskopi eşliğinde ciltten ve karaciğerden geçilerek, iğne yardımıyla safra yollarına girilir. amaç karaciğer, safra yolu, pankreas ve onikiparmak barsağı kökenli tümörler nedeni ile tıkanmış ve genişlemiş olan safra yollarının safra akımının devamını sağlamak amacı ile açılması veya baypas edilmesidir. bu nedenle safra yollarının açılması amacı ile tıkanma bölgesindeki safra yoluna metal boru şeklindeki stent denilen araç konularak safra kanalının açılması ve safra akımının devamlılığı sağlanır. eğer bu işlem başarılamazsa safra akımının devamlılığı vücut dışındaki bir torbaya safra kanalına kateter yerleştirilerek gerçekleştirilir. böylece hastanın genişlemiş safra yollarından kaynaklanan ağrısı, sarılığı ve kaşıntısı azalmış olur ve tedavi için zaman kazanılır.
ablasyon işlemleri: istenmeyen dokuları ortadan kaldırmak amacıyla uygulanan işlemlerdir. görüntüleme eşliğinde kist veya tümör içine ilaç verilmesi veya radyofrekans dalgaları uygulanması sonucu zaman içinde bu bölgedeki hedeflenen hücreler ölecek ve normal vücut dokusu ile yer değiştireceklerdir. karaciğer, prostat ve troid tümörlerinin tedavisinde sıklıkla kullanılmaktadır.
işlem sonrası:
ortalama işlem süresi yaklaşık 30-90 dakika arasındadır. işlem sonrası hastalar yaklaşık 2-4 saat hastanede takip edilirler. bu süre içinde hasta hareketsiz olarak yatar. bununla birlikte hastalar işlem sonrası geceyi hastanede de geçirebilirler. bu yapılan işlemin şekline, işlemden sonra komplikasyon çıkıp çıkmamasına bağlıdır. hastalar eve gönderilmeden önce bilgilendirilir ve kontrollere çağırılırlar.
(kaynak: www.turkrad.org.tr)
anjiyografi vücut damarlarının görüntülenmesi demektir. damar içine damarların görünür hale gelmesini sağlayan ve kontrast madde olarak tanımlanan ilaç verilerek, özel röntgen cihazları yardımıyla dsa adı verilen filmler elde edilir. anjiyografi sayesinde organları besleyen damarlar görüntülenerek damar hastalıkları veya bu damarlardan beslenen organlara ait tanı koydurucu bilgiler edinilir. ayrıca elde edilen bilgiler doğrultusunda anjiyografi tedavi amaçlı olarak da kullanılır. anjiyoplasti (balonla daralmış damarları açma) bunun klasik bir örneğidir. bu sayede cerrahi tedavi gerektiren birçok hastalık, cerrahi ve genel anestezinin riskleri olmaksızın tedavi imkanı bulmaktadır.
hazırlık:
anjiyografi işlemi öncesi gece yarısından sonra sabah alınması zorunlu ilaçlar dışında birşey yenilip içilmemelidir. eğer kanı sulandırıcı ilaç kullanıyorsa (aspirin, coumadin gibi) işlem öncesi ilgili hekime danışılmalıdır. işlem öncesi hastanın böbrek fonksiyonlarının bilinmesi de önemlidir. ayrıca kasık tüy temizliği işlem öncesi yapılmış olmalıdır.
işlem:
anjiyografi öncesi hastaya özel önlük giydirilir ve hasta anjiyografi masasına yatırılır.tercihen sağ kasıktan cilt temizliğini takiben lokal anestezi sonrası özel kateter yardımıylaamaca göre atar damar veya toplar damar içine girilerek kontrast madde verilip damarlar görüntülenir. bu sırada lokal anestezi yapıldığı için hasta işlemi hissetmez.
anjiyografik işlemler:
a)tanıya yönelik:
kol ve bacak damarlarının görüntülenmesi
karın içi organ damarlarının görüntülenmesi
beyin damarlarının görüntülenmesi
akciğer damarlarının görüntülenmesi
kalp damarlarının görüntülenmesi
b)tedaviye yönelik:
anjiyoplasti: dar veya tam tıkalı damarların balon ya da stent denilen özel araçlarla tekrar açılması için yapılır. bacak damarlarındaki tıkanmalar, tansiyon yükselmesine neden olan böbrek damarı tıkanıklıkları, beyni besleyen damarların tıkanıklıkları bu yolla radyoloji hekimleri (radyologlar) tarafından ameliyatsız tedavi edilebilirler. işlemlerde genel anestezi uygulanmaması önemli bir avantajdır.
anjiyo embolizasyonlar: anormal damar yumaklarının, damarlarda oluşan baloncukların ya da anormal kanlanma gösteren kanser dokularının damarlarının çeşitli şekillerde tıkanması işlemidir.yoğun olarak beyin kanamalarının en sık nedenleri olan damarlarda oluşan baloncukların ve avm (arteriovenöz malformasyon) adı verilen anormal damar yumaklarının tıkanması amacı ile kullanılır. kanser dokularının, özellikle karaciğer kanserlerinin, anormal damarlarının tıkanması aracılığı ile tedavide kullanılır. radyoloji hekimleri tarafından yapılan bu işlemlerle de, sadece cerrahi tedavisi olan hastalıklar lokal anestezi ve anjiografi yöntemiyle tedavi edilmiş olmaktadırlar. bununla birlikte bu tedavi yöntemlerininde cerrahi tedavilerde olduğu gibi belirli riskleri bulunmaktadır.
tips(transjuguler intrahepatik porto-kaval şant): son dönem karaciğer hastalığında mide varis kanamasının tedavisinde kullanılan bir yöntemdir. boyun damarından yanlızca bir kateter ile girilerek karaciğerdeki damarlar arasında yapay bir damar yaratarak kan geçişini sağlayan ameliyata alternatif bir yöntemdir.
inferior vena kava filtresi yerleştirilmesi: bacak toplar damarlarından alt ana toplar damar (inferior vena kava) yoluyla akciğerlerine sık sık pıhtı taşınan ve bu nedenle akciğer damarlarında tıkanma oluşan hastalarda alt ana toplar damar içine kasıktan kateter yardımıyla girilerek pıhtı geçişini engelleyici filtre yerleştirilmesi işlemidir.
işlem sonrası:
işlem sonrası kateter takılan bölgenin temizliği ve pansumanını takiben hastalar ortalama 2-4 saat yatarak takibe alınırlar ve eve gönderilmeden önce bilgilendirilerek kontrollere çağırılırlar. bununla birlikte komplike vakalarda hastanede birkaç gün yatmak sözkonusu olabilir.
komplikasyonlar:
başlıcaları kontrast madde allerjisi, lokal anestezik madde allerjisi ve kanamadır. kullanılan kontrast madde miktarı modern anjiyografi cihazlarıyla en aza indirgenmiştir. allerji olup olmadığı önceden hastayla konuşularak belirlenebilir. ancak bazı durumlarda ilk kez allerji oluşabilir. oran oldukça düşüktür. böyle bir durumda gerekli ekipmanlar anjiyografi bölümünde hazır bulundurulur. kanama için önceden kan testleri yapılır. anormallik varsa işlem yapılmaz. mutlaka yapılması gerekliyse gerekli tedbirler alınarak işleme başlanır. işlem sonrasında kanama ihtimaline karşı hastalar belirli süre gözlem altında tutulur.
(kaynak: www.turkrad.org.tr)
hazırlık:
anjiyografi işlemi öncesi gece yarısından sonra sabah alınması zorunlu ilaçlar dışında birşey yenilip içilmemelidir. eğer kanı sulandırıcı ilaç kullanıyorsa (aspirin, coumadin gibi) işlem öncesi ilgili hekime danışılmalıdır. işlem öncesi hastanın böbrek fonksiyonlarının bilinmesi de önemlidir. ayrıca kasık tüy temizliği işlem öncesi yapılmış olmalıdır.
işlem:
anjiyografi öncesi hastaya özel önlük giydirilir ve hasta anjiyografi masasına yatırılır.tercihen sağ kasıktan cilt temizliğini takiben lokal anestezi sonrası özel kateter yardımıylaamaca göre atar damar veya toplar damar içine girilerek kontrast madde verilip damarlar görüntülenir. bu sırada lokal anestezi yapıldığı için hasta işlemi hissetmez.
anjiyografik işlemler:
a)tanıya yönelik:
kol ve bacak damarlarının görüntülenmesi
karın içi organ damarlarının görüntülenmesi
beyin damarlarının görüntülenmesi
akciğer damarlarının görüntülenmesi
kalp damarlarının görüntülenmesi
b)tedaviye yönelik:
anjiyoplasti: dar veya tam tıkalı damarların balon ya da stent denilen özel araçlarla tekrar açılması için yapılır. bacak damarlarındaki tıkanmalar, tansiyon yükselmesine neden olan böbrek damarı tıkanıklıkları, beyni besleyen damarların tıkanıklıkları bu yolla radyoloji hekimleri (radyologlar) tarafından ameliyatsız tedavi edilebilirler. işlemlerde genel anestezi uygulanmaması önemli bir avantajdır.
anjiyo embolizasyonlar: anormal damar yumaklarının, damarlarda oluşan baloncukların ya da anormal kanlanma gösteren kanser dokularının damarlarının çeşitli şekillerde tıkanması işlemidir.yoğun olarak beyin kanamalarının en sık nedenleri olan damarlarda oluşan baloncukların ve avm (arteriovenöz malformasyon) adı verilen anormal damar yumaklarının tıkanması amacı ile kullanılır. kanser dokularının, özellikle karaciğer kanserlerinin, anormal damarlarının tıkanması aracılığı ile tedavide kullanılır. radyoloji hekimleri tarafından yapılan bu işlemlerle de, sadece cerrahi tedavisi olan hastalıklar lokal anestezi ve anjiografi yöntemiyle tedavi edilmiş olmaktadırlar. bununla birlikte bu tedavi yöntemlerininde cerrahi tedavilerde olduğu gibi belirli riskleri bulunmaktadır.
tips(transjuguler intrahepatik porto-kaval şant): son dönem karaciğer hastalığında mide varis kanamasının tedavisinde kullanılan bir yöntemdir. boyun damarından yanlızca bir kateter ile girilerek karaciğerdeki damarlar arasında yapay bir damar yaratarak kan geçişini sağlayan ameliyata alternatif bir yöntemdir.
inferior vena kava filtresi yerleştirilmesi: bacak toplar damarlarından alt ana toplar damar (inferior vena kava) yoluyla akciğerlerine sık sık pıhtı taşınan ve bu nedenle akciğer damarlarında tıkanma oluşan hastalarda alt ana toplar damar içine kasıktan kateter yardımıyla girilerek pıhtı geçişini engelleyici filtre yerleştirilmesi işlemidir.
işlem sonrası:
işlem sonrası kateter takılan bölgenin temizliği ve pansumanını takiben hastalar ortalama 2-4 saat yatarak takibe alınırlar ve eve gönderilmeden önce bilgilendirilerek kontrollere çağırılırlar. bununla birlikte komplike vakalarda hastanede birkaç gün yatmak sözkonusu olabilir.
komplikasyonlar:
başlıcaları kontrast madde allerjisi, lokal anestezik madde allerjisi ve kanamadır. kullanılan kontrast madde miktarı modern anjiyografi cihazlarıyla en aza indirgenmiştir. allerji olup olmadığı önceden hastayla konuşularak belirlenebilir. ancak bazı durumlarda ilk kez allerji oluşabilir. oran oldukça düşüktür. böyle bir durumda gerekli ekipmanlar anjiyografi bölümünde hazır bulundurulur. kanama için önceden kan testleri yapılır. anormallik varsa işlem yapılmaz. mutlaka yapılması gerekliyse gerekli tedbirler alınarak işleme başlanır. işlem sonrasında kanama ihtimaline karşı hastalar belirli süre gözlem altında tutulur.
(kaynak: www.turkrad.org.tr)
(bkz: anjiyografi)
(bkz: anjiografi)
(bkz: mrg)
neden bekliyorsun?
bu sözlük, duygu ve düşüncelerini özgürce paylaştığın bir platform, hislerini tercüme eden özgür bilgi kaynağıdır.
katkıda bulunmak istemez misin?