manyetik rezonans görüntüleme (mrg, mr) son 20 yıldır kullanılan yeni bir görüntüleme yöntemidir. mrg ağrısız ve x-ışını gibi zararlı olabilecek araçlar kullanmayan bir tanı tekniğidir. hasta güçlü bir elektromagnet (mıknatıs) içeren bir silindirin içinde yatarken, vücuttaki hidrojen atomlarının enerji salmasına yol açan radyo dalgaları gönderilerek işlem gerçekleştirilir. mıknatıs etkisi ile hareket eden binlerce atoma ait bilgi bir bilgisayara gönderilir ve incelenen alanın değişik eksenlerde kesitsel görüntüsü elde edilir. radyolog doktorlar bu görüntüleri değerlendirilerek hastalık hakkında bilgi edinirler.
ne kadar sürer?
mrg incelemesi 20 ile 45 dakika arasında bir sürede tamamlanır. sürenin değişkenliği incelenecek olan alanın yerine ve hastalık hakkında toplanması gereken bilgi miktarına bağlıdır.
nasıl yapılır? hangi amaçlarla yapılır?
mrg ile vücuttaki her organı incelemek mümkündür. kafatasının içine bakıp beyin tümörü aramak, sinir kılıflarını inceleyip multiple skleroz bulgularını araştırmak, beyin kanaması ve eklem rahatsızlıklarını değerlendirmek gibi karışık ve zor işlemler gerçekleştirilebilir. ayrıca kaslar, bağlar, kan damarları, kalp, karaciğer ve böbrek gibi organlar hastalık yönünden taranabilir. gerektiğinde allerjik özellikleri çok az olan kontrast maddeler kullanılır. ayrıca mrg beyin fonksiyonları da değerlendirebildiğinden dolayı, ruhsal bozuklukların incelenmesinde de kullanılabilir. elde edilen görüntüleri değerlendiren bir radyolog doktor bilgisayar aracılığıyla ek bazı işlemler yaparak daha detaylı ve farklı bilgiler (3 boyutlu görüntüler, fonksiyonel görüntüler, biyokimyasal incelemeler-spektroskopi, anjiografi görüntüleri) elde edebilir.
hangi durumlarda yapılmaz?
bu üstün görüntüleme teknolojisinin kullanılamayacağı hastalar da vardır ki bunların başında vücudunda metal protez bulunanlar gelir çünkü mrg’nin mıknatısı bu metalleri yerinden oynatabilir. bu gibi hastalar arasında kalp pili olanlar, beyin ameliyatı ile beyin damarlarına klips takılmış kişiler, metal kalp kapakçıkları olanlar ve iç kulak protezi olanlar yer alır. eğer doktorunuz sizden mrg tetkiki isterse onu bu tür metallerin varlığından haberdar etmeyi unutmayın. ayrıca kapalı yerlerde kalamayan hastalarda uygulanamamaktadır. bu nedenle açık mr geliştirilmiş olup, bu tür hastalar bu cihazlarda görüntülenebilir.
(kaynak: www.turkrad.org.tr)
ne kadar sürer?
mrg incelemesi 20 ile 45 dakika arasında bir sürede tamamlanır. sürenin değişkenliği incelenecek olan alanın yerine ve hastalık hakkında toplanması gereken bilgi miktarına bağlıdır.
nasıl yapılır? hangi amaçlarla yapılır?
mrg ile vücuttaki her organı incelemek mümkündür. kafatasının içine bakıp beyin tümörü aramak, sinir kılıflarını inceleyip multiple skleroz bulgularını araştırmak, beyin kanaması ve eklem rahatsızlıklarını değerlendirmek gibi karışık ve zor işlemler gerçekleştirilebilir. ayrıca kaslar, bağlar, kan damarları, kalp, karaciğer ve böbrek gibi organlar hastalık yönünden taranabilir. gerektiğinde allerjik özellikleri çok az olan kontrast maddeler kullanılır. ayrıca mrg beyin fonksiyonları da değerlendirebildiğinden dolayı, ruhsal bozuklukların incelenmesinde de kullanılabilir. elde edilen görüntüleri değerlendiren bir radyolog doktor bilgisayar aracılığıyla ek bazı işlemler yaparak daha detaylı ve farklı bilgiler (3 boyutlu görüntüler, fonksiyonel görüntüler, biyokimyasal incelemeler-spektroskopi, anjiografi görüntüleri) elde edebilir.
hangi durumlarda yapılmaz?
bu üstün görüntüleme teknolojisinin kullanılamayacağı hastalar da vardır ki bunların başında vücudunda metal protez bulunanlar gelir çünkü mrg’nin mıknatısı bu metalleri yerinden oynatabilir. bu gibi hastalar arasında kalp pili olanlar, beyin ameliyatı ile beyin damarlarına klips takılmış kişiler, metal kalp kapakçıkları olanlar ve iç kulak protezi olanlar yer alır. eğer doktorunuz sizden mrg tetkiki isterse onu bu tür metallerin varlığından haberdar etmeyi unutmayın. ayrıca kapalı yerlerde kalamayan hastalarda uygulanamamaktadır. bu nedenle açık mr geliştirilmiş olup, bu tür hastalar bu cihazlarda görüntülenebilir.
(kaynak: www.turkrad.org.tr)
(bkz: manyetik rezonans)
(bkz: emar)
(bkz: mr)
bilgisayarlı tomografi x-ışını (röntgen) kullanılarak vücudun incelenen bölgesinin kesitsel görüntüsünü oluşturmaya yönelik radyolojik teşhis yöntemidir. inceleme sırasında hasta bilgisayarlı tomografi cihazının masasında hareket etmeksizin yatar.masa manuel ya da uzaktan kumanda ile cihazın ’’gantry’’ adı verilen açıklığına sokulur. cihaz bir bilgisayara bağlıdır. x-ışını kaynağı incelenecek hasta etrafında 360 derecelik bir dönüş hareketi gerçekleştirirken ’’gantry’’ boyunca dizilmiş dedektörler tarafından x-ışını demetinin vücudu geçen kısmı saptanarak elde edilen veriler bir bilgisayar tarafından işlenir. sonuçta dokuların birbiri ardısıra kesitsel görüntüleri oluşturulur. oluşturulan görüntüler bilgisayar ekranından izlenebilir.görüntüler filme aktarılabileceği gibi gerektiğinde tekrar bilgisayar ekranına getirmek üzere optik diskte depolanabilir. ayrıca görüntüler bilgisayar tarafından işleme tabi tutularak birbirine dik eksenlerde yeniden yapılandırılmış görüntüler elde edilebilir. bu görüntülerin de yardımıyla 3 boyutlu görüntüler oluşturulabilir. yeni gelişmekte olan teknolojilerle sanal endoskopi yapma olasılığını vermektedir. bu şekilde soluk borusunun, yemek borusunun, midenin, ince ve kalın barsakların, damarların ve idrar yollarının içeriden görüntülerini elde etmek mümkün olmaktadır. bu yeni görüntüleme yöntemleri şimdilik endoskopik yöntemlerin eksikliklerini tamamlamak amacı ile kullanılmaktadır. bilgisayarlı tomografi diğer x-ışın incelemelerine göre bazı avantajlara sahiptir. özellikle organların, yumuşak doku ve kemiklerin şekil ve yerleşimini oldukça net gösterir.ayrıca bt incelemeleri hastalıkların ayırıcı tanısını yaparak tedavi yöntemlerini değiştirmektedir.diğer görüntüleme yöntemlerinden daha erken ve doğru şekilde birçok hastalığın teşhisini sağlamaktadır. hastalıklar erken teşhis edildiğinde daha iyi tedavi edilirler. bt bu üstün özellikleriyle doktorların birçok hayat kurtarmasına yardımcı olmuştur.
soru:inceleme rahatsızlık verici mi? herhangi bir tehlikesi var mı?
yanıt: incelemenin kendisi tamamen ağrısızdır. inceleme sırasında hastadan bt cihazının masasında hiç hareket etmeksizin yatması istenir. yapılacak incelemenin türüne bağlı olarak hastaya kol damarlarından kontrast madde enjekte edilebileceği gibi kontrast madde içmesi de istenebilir. incelemenin bu kısmı hasta için biraz rahatsızlık verici olabilir. kontrast maddeler iyot içerdiği için bazı kişilerde allerjik reaksiyonlara neden olabilir. hastanın inceleme öncesinde teknisyen ya da radyoloji hekimine bu tür maddelere karşı daha önce allerjik bir reaksiyon gösterip göstermediğini ve eğer varsa başka maddelere karşı allerjisini bildirmesi gerekir. hastaya daha önceden yapılmış bir bt incelemesinde, ivp olarak adlandırılan böbrek incelemesinde veya anjiografi sırasında kontrast madde verilmiş olabilir. bt cihazları x-ışınlarını kullanır.hastanın güvenliği için en iyi şekilde dizayn edilmiş olup inceleme sırasında maruz kalınan radyasyon miktarı gerekli en az düzeyde olacak şekilde imal edilmiştir. x ışınları anne karnında gelişmekte olan fetusa zarar verebileceğinden inceleme hazırlığına başlamadan evvel hasta hamilelik şüphesi varsa bu konuda doktora veya teknisyene bilgi vermelidir.
soru: incelemeye hazırlık için yapılması gerekenler nelerdir?
yanıt:
incelemenin yapılacağı gün:
inceleme gününde eğer aksi belirtilmezse randevu saatinden 4 saat önce başlamak üzere katı gıda yenmemelidir. bununla birlikte kahve, çay, fazla katı olmayan çorbalar ve meyve suyu çok fazla olmamak kaydıyla içilebilir. katı gıda alımının sınırlanması birçok tıbbi işlem öncesinde hastanın güvenliği için alınan bir önlemdir. eğer inceleme karın içine yönelik yapılacaksa hastanın 12 saat aç kalması gerekmektedir. bu inceleme için 3 gün önceden itibaren sıvı gıdalar alınmalıdır. son gece müshil ve inceleme sabahı ise lavman yapılır. ardından incelemenin 4 saat öncesinden itibaren kontrast madde içiren su içirilir.
incelemenin yapılacağı oda:
bt teknisyeni hastaya kendini tanıtarak işlem hakkında bilgi verir ve hastanın muhtemel sorularını yanıtlayarak rahatlamasına yardımcı olur. incelenecek beden bölgesine bağlı olarak vücuttaki metal objelerin çıkarılması istenebilir. daha sonra hastaya önlük giydirilir.
soru: inceleme sırasında neler olur?
yanıt:teknisyen hastayı incelemenin yapılacağı odaya götürerek yapılacak incelemeye göre hastanın sırt üstü veya yüz üstü masaya yatmasını sağlar. hastanın rahat etmesi önemlidir, çünkü inceleme süresince hastanın hareket etmemesi gerekir. bt incelemeleri hastaların tıbbi problemlerine ve incelenecek vücut kısmına göre farklılıklar gösterir. hastalığın teşhisi için incelemenin nasıl yapılması gerektiğine radyoloji hekimi karar verir. örneğin eğer batın bölgesi incelenecekse göğüs alt kısmından pelvis üst kısmına kadar kadar olan kesim taranacaktır. böyle bir inceleme süresince sizden görüntülerin bulanık çıkmaması için belli aralıklarla nefesinizi tutmanız istenecektir. makina işlem süresince bazı sesler çıkarır. hastanın üstünde yattığı masa her bir görüntü oluştuktan sonra bir miktar hareket edecektir. ayrıca teknisyen ya da makina tarafından nefes tutup vermeyle ilgili hastaya sinyal verilecektir. kimi incelemelerde işlem öncesinde veya sırasında doktor veya teknisyen tarafından kontrast madde enjeksiyonu yapılabilir. bu radyoloğun görüntüleri daha iyi değerlendirmesini sağlıyacaktır. eğer işlem sırasında veya enjeksiyon sonrasında hasta bir rahatsızlık hissederse bunu teknisyene veya doktora bildirmelidir.
soru: bir bilgisayarlı tomografi incelemesi ne kadar sürer?
yanıt:incelemeler hastalarının klinik bulguları göz önüne alınarak her bir hasta için ayrı ayrı planlanır. bundan dolayı yapılan bt incelemesi daha önce yaptırmış olduğunuz bir bt incelemesinden farklıysa ya da inceleme sonunda ek görüntüler alma ihtiyacı duyulmuşsa endişelenmemek gerekir. başlangıcından bitimine kadar çekim süresi ortalama 15 dakikadır (bazı cihazlarla bu süre daha da kısalabilir).
soru: inceleme bitiminde yapılması gerekenler nelerdir?
yanıt: incelemesi yapılan kişinin hastalığıyla ilgili bir sonuca varmasını sağlayacak yeterli bilgi elde edildikten sonra inceleme sona erdirilir ve hasta evine gidebilir. incelemeden sonra herhangi bir kısıtlama olmaksızın normal günlük aktivitelerine devam edebilir.
soru: incelemeler nasıl değerlendirilir?
yanıt: incelemeler vücudun hangi kısmıyla ilgiliyse o konuda uzmanlaşmış radyolog doktorlar tarafından değerlendirilir ve daha sonra yazılı bir rapora dönüştürülerek hastaya teslim edilir. eğer başka sorularınız varsa incelemenizi yapacak olan doktorlar ve teknisyenlerden gerekli bilgileri alabilirsiniz.
(kaynak: www.turkrad.org.tr)
soru:inceleme rahatsızlık verici mi? herhangi bir tehlikesi var mı?
yanıt: incelemenin kendisi tamamen ağrısızdır. inceleme sırasında hastadan bt cihazının masasında hiç hareket etmeksizin yatması istenir. yapılacak incelemenin türüne bağlı olarak hastaya kol damarlarından kontrast madde enjekte edilebileceği gibi kontrast madde içmesi de istenebilir. incelemenin bu kısmı hasta için biraz rahatsızlık verici olabilir. kontrast maddeler iyot içerdiği için bazı kişilerde allerjik reaksiyonlara neden olabilir. hastanın inceleme öncesinde teknisyen ya da radyoloji hekimine bu tür maddelere karşı daha önce allerjik bir reaksiyon gösterip göstermediğini ve eğer varsa başka maddelere karşı allerjisini bildirmesi gerekir. hastaya daha önceden yapılmış bir bt incelemesinde, ivp olarak adlandırılan böbrek incelemesinde veya anjiografi sırasında kontrast madde verilmiş olabilir. bt cihazları x-ışınlarını kullanır.hastanın güvenliği için en iyi şekilde dizayn edilmiş olup inceleme sırasında maruz kalınan radyasyon miktarı gerekli en az düzeyde olacak şekilde imal edilmiştir. x ışınları anne karnında gelişmekte olan fetusa zarar verebileceğinden inceleme hazırlığına başlamadan evvel hasta hamilelik şüphesi varsa bu konuda doktora veya teknisyene bilgi vermelidir.
soru: incelemeye hazırlık için yapılması gerekenler nelerdir?
yanıt:
incelemenin yapılacağı gün:
inceleme gününde eğer aksi belirtilmezse randevu saatinden 4 saat önce başlamak üzere katı gıda yenmemelidir. bununla birlikte kahve, çay, fazla katı olmayan çorbalar ve meyve suyu çok fazla olmamak kaydıyla içilebilir. katı gıda alımının sınırlanması birçok tıbbi işlem öncesinde hastanın güvenliği için alınan bir önlemdir. eğer inceleme karın içine yönelik yapılacaksa hastanın 12 saat aç kalması gerekmektedir. bu inceleme için 3 gün önceden itibaren sıvı gıdalar alınmalıdır. son gece müshil ve inceleme sabahı ise lavman yapılır. ardından incelemenin 4 saat öncesinden itibaren kontrast madde içiren su içirilir.
incelemenin yapılacağı oda:
bt teknisyeni hastaya kendini tanıtarak işlem hakkında bilgi verir ve hastanın muhtemel sorularını yanıtlayarak rahatlamasına yardımcı olur. incelenecek beden bölgesine bağlı olarak vücuttaki metal objelerin çıkarılması istenebilir. daha sonra hastaya önlük giydirilir.
soru: inceleme sırasında neler olur?
yanıt:teknisyen hastayı incelemenin yapılacağı odaya götürerek yapılacak incelemeye göre hastanın sırt üstü veya yüz üstü masaya yatmasını sağlar. hastanın rahat etmesi önemlidir, çünkü inceleme süresince hastanın hareket etmemesi gerekir. bt incelemeleri hastaların tıbbi problemlerine ve incelenecek vücut kısmına göre farklılıklar gösterir. hastalığın teşhisi için incelemenin nasıl yapılması gerektiğine radyoloji hekimi karar verir. örneğin eğer batın bölgesi incelenecekse göğüs alt kısmından pelvis üst kısmına kadar kadar olan kesim taranacaktır. böyle bir inceleme süresince sizden görüntülerin bulanık çıkmaması için belli aralıklarla nefesinizi tutmanız istenecektir. makina işlem süresince bazı sesler çıkarır. hastanın üstünde yattığı masa her bir görüntü oluştuktan sonra bir miktar hareket edecektir. ayrıca teknisyen ya da makina tarafından nefes tutup vermeyle ilgili hastaya sinyal verilecektir. kimi incelemelerde işlem öncesinde veya sırasında doktor veya teknisyen tarafından kontrast madde enjeksiyonu yapılabilir. bu radyoloğun görüntüleri daha iyi değerlendirmesini sağlıyacaktır. eğer işlem sırasında veya enjeksiyon sonrasında hasta bir rahatsızlık hissederse bunu teknisyene veya doktora bildirmelidir.
soru: bir bilgisayarlı tomografi incelemesi ne kadar sürer?
yanıt:incelemeler hastalarının klinik bulguları göz önüne alınarak her bir hasta için ayrı ayrı planlanır. bundan dolayı yapılan bt incelemesi daha önce yaptırmış olduğunuz bir bt incelemesinden farklıysa ya da inceleme sonunda ek görüntüler alma ihtiyacı duyulmuşsa endişelenmemek gerekir. başlangıcından bitimine kadar çekim süresi ortalama 15 dakikadır (bazı cihazlarla bu süre daha da kısalabilir).
soru: inceleme bitiminde yapılması gerekenler nelerdir?
yanıt: incelemesi yapılan kişinin hastalığıyla ilgili bir sonuca varmasını sağlayacak yeterli bilgi elde edildikten sonra inceleme sona erdirilir ve hasta evine gidebilir. incelemeden sonra herhangi bir kısıtlama olmaksızın normal günlük aktivitelerine devam edebilir.
soru: incelemeler nasıl değerlendirilir?
yanıt: incelemeler vücudun hangi kısmıyla ilgiliyse o konuda uzmanlaşmış radyolog doktorlar tarafından değerlendirilir ve daha sonra yazılı bir rapora dönüştürülerek hastaya teslim edilir. eğer başka sorularınız varsa incelemenizi yapacak olan doktorlar ve teknisyenlerden gerekli bilgileri alabilirsiniz.
(kaynak: www.turkrad.org.tr)
(bkz: bilgisayarlı tomografi)
(bkz: computed tomography)
ingilizce’deki "computed tomography" nin kısaltılmış hali. bilgisayarlı tomografi anlamına gelir. (bkz: bilgisayarlı tomografi)
(bkz: bilgisayarlı tomografi)
(bkz: ct)
(bkz: bt)
doppler ultrasonografi yöntemi ile bir organın veya damarının kan akımını inceleyebiliriz. kan akımının miktarı, akımı engelleyen yapı varlığı, akımın normal yönde olup olmadığı değerlendirilebilir. akan kan, kırmızı ya da mavi renk şeklinde gözle görülebilir. akan kanın miktarı ile ilgili ölçümler yapılabilir. bu esnada cihazdan kalp atışlarına benzer sesler duyulur. cihazın çalışma prensibi, sesin hareket eden yapılardan yansırken frekans değişikliği göstermesidir. doppler incelemeleri, normal ultrasonografi cihazları ile yapılır. ancak bunlarda farklı bilgisayar donanımı mevcuttur.
doppler ultrasonografi incelemesi, doppler ultrason cihazına bağlı bir prob yardımıyla ve incelenecek organ ya da damar üzerine jel sürülerek gerçekleştirilir. jeller, probun hava ile temasını önler ve gönderilen sesin daha derin dokulara ulaşmasını sağlar.
doppler ultrasonografi incelemesi ile:
kol ve bacak damarları,
karaciğeri besleyen damarlar
böbreği besleyen damarlar
boyun damarları
gebelerde, anneye ve fetuse ait damarlar
erkeklerde testisleri besleyen damarlar
gözü besleyen damarlar;
vücudun herhangi bir bölgesinde oluşan bir kitlenen damarlanması incelenebilir.
inceleme öncesinde önemli bir hazırlık gerekmemektedir. ancak karın içindeki bir organ (karaciğer, böbrek v.b.) incelenecek ise hastanın aç olması, oluşabilecek gazı engelleyerek incelemenin daha kaliteli gerçekleşmesini sağlar. bu nedenle karın bölgesindeki damarların incelenmesi için 1 aya kadar çocuklarda emzirme süresi kadar, 5 yaşına kadar çocuklarda 4 saatlik, 10 yaşına kadar olanlarda 6 saatlik ve büyüklerde 12 saat açlık gereklidir. bu süre içerisinde sigara dahil hiç bir şey yenilip içilmez. karın bölgesi incelemeleri dışında önceden bir hazırlık gerekmemektedir. inceleme sırasında gözlük, saat, metal eşya gibi cisimlerin çıkartılması gerekmez. ancak incelenecek bölgenin, probla temas alanının sağlanması için açıkta olması gerekir. bu nedenle hasta masaya yattığı sırada, o bölgedeki giysiler soyundurulur.
inceleme sırasında, karın bölgesinin iyi incelenmesi için hastadan nefesini tutması istenir. bunun için derin nefes aldıktan sonra olabildiğince hareketsiz kalıp, nefesi vermemek gerekir. bu süre kişiye göre değişmekle birlikte ortalama 15-50 saniyedir.
doppler ultrasonografi incelemesi, tıpkı ultrasonografi incelemesinde olduğu gibi radyasyon içermeyen bir tanı yöntemidir. yanlızca ultrason enerjisi (yüksek frekanslı ses) kullanılır. ultrason enerjisi, vücuttaki dokularla etkileşir. bu etkileşim, dokuların ısısını artırmak şeklindedir. isı artımı 1.5ºc olabilir. özellikle anne karnındaki fetüslerde ısı artımının 41ºc’yi geçmesi zararlıdır. ancak, tanı amacıyla kullanılan sınırlarda bu kadar yüksek ısı artımı oluşmaz. oluşmasına neden olabilecek inceleme şekillerine karşı radyologlar zaten eğitim almaktadır. gebelikte uygulanan doppler incelemelerinin, çocuk doğduktan sonraki davranış ve okul başarısına olumsuz etkisi gösterilememiş, kansere neden olduğu konusunda bir bulgu bugüne kadar ortaya çıkmamıştır.
inceleme sırasında damar içine ilaç verilmemektedir. ancak, son yıllarda özellikle karın içindeki gaza bağlı veya herhangi bir nedenle net izlenemeyen damarların incelenmesinde; damarları daha ayrıntılı ortaya çıkaran ve herhangi bir yan etkisi olmayan ilaçlar da kullanılmaya başlanmıştır. bunlara "ultrason kontrast maddesi" adı verilmektedir.
kol ve bacak damarları
atar ve toplar damarlardaki kireçlenme (damar sertliği) plaklarına bağlı oluşan darlık, pıhtı oluşumları ve toplar damarlarda yetmezlik (varisler) olup olmadığının saptanmasını sağlar. "üst/alt ekstremite arteriyel ve/veya venöz doppler" incelemesi adını alır.
karaciğeri besleyen damarlar
siroz v.b. hastalıklarda karaciğeri besleyen damarlarda meydana gelen değişiklikleri incelemek için kullanılır. "portal doppler" adını alır.
böbreği besleyen damarlar
diabet, hipertansiyon vb hastalıklarda böbreği besleyen damarların ne düzeyde etkilendiğini saptamak için kullanılır. "renal doppler" adını alır.
boyun damarları
boyunda, beyine giden ana atar damar ile dallarında kireçlenme plaklarına bağlı oluşan darlıkları ya da beynin arka kesimini besleyen damarların akım miktarını saptamak için kullanılır. "karotis ve vertebral sistem doppler" adını alır.
gebelerde, anneye ve fetuse ait damarlar
son adet tarihine göre gelişme geriliği şüphesi olan fetüslerde, hipertansiyonu olan gebelerde kan akımının hızı ve özelliği incelenerek olası anomaliler saptanır. "obstetrik doppler" adını alır.
erkeklerde testisleri besleyen damarlar
testisleri besleyen damarlarda meydana gelen düzensiz genişlemeler damarlardaki yetmezliğe bağlıdır ve erkeklerde kısırlığın önemli bir sebebidir. bu damarlara yönelik yapılan incelemede toplar damarlardaki olası yetmezlik (varisler) saptanabilir. "skrotal ya da testis doppleri" adını alır.
gözü besleyen damarlar
diabet, hipertansiyon vb hastalıklarda göz damarlarında meydana gelen değişikleri saptar. "göz doppleri" adını alır.
vücudun herhangi bir bölgesinde oluşan bir kitlenen damarlanması
bir kitleyi (tümör) besleyen damarların olup olmaması o kitlenin iyi huylu ya da kötü huylu olduğunu saptamada önemli bir kriterdir. kitlenin çok kanlanması bu kitlenin habis özellik taşıdığının bir göstergesidir. "kitleye yönelik doppler" şeklinde adlandırılır.
(kaynak: www.turkrad.org.tr)
doppler ultrasonografi incelemesi, doppler ultrason cihazına bağlı bir prob yardımıyla ve incelenecek organ ya da damar üzerine jel sürülerek gerçekleştirilir. jeller, probun hava ile temasını önler ve gönderilen sesin daha derin dokulara ulaşmasını sağlar.
doppler ultrasonografi incelemesi ile:
kol ve bacak damarları,
karaciğeri besleyen damarlar
böbreği besleyen damarlar
boyun damarları
gebelerde, anneye ve fetuse ait damarlar
erkeklerde testisleri besleyen damarlar
gözü besleyen damarlar;
vücudun herhangi bir bölgesinde oluşan bir kitlenen damarlanması incelenebilir.
inceleme öncesinde önemli bir hazırlık gerekmemektedir. ancak karın içindeki bir organ (karaciğer, böbrek v.b.) incelenecek ise hastanın aç olması, oluşabilecek gazı engelleyerek incelemenin daha kaliteli gerçekleşmesini sağlar. bu nedenle karın bölgesindeki damarların incelenmesi için 1 aya kadar çocuklarda emzirme süresi kadar, 5 yaşına kadar çocuklarda 4 saatlik, 10 yaşına kadar olanlarda 6 saatlik ve büyüklerde 12 saat açlık gereklidir. bu süre içerisinde sigara dahil hiç bir şey yenilip içilmez. karın bölgesi incelemeleri dışında önceden bir hazırlık gerekmemektedir. inceleme sırasında gözlük, saat, metal eşya gibi cisimlerin çıkartılması gerekmez. ancak incelenecek bölgenin, probla temas alanının sağlanması için açıkta olması gerekir. bu nedenle hasta masaya yattığı sırada, o bölgedeki giysiler soyundurulur.
inceleme sırasında, karın bölgesinin iyi incelenmesi için hastadan nefesini tutması istenir. bunun için derin nefes aldıktan sonra olabildiğince hareketsiz kalıp, nefesi vermemek gerekir. bu süre kişiye göre değişmekle birlikte ortalama 15-50 saniyedir.
doppler ultrasonografi incelemesi, tıpkı ultrasonografi incelemesinde olduğu gibi radyasyon içermeyen bir tanı yöntemidir. yanlızca ultrason enerjisi (yüksek frekanslı ses) kullanılır. ultrason enerjisi, vücuttaki dokularla etkileşir. bu etkileşim, dokuların ısısını artırmak şeklindedir. isı artımı 1.5ºc olabilir. özellikle anne karnındaki fetüslerde ısı artımının 41ºc’yi geçmesi zararlıdır. ancak, tanı amacıyla kullanılan sınırlarda bu kadar yüksek ısı artımı oluşmaz. oluşmasına neden olabilecek inceleme şekillerine karşı radyologlar zaten eğitim almaktadır. gebelikte uygulanan doppler incelemelerinin, çocuk doğduktan sonraki davranış ve okul başarısına olumsuz etkisi gösterilememiş, kansere neden olduğu konusunda bir bulgu bugüne kadar ortaya çıkmamıştır.
inceleme sırasında damar içine ilaç verilmemektedir. ancak, son yıllarda özellikle karın içindeki gaza bağlı veya herhangi bir nedenle net izlenemeyen damarların incelenmesinde; damarları daha ayrıntılı ortaya çıkaran ve herhangi bir yan etkisi olmayan ilaçlar da kullanılmaya başlanmıştır. bunlara "ultrason kontrast maddesi" adı verilmektedir.
kol ve bacak damarları
atar ve toplar damarlardaki kireçlenme (damar sertliği) plaklarına bağlı oluşan darlık, pıhtı oluşumları ve toplar damarlarda yetmezlik (varisler) olup olmadığının saptanmasını sağlar. "üst/alt ekstremite arteriyel ve/veya venöz doppler" incelemesi adını alır.
karaciğeri besleyen damarlar
siroz v.b. hastalıklarda karaciğeri besleyen damarlarda meydana gelen değişiklikleri incelemek için kullanılır. "portal doppler" adını alır.
böbreği besleyen damarlar
diabet, hipertansiyon vb hastalıklarda böbreği besleyen damarların ne düzeyde etkilendiğini saptamak için kullanılır. "renal doppler" adını alır.
boyun damarları
boyunda, beyine giden ana atar damar ile dallarında kireçlenme plaklarına bağlı oluşan darlıkları ya da beynin arka kesimini besleyen damarların akım miktarını saptamak için kullanılır. "karotis ve vertebral sistem doppler" adını alır.
gebelerde, anneye ve fetuse ait damarlar
son adet tarihine göre gelişme geriliği şüphesi olan fetüslerde, hipertansiyonu olan gebelerde kan akımının hızı ve özelliği incelenerek olası anomaliler saptanır. "obstetrik doppler" adını alır.
erkeklerde testisleri besleyen damarlar
testisleri besleyen damarlarda meydana gelen düzensiz genişlemeler damarlardaki yetmezliğe bağlıdır ve erkeklerde kısırlığın önemli bir sebebidir. bu damarlara yönelik yapılan incelemede toplar damarlardaki olası yetmezlik (varisler) saptanabilir. "skrotal ya da testis doppleri" adını alır.
gözü besleyen damarlar
diabet, hipertansiyon vb hastalıklarda göz damarlarında meydana gelen değişikleri saptar. "göz doppleri" adını alır.
vücudun herhangi bir bölgesinde oluşan bir kitlenen damarlanması
bir kitleyi (tümör) besleyen damarların olup olmaması o kitlenin iyi huylu ya da kötü huylu olduğunu saptamada önemli bir kriterdir. kitlenin çok kanlanması bu kitlenin habis özellik taşıdığının bir göstergesidir. "kitleye yönelik doppler" şeklinde adlandırılır.
(kaynak: www.turkrad.org.tr)
(bkz: doppler ultrasonografi)
"ultrason muayenesi" demek daha doğrudur. ultrasonografi "çektirmek" tabiri yanlıştır. neticede fotoğraf, röntgen çekilmiyor, hasta muayene ediliyor.
"ultrasonografi muayenesi" demek yerinde olur. ultrasonografi "çektirmek" tabiri yanlıştır. neticede fotoğraf çekilmiyor, basbayağı muayene ediliyor.
(bkz: ultrason)
(bkz: ultrasonografi)
insan kulağının işitemiyeceği kadar yüksek frekanslı ses dalgalarını kullanarak iç organları görüntüleyen bir tanı (muayene) yöntemidir. ultrasonda radyasyon kullanılmaz. bu nedenle gebelerde ve bebeklerde rahatlıkla kullanılabilir. cihazdan gönderilen ses dalgaları, hasta vücudundan yansıdıktan sonra gene aynı cihaz tarafından algılanır. yansıma farklılıkları organdan organa değişir. bu nedenle farklı yansımaların olduğu yapılar, farklı görüntüler verirler. normal yapılar içindeki bir tümör ya da kist, ses demetlerini farklı yansıttığı için farklı yapıda gözlenir ve tanı konulur. görüntü oluşturulması sırasında "prob" hasta vücudunda gezdirilirken, altında kalan bölümün kesit görüntüleri, hareketli organlar gibi ekranda kayar. bu esnada radyoloji hekimi tanı koyar. us işlemi, ihtisasları süresince ultrason eğitimini alan radyoloji hekimlerince yapılır.
ultrason çoğunlukla karaciğer, safra kesesi, pankreas, dalak, böbrekler, mesane, yumurtalıklar ve rahim gibi karın içi organların görüntülenmesi için kullanılır.bununla birlikte ultrason vücudun tüm organlarını (beyin,göz,akciğer,meme,kalça,testis ve prostat gibi.) görüntülemek amacı ile kullanılabilir. ultrason muayenesi için başvuran hastaların en sık şikayeti karın ağrısıdır. karaciğer ve dalak gibi karın içi organların büyümesi, safra kesesi ve böbrek taşları, apandisit, yumurtalık kistleri ve karın içindeki tümörler ultrason ile teşhis edilebilen hastalıklardan bazılarıdır. ayrıca kadınlarda yumurtalık ve rahim karından incelenebileceği daha detaylı inceleme için vajene yerleştirilen özel bir prob kullanılabilir. erkeklerde de prostat incelemesi karından yapılabileceği gibi detaylı inceleme makata yerleştirilen özel bir prob ile yapılır.
karın içindeki organların ultrasonu için erişkinlerde hastanın 8-12 saat süre ile aç kalması gerekir.bir aya kadar çocuklarda emzirme süresi kadar, 5 yaşına kadar çocuklarda 4 saatlik, 10 yaşına kadar olanlarda 6 saatlik açlık gereklidir. ayrıca mesane, yumurtalıklar ve rahimin incelenmesi eğer karından yapılacaksa hastanın idrarına sıkışık olması gerekir. bunun dışında başka bir hazırlık gerekmez.
ultrason muayenesi sırasında hasta genellikle sırtüstü yatar. yan yatabilir, incelenecek kesime göre bazı durumlarda değişik şekillerde pozisyonlama yapılabilir. cilt üzerine jel sürülür. "prob" adı verilen cihaz ile karın içindeki organlar cilt üzerinden incelenir.
(kaynak: www.turkrad.org.tr)
ultrason çoğunlukla karaciğer, safra kesesi, pankreas, dalak, böbrekler, mesane, yumurtalıklar ve rahim gibi karın içi organların görüntülenmesi için kullanılır.bununla birlikte ultrason vücudun tüm organlarını (beyin,göz,akciğer,meme,kalça,testis ve prostat gibi.) görüntülemek amacı ile kullanılabilir. ultrason muayenesi için başvuran hastaların en sık şikayeti karın ağrısıdır. karaciğer ve dalak gibi karın içi organların büyümesi, safra kesesi ve böbrek taşları, apandisit, yumurtalık kistleri ve karın içindeki tümörler ultrason ile teşhis edilebilen hastalıklardan bazılarıdır. ayrıca kadınlarda yumurtalık ve rahim karından incelenebileceği daha detaylı inceleme için vajene yerleştirilen özel bir prob kullanılabilir. erkeklerde de prostat incelemesi karından yapılabileceği gibi detaylı inceleme makata yerleştirilen özel bir prob ile yapılır.
karın içindeki organların ultrasonu için erişkinlerde hastanın 8-12 saat süre ile aç kalması gerekir.bir aya kadar çocuklarda emzirme süresi kadar, 5 yaşına kadar çocuklarda 4 saatlik, 10 yaşına kadar olanlarda 6 saatlik açlık gereklidir. ayrıca mesane, yumurtalıklar ve rahimin incelenmesi eğer karından yapılacaksa hastanın idrarına sıkışık olması gerekir. bunun dışında başka bir hazırlık gerekmez.
ultrason muayenesi sırasında hasta genellikle sırtüstü yatar. yan yatabilir, incelenecek kesime göre bazı durumlarda değişik şekillerde pozisyonlama yapılabilir. cilt üzerine jel sürülür. "prob" adı verilen cihaz ile karın içindeki organlar cilt üzerinden incelenir.
(kaynak: www.turkrad.org.tr)
(bkz: mamografi)
neden bekliyorsun?
bu sözlük, duygu ve düşüncelerini özgürce paylaştığın bir platform, hislerini tercüme eden özgür bilgi kaynağıdır.
katkıda bulunmak istemez misin?