tekerleme

daha cok cocuk geleneklerinde yer alan bas uyak ve uyaklarla elde edilen, ses ve sozcuk benzerligine gore siralanan soyleyeni belli olmayan urunlerdir. su sekilde siniflandirilirlar; masal tekerlemeleri, oyun tekerlemeleri, toren tekerlemeleri.

kimi sozcuklerin ya da seslerin yinelenmesiyle,olcu,uyak gibi ogelere bagli kalinarak olusturulan anlamli ve anlamsiz soz dizeleri.

zeka icerikli sayisma dizeleri. ornekleyecek olursak:

elim elim epelek
elden cikan topalak
topalagin yarisi
yedi koyun derisi
ii il ilgidi
ilgididan kalgidi
su oturan kus mudur
kanadi gumus mudur
cek sunu, cikar sunu
kazanalim oyunu

el el epelek
sirtindadir kepenek
kepenegin yavrusu
bit bitenin karisi
inistendir, yokustan
on parmagi gumusten
horoz senin e-nis-ten

vardi bir zamanlar.
(bkz: anilarim depresti lan sozluk)

(bkz: sekerleme)

she sells sea shells by the sea shore
peter piper picked a peck of pickled peppers

a
abana’dan adana’ya abarta abarta apar topar ahlatla agdali avuntucu ahmak ahmet’in avadanliklarini apartanlardan aldi da daha sonra mi alacalattirdi.

b
bir pirinci birinci bulusta bir inci gibi birbirine baglayip perlepe berberi basti basilacak bedri ile beraber bursa barina parasiz giden bu baytak budala babasi topal badi’den biberli bademli bir papara yedi.
c
cansiz cemil ceset cemal’in ceket cebinden ortalik cayir cayir cayirdarken cuppesini cephede cihet tayini yapmak icin celep cahit’e cartlattirmis.

ç
çatalca’da topal çoban çatal sapan satarmis.topal çoban parasi var da mi çatal sapan yapar, çatal sapan satarmis.çatalca’li topal çoban parasi yokta mi çatal sapan yapar çatal sapan satarmis.

d
dadaloglu darende’de dertop edilip derlenmiste dertli dolap dir dir edip dertlenmis mi?

e
erzurumlu efruz efendinin evde kalmis evlenmemis ebesi edirne emiri esfendiyar efendiye evet deyip evlenmelide mi ev edinmeli, evlenmemelide mi ev edinmemeli?

f
falezli falcatanin figan eden ferhunde’ye var mi faydasi, ferhunde’nin fer fer atan yuregi fitnat faturasina fark firlatir mi?

g
gagavuz kusunun gagasi gerdandan sarkar, ger ger gerilen gergefin gultasi galata’dan galat gergerdana gul atar.

h
hoduk hadi’nin huysuz hastalik hastasi halasi hala hadiselerden habersiz hicbir halden hosnut olmadan hain hain hallenip hikayeci hursit’e hickiriklarla agliyor.

i
ilık ıslana bıyıklarım ısısından ırgatarı parcaladı.

i
ilene ilene ilmekleri isledi, isi iki dibi delik ibrikci ilerleyip il il gezip kilitledi.

j
jurnalci jale ile jenerator mujgan japonya’dan jilet, jant, jet , jambon, jelatin,jartiyer,jeton, jerse, japon gulu getirdiler.

k
kupe koydum keskin kolonya kopuk kapladi karanligi, kucuk kandil karanliktan kurtardi dunyayi.

l
larende’li lala lutfi pasa’nin lalik karisi lamia laleli’de lavantaci latif’e ugrayip lavanta esansi aldi.limanda limonata icip laterna dinleyip ladonla lido’ya gidip keyfe daldi.

m
maharetli mahi’in mimik meraki masalardan merakli melahat’i mutfaklara kadar melul mahsun melete melete getirdi.malulen emekli mahmut bey’in mahdumu mithat merkezdeki milin muthis kirilmasini mosmor morararak onleyip morg bekcisi murtaza’ya mendil icinde mir mir mirildanarak gonderdi.

n
nebahat’in nerminle niyazi’ye nervurlu yastikta nobetlese yatirmayi nasil niyetledigini numaraci numanla narenciye nakliyecisi nutuk atarken neriman’dan dinlemistim.

o
obur ormanci oluk oluk akan ovanin ortasindaki sudan odunlari omzlayip obasina goturdu.

ö
ölü ördegin öbür yakadaki yavrusu , öğle vakti öterek köyün insanlarini öbek öbek topladi.

p
pasakli pinpon pislikten paslandi.

r
ramazan’da rizeli remzi rukus rumeysa’ya rastlamis da romorkor, riziko, rokoko, ruzgar gulu, rink, ray, rab, rıh nedir diye sormus.

s
siyah sineklerle sivrisinekler sihirli sinemada sivilceli sivil sipahileri kizdirdilar.

ş
şartlı şaban şarkışlalı şipşakçı şekip bir de şipsevdi semiha şişhane’den şeytan kuşu mu şömine maşasi mi masa şemsiyesi mi şoson mu şezlong mu ne satin almaya gitmişler şaşıp kalmişlar.

t
tasli tarlanin topraklari telli turnanin tirnaklari tupur tupur terligi terellelli temennali torpulu tunali tereyagli tekir tavsani tuttu.

u
uluborlu’lu uykucu utangac ulviye ile urfa’li ugursuz ulvi ugrasa ugrasa urla’daki urgancilara uzun uzun urlam urlam urgan sattilar.

ü
ünlü ülgen düzgün üreteciye ünleyip üşüdügünü ürperdigini üleştirdigini üzümlerin gügümlerin güzel günlerin gülec yüzlerin ince tüylü üstü boyali tüllü müllü kütükleri oldugunu söyledi.

v
virane olmus vaktiyle saray olan kaşane, vizir vizir isliyor vezirin huzurunda divane.
y
yorganci yakup yuregini yelpaze etti de yularini yonlendirip yollarini ayirmadi mi?

z
zil zurna sarhos zafer zar zor ziplayip zeki’nin zirzop zevzek sozleriyle zugurt riza’nin cizgisini uzun uzun zorladi.

diksiyon

(bkz: alexandir siksallandir)

(bkz: şemsi paşa pasajında sesi büzüşesiceler)

(bkz: kirk kel kor kirli korpe kirpinin kurkunu kirk kel kor kirli korpe kirpinin kurkune eklemisler)

(bkz: ingilizce tekerlemeler)

en uzununu ,en güzelini zeki müren söylemiştir.

http://tinyurl.com/353p6a

güncel bir örnek;

gözlüğümü takarım birden gaza basarım

masal masal madidas
kaynanamın götü tas
kom$uya gider oturamaz
eve gelir sıçamaz.

dili dondurmeyi kolaylastirdigi icin konusmaci, sanci ve bu gibi kimselerin diksiyon derslerinde yer alir.

enene menene sokayım nerene? zartna zurtna pilav.

bombılıvışkın nakın pekin, nakın pekin, aga vaga vıççızı vıççız bom.

uşak yöresinden:

sarı öküz saza gider,
boynuzu düze gider.
ben gızı almaya geldim,
verirseniz gıza geldim.
vermezseniz tuza geldim.
gızınıza güllü derler,
oğlumuza ünlü derler.

kulaktan kulağa bazı kelimelerin değiştiği, kesin bir söyleyeni olmayan ve herkesin farklı yorum katabileceği kafiyeli sözcükler bütünü.

geçen gün küçükken söylediğimiz bir tekerlemeyi internette arattım sözlerini hatırlayayım diye. her baktığım sayfada sözler farklıydı ve bizim söylediğimiz hali yoktu bile. tekerlemeleri de istediğimiz gibi yönetiyoruz yani.