merzifonlu kara mustafa paşa

merzifonlu kara mustafa paşa (1634/1635 – 25 aralık 1683) osmanlı padişahı avcı mehmet zamanında 3 kasım 1676- 15 aralık 1683 tarihleri arasında yedi yıl bir ay oniki gün sadrazamlık yapmış bir osmanlı devlet adamıdır. ii. viyana kuşatması ile özdeşlemiş olan sadrazamdır ve kuşatmanın hüsranla sonuçlanması üzerine idam edilmiştir.

merzifonlu kara mustafa paşa avusturya seferine çıktıktan sonra diğer önde gelen paşalarla savaş divanı kurup yanıkkale (bugün macaristan sınırları icinde kalan győr-moson-sopron şehri) mi yoksa viyana üzerine mi gidilmesini tartışmıştır. birçok paşanın bu sene yanıkkale’nin alınıp seneye daha iyi hazırlanılarak viyana’nın üzerine gidilmesi fikrine karşı merzifonlu kara mustafa paşa viyana üzerine gidilmesine karar vermiştir ve bunun üzerine osmanlı ordusu viyana’yı kuşatma altına almıştır. merzifonlu kara mustafa paşanın amacı şehri vire (teslim) ile ele geçirmek böylece yeniçerilerin şehri yağmalamalarını önleyerek viyana hazinelerini korumak idi. böylece kuşatma uzadı. bu da polonya kralı jan sobieski komutasındaki haçlı ordusunun vakit kazanarak viyana’nın imdadına yetişmesine sebep oldu. haçlı ordusunun viyana önlerine gelmesi üzerine askerleri siperlerden çıkararak kuşatmayı kaldıran sadrazam, savaş pozisyonu aldı. haçlıların ilk saldırısı üzerine osmanlı hatları yarıldı ve askerler kaçmaya başladılar. bunun üzerine sadrazam ordunun tüm ağırlıklarını geride bırakarak belgrad’a çekildi. viyana bozgunu üzerine sultan iv. mehmet bir hatt-ı şerifle kapıcılar kahyasını belgrad’a göndererek merzifonlu kara mustafa paşa’yı idam ettirdi.

1634 yilinda merzifon’un marinca koyunde dogdu. babasi’nin yakin arkadasi koprulu mehmed pasa tarafindan korunup yetistirildi. medrese egitimi gordu. klasik kulturle beslenerek, ustun zekasi ve yetenekleri sayesinde hizla yukseldi. koprulu mehmed pasa’ya damat oldu. uzun seferler icin istanbul’dan uzaklasan fazil ahmed pasa’ya yillarca sadaret kaymakami olarak vekalet etti. 1676 yilinda fazil ahmed pasa’nin olumu uzerine, 41 yasinda iken sadrazamliga getirildi. en buyuk hayali kanuni devrinin guc ve itibarini osmanli devleti’ne yeniden kazandirmak olan merzifonlu kara mustafa pasa, hayatini bu amaca adadi. osmanli-rus savasi’nda padisahla birlikte sefere katildi. zamansiz giristigi ve sorumlulugunu tek basina yuklendigi ikinci viyana kusatmasi buyuk bir bozgunla sonuclandi. bu bozgundan sonra idam edildi, belgrad’da gomuldu. istanbul icinde ve disinda yaptirdigi bircok hayir eseri vardir. kendisinden sonra da ailesinden bir cok devlet adami yetisti.