küçük ünlü uyumu

küçük ünlü uyumu kuralı iki yönlüdür:

1. bir kelimenin ilk hecesinde düz ünlü (a, e, ı, i) varsa son­raki hecelerde de düz ünlü bulunur: anlaşmak, yanaşmak, kayıkçı, ısırmak, ılıklaşmak, seslenmek, yelek, bilek, çilek.

2. bir kelimenin ilk hecesinde yuvarlak ünlü (o, ö, u, ü) varsa bunu izleyen ilk hecede dar yuvarlak (u, ü) veya geniş düz (a, e) ünlü bulunur: boyunduruk, çocuk, odun, yorgunluk, yoklamak, vurmak, yumurta, özlemek, güreşmek, sürmek.

küçük ünlü uyumuna aykırı bazı türkçe kelimeler de vardır: avuç, avurt, çamur, kabuk, kavuk, kavun, kavur-, kavuş-, savur-, yağmur.

küçük ünlü uyumu, alıntı kelimelerde aranmaz: aktör, alkol, bandrol, daktilo, doktor, horoz, kabul, kitap, konsolos, muzır, mühim, mümin, müzik, profesör, radyo, vakur.

küçük ünlü uyumuna aykırı kelimelere getirilen ekler, kelimenin son ünlüsüne uyar: kavun-u, konsolos-luğ-u, mümin-lik, müzik-çi, yağmur-luk.

-ki aitlik eki yalnızca birkaç örnekte küçük ünlü uyumuna uyar: bugünkü, dünkü, öbürkü.

bu ünlü düzenleri ve ilk heceyi izleyen ünlüler aşağıdaki çizelgede gösterilmiştir:



a › a, ı (bakar, alır)
o › u, a (omuz, oya)

e › e, i (geçer, gelir)
ö › ü, e (ölçü, ördek)

ı › ı, a (kılıç, kısa)
u › u, a (uzun, uzak)

i › i, e (ilik, ince)
ü › ü, e (ütü, ürkek)

(bkz: büyük ünlü uyumu)

türkçe’de a,e,ı,i harflerinden sonra a,e,ı,i; o,ö,u,ü harflerinden sonra a,e,u,ü harflerinin gelmesiyle oluşan kuraldır. ayrıca kelimelerin son hecessi ’o’ harfini alamaz.

ukdeci’nin $öyle bir notu varmi$ :
öncelikle edebiyattaki tanımı sonra geyik lütfen