3 temmuz 1883,prag - 3 haziran 1924 kierling
pragli bir yahudiydi.
ceza somurgesi ve donusum en etkileyeci oykuleridir. sato, dava, kayip (amerika)di?er romanlaryndan.
franz kafka
prag’la ozdeslesen yazar. depresyon imgelemcisi.
(bkz: gregor samsa)
(bkz: gregor samsa)
(bkz: kafika)
ya bir adam paranoyak bir kostebegin yuvasindaki hareket ve dusuncelerini elli sayfa anlatir mi?pes diyoruz.
bilgeligin basladiginin ilk belirtisi,olme istegidir.bu yasam katlanilmaz bir baskasi erisilmez gorunur.olmek istendigi icin utanilmaz artik;nefretle bakilan bir eski huceden alinip nefretle bakilacak bir yeni hucreye konulmak icin yalvarilir.hani bir inanc kalintisi da rol oynar bunda:sozde bir hucreden otekisine tasinirken tanri bakarsin tutukevinin koridorunda insanin karsisina cikacak ve onu soyle bir suzdukten sonra dyecektir ki ’’hicbir yere kapamayin artik;o bana gelecek’’
cok agir yazan ve okumak icin belli bir sabir isteyen yazar.
(bkz: max brod)
insanlarin baktigi yerden heryeri gormesi mumkun degildir,cunku hep biryer karanlikta kalacak yada az isik alacaktir.iste kafka bu karanlik yerleri anlatir romanlarinda bazen bir bocek olur yabancilasma ulasilamayacak umutlar hic varilamayan satolara doner onun romanlarinda bu yuzden zordur onun romanlarinin okumak bilmedigimiz yerleri anlatir o bize.kafkayi disavurumcu olarak tanimlayanlar tipki onu varoluscu olarak tanimlayanlar kadar yanilmaktadir kanimca o kafkadir,hayatin her yerine sinmis huznu hep farkeden anlamakta zorluk cekilen ve yasadigi donemde hic anlasilmayan bir buyuk usta.
adinin cek dilinde kavga kelimesine benzemesi ironiktir cunku kavga karga demektir,kargalarin olumu huznu hatirlatmasi sizce tesadufmudur?
adinin cek dilinde kavga kelimesine benzemesi ironiktir cunku kavga karga demektir,kargalarin olumu huznu hatirlatmasi sizce tesadufmudur?
donusum,dava gibi romanlarini almanca okumaya calisirken almancasinin zorlugunda boguldugum ve bu kitaplari sectikleri icin lise hocalarima guzel kufurler ettigim , sonunda turkcesini alip gonul rahatligiyla okuyup bitirdigim super yazar.can yayinlarinin cevirisi tercih edilmelidir cunku diger yayinlarin cevirilerinde buyuk hatalar vardir.
ozellikle "milena ya mektuplar" isimli kitabi alinip okunmalidir. farzdir...
3 temmuz 1883 yılında doğan franz kafka, praglı bir yahudiydi. yahudi olduğu için almanlar tarafından sevilmiyor ve almanca konuştuğu içinse çek’ler tarafından hor görülüyordu. iriyarı ve sağlıklı babası hermann kafka içinse, kafka ancak bir böcekti. tüm çocukluğu boyunca kendisini "hiçbirşey’’ gibi hisseden kafka, bir yetişkin oldugu zamanda bu düşüncesinden vazgeçmedi. babasıyla başlayan otorite fobisi onun hemen hemen tüm kitaplarına sızmıştır. otorite karşısında, zaten zayıf olan bedeninin iyice küçülmeye, yok olmaya başladığına inanır. bu düşünce kafka’yı ömür boyu bırakmadı.
albert camus’nün taş olmak istemesi gibi kafka da, kara saplanmış yararsız bir odun parçası olmak ister. ona göre ne kadar küçük ve basit bir yaşamı olursa o kadar mutlu ve sorunsuz olacaktır. çünkü bir insan olarak yaşamak ve doğru yolda ilerlemek hemen hemen imkansızdır. şöyle gerekçelendirir bu durumu; "doğru yol yerden bir karış yüksekte bulunan gergin bir ip gibidir. fakat bu ip, üstünde yürümek için değil de insanın ayağının takılıp tökezlenmesi için vardır ancak..’’
kendi aşağılık kompleksleriyle yoğurduğu bir iç dünyası vardır kafka’nın. kendi bedeninden değil hoşnut olmak, tiksinmektedir nerdeyse. bir başyapıt sayılan değişim’in efsanevi ilk cümlesi şöyledir: "gregor samsa bir sabah korkulu bir düşten uyanınca, yatağının içinde kendini korkunç bir hamamböceği olarak buldu...’’
böcek samsa bir süre utanç dolu ve anlamsız bir yaşam sürdükten sonra pis ve yalnız bir şekilde ölür. kafka bu tür bir ölümün kendisi için de olası bir son olduğuna inanır. hayvanların ağzından anlattığı birçok öyküde kendi komplekslerini ve korkularını yansıtır. insan olmanın korkutucu yönlerini anlatır. bir akademi için rapor’ adlı öykü bir maymunun ağzından anlatılır. maymun nasıl insan olduğundan bahsederken bunun hiç de zor olmadığını söyler ve hayvanat bahçesindeki kafesinden insanları izlerken şöyle düşündüğünü anlatır; "demek bu adam ya da adamlar serbestçe hareket etmekteydiler. hiç kimse, eğer kendileri gibi olursam demir parmaklıkların açılacağına ilişkin söz vemıiyordu bana.. ama... insanları taklit etınek ne kadar kolaydı! daha ilk günlerde tükürmesini öğrenmişti...’’
üstünde katlanılmaz bir ağırlığı olan babasından uzaklaşmak ve kendi başına varolabilmek adına evlenmek ve bir aile sahibi olmak istedi kafka. fakat onun gibi kompleksler içinde yüzen bir adamın altından kalkabileceği bir iş değildi bu. kadınlarla mektuplaşmaktan başka birşey yapamadı. bu yolla cinsel ilişki kurmak imkansız olduğu için hiçbir zaman çocuk sahibi olmadı.
ilk büyük aşkı felice bauer’di(1887-1960). hayatı boyunca onunla iki kere nişanlandı. ve beklendiği gibi mektuplaşmak öte pek bir ilişkileri olmadı. mektuplaştığı dört kadın arasında en ciddi ve önemli olanın milena jesenska’ydı. milena’yla mektuplaşmaları önce bir arkadaşlık gibi başladı, daha sonra tutkulu bir aşka dönüştü. fakat milena evli olduğundan bu mutsuz ve imkansız aşk kafka’yı derin acılara sürükledi.
mektuplaştıkları üç yıl boyunca sadece iki üç kez görüşebildiler ve bu görüşmeler kafka’yı üzmekten başka bir işe yaramadı, yine de onun yaratıcılığını olumlu yönde etkilediği rahatlıkla söylenebilir. daha sonraları edebiyat tarihinin güzide eserlerinden biri sayılacak olan "milena’ya mektupları"da kafka şöyle dile getirir durumunu; "en çok seni seviyorum diyorum ama gerçek sevgi bu değil sanırım, sen bir bıçaksın, ben de durmadan içimi deşiyorum o bıçakla dersem, gerçek sevgiyi anlatmış olurum belki..."
milena bu mektupları 1939 yılında yayınlaması için yakın arkadaşı willy haas’a verdi ve kendisi 17 mayıs 1944’te almanya’da toplama kampında öldü.
kafka prag’da hukuk öğrenimi gördükten sonra işçi kaza sigortasında memur olarak çalışmaya başladı. artık "doktor kafka’’ydı ve hep istedigi gibi sıkıcı fakat güvenli bir hayata kavuşmuştu. gündüzleri sıradan bir memur gibi işine gidiyor, geceleri ise ölümden bile derin bir uykuya benzettigi yazma işinde yoğunlaşıyordu. avrupa’nın çalkantılı hali onun öykülerini gittikçe karanlıklaştırdı. insanın kurtuluşuna olan inancı azaldıkça daha çok yazmaya başladı. "şato", "dava", "amerika" hep bir arayışın romanı oldular. arayışın fakat bulamamanın desek daha doğru olur herhalde, zira bitmeyen romanlar konusunda kafka külliyatı oldukça zengin.
tüm karamsarlığına rağmen kafka’nın romanlarında her zaman bir ümit ışığı görmek mümkündür. "dava"nın yüzlerce sayfa boyunca suçunu öğrenmek için çırpınıp duran zavallı kahramanı k., sonunda idam edilir. fakat infaz sırasında karşı binanın penceresinden ışıklar içerisinden bir adam çıkar ve k.’ya doğru kollarını uzatır. elle tutulur bir yararı olmayan, zayıf bir umuttur ama, bir umuttur işte ve insanın sahip olduğu biricik şeyde budur aslında...
kafka az olan arkadaşları arasında en çok .max brod’u severdi. bir gün çömez yazar gustav jarmouch yanına gelip ’’bugün ışıl ışılsınız herr kafka" dediğinde verdiği cevap şöyle oldu; ’’dün max ve karısıyla yemekteydim. dostlarının gözlerindeki ışık üstüme sinmiş olmalı..."
katka dostu max’ten, ölümünden sonra yazdıgı her şeyi yakmasını istedi. yazdıklarının gereğinden fazla kişisel ve değersiz olduğunu düşünüyordu. tabii max onunla aynı fikirde değildi ve kafka’nın ölümünden sonra, karışık halde bulunan binlerce sayfa metni toplayıp düzenleyerek yayınladı. (yani bir kafka yazısı yazarken max brod’u da saygıyla anmak gerekir.) ,
1917 ağustosu’nda başlayan kanlı öksürükler franz kafka’yı yedi yıl sonra viyana yakınlarında bir sanatoryumda öldürdü. ölürken tuhaf bir huzur içindeydi. belki de yanında kendisinden oldukça küçük bir kadın olan dora diamant olduğu içindi bu, öyle ya ilk defa mektup yazmadan konuşabileceği bir kadına sahipti ama ne acı ki ölmek üzere olan bir adam için bunun fazla bir değeri yoktu.
yemek yeme acı veriyordu ve o da taslaklarını yazdığı "açlık cambazı" öyküsünün kahramanı gibi aç kalmayı dolayısıyla ölmeyi seçti. ikinci dünya savaşı’ndan sonra çok ünlenen kafka, yazın tarihi içinde karanlık, derin ve görkemli bir yer edindi.
www.kimkimdir.gen.tr
albert camus’nün taş olmak istemesi gibi kafka da, kara saplanmış yararsız bir odun parçası olmak ister. ona göre ne kadar küçük ve basit bir yaşamı olursa o kadar mutlu ve sorunsuz olacaktır. çünkü bir insan olarak yaşamak ve doğru yolda ilerlemek hemen hemen imkansızdır. şöyle gerekçelendirir bu durumu; "doğru yol yerden bir karış yüksekte bulunan gergin bir ip gibidir. fakat bu ip, üstünde yürümek için değil de insanın ayağının takılıp tökezlenmesi için vardır ancak..’’
kendi aşağılık kompleksleriyle yoğurduğu bir iç dünyası vardır kafka’nın. kendi bedeninden değil hoşnut olmak, tiksinmektedir nerdeyse. bir başyapıt sayılan değişim’in efsanevi ilk cümlesi şöyledir: "gregor samsa bir sabah korkulu bir düşten uyanınca, yatağının içinde kendini korkunç bir hamamböceği olarak buldu...’’
böcek samsa bir süre utanç dolu ve anlamsız bir yaşam sürdükten sonra pis ve yalnız bir şekilde ölür. kafka bu tür bir ölümün kendisi için de olası bir son olduğuna inanır. hayvanların ağzından anlattığı birçok öyküde kendi komplekslerini ve korkularını yansıtır. insan olmanın korkutucu yönlerini anlatır. bir akademi için rapor’ adlı öykü bir maymunun ağzından anlatılır. maymun nasıl insan olduğundan bahsederken bunun hiç de zor olmadığını söyler ve hayvanat bahçesindeki kafesinden insanları izlerken şöyle düşündüğünü anlatır; "demek bu adam ya da adamlar serbestçe hareket etmekteydiler. hiç kimse, eğer kendileri gibi olursam demir parmaklıkların açılacağına ilişkin söz vemıiyordu bana.. ama... insanları taklit etınek ne kadar kolaydı! daha ilk günlerde tükürmesini öğrenmişti...’’
üstünde katlanılmaz bir ağırlığı olan babasından uzaklaşmak ve kendi başına varolabilmek adına evlenmek ve bir aile sahibi olmak istedi kafka. fakat onun gibi kompleksler içinde yüzen bir adamın altından kalkabileceği bir iş değildi bu. kadınlarla mektuplaşmaktan başka birşey yapamadı. bu yolla cinsel ilişki kurmak imkansız olduğu için hiçbir zaman çocuk sahibi olmadı.
ilk büyük aşkı felice bauer’di(1887-1960). hayatı boyunca onunla iki kere nişanlandı. ve beklendiği gibi mektuplaşmak öte pek bir ilişkileri olmadı. mektuplaştığı dört kadın arasında en ciddi ve önemli olanın milena jesenska’ydı. milena’yla mektuplaşmaları önce bir arkadaşlık gibi başladı, daha sonra tutkulu bir aşka dönüştü. fakat milena evli olduğundan bu mutsuz ve imkansız aşk kafka’yı derin acılara sürükledi.
mektuplaştıkları üç yıl boyunca sadece iki üç kez görüşebildiler ve bu görüşmeler kafka’yı üzmekten başka bir işe yaramadı, yine de onun yaratıcılığını olumlu yönde etkilediği rahatlıkla söylenebilir. daha sonraları edebiyat tarihinin güzide eserlerinden biri sayılacak olan "milena’ya mektupları"da kafka şöyle dile getirir durumunu; "en çok seni seviyorum diyorum ama gerçek sevgi bu değil sanırım, sen bir bıçaksın, ben de durmadan içimi deşiyorum o bıçakla dersem, gerçek sevgiyi anlatmış olurum belki..."
milena bu mektupları 1939 yılında yayınlaması için yakın arkadaşı willy haas’a verdi ve kendisi 17 mayıs 1944’te almanya’da toplama kampında öldü.
kafka prag’da hukuk öğrenimi gördükten sonra işçi kaza sigortasında memur olarak çalışmaya başladı. artık "doktor kafka’’ydı ve hep istedigi gibi sıkıcı fakat güvenli bir hayata kavuşmuştu. gündüzleri sıradan bir memur gibi işine gidiyor, geceleri ise ölümden bile derin bir uykuya benzettigi yazma işinde yoğunlaşıyordu. avrupa’nın çalkantılı hali onun öykülerini gittikçe karanlıklaştırdı. insanın kurtuluşuna olan inancı azaldıkça daha çok yazmaya başladı. "şato", "dava", "amerika" hep bir arayışın romanı oldular. arayışın fakat bulamamanın desek daha doğru olur herhalde, zira bitmeyen romanlar konusunda kafka külliyatı oldukça zengin.
tüm karamsarlığına rağmen kafka’nın romanlarında her zaman bir ümit ışığı görmek mümkündür. "dava"nın yüzlerce sayfa boyunca suçunu öğrenmek için çırpınıp duran zavallı kahramanı k., sonunda idam edilir. fakat infaz sırasında karşı binanın penceresinden ışıklar içerisinden bir adam çıkar ve k.’ya doğru kollarını uzatır. elle tutulur bir yararı olmayan, zayıf bir umuttur ama, bir umuttur işte ve insanın sahip olduğu biricik şeyde budur aslında...
kafka az olan arkadaşları arasında en çok .max brod’u severdi. bir gün çömez yazar gustav jarmouch yanına gelip ’’bugün ışıl ışılsınız herr kafka" dediğinde verdiği cevap şöyle oldu; ’’dün max ve karısıyla yemekteydim. dostlarının gözlerindeki ışık üstüme sinmiş olmalı..."
katka dostu max’ten, ölümünden sonra yazdıgı her şeyi yakmasını istedi. yazdıklarının gereğinden fazla kişisel ve değersiz olduğunu düşünüyordu. tabii max onunla aynı fikirde değildi ve kafka’nın ölümünden sonra, karışık halde bulunan binlerce sayfa metni toplayıp düzenleyerek yayınladı. (yani bir kafka yazısı yazarken max brod’u da saygıyla anmak gerekir.) ,
1917 ağustosu’nda başlayan kanlı öksürükler franz kafka’yı yedi yıl sonra viyana yakınlarında bir sanatoryumda öldürdü. ölürken tuhaf bir huzur içindeydi. belki de yanında kendisinden oldukça küçük bir kadın olan dora diamant olduğu içindi bu, öyle ya ilk defa mektup yazmadan konuşabileceği bir kadına sahipti ama ne acı ki ölmek üzere olan bir adam için bunun fazla bir değeri yoktu.
yemek yeme acı veriyordu ve o da taslaklarını yazdığı "açlık cambazı" öyküsünün kahramanı gibi aç kalmayı dolayısıyla ölmeyi seçti. ikinci dünya savaşı’ndan sonra çok ünlenen kafka, yazın tarihi içinde karanlık, derin ve görkemli bir yer edindi.
www.kimkimdir.gen.tr
(bkz: milena jesenska)
değişimi her okuduğumda yeniden çok sevdiğim yazar kişisi.
adem ve havva uzerine yorumu:
yilan gerekliydi, cunku kotuluge tesvik eden insan olabilirdi ama insan olamazdi...
yilan gerekliydi, cunku kotuluge tesvik eden insan olabilirdi ama insan olamazdi...
öldükten sonra tanınmış yazar.
(bkz: der prozess)
bazı insanların kişisel ileti yazmak için aforizmalar’ını karıştırdığı insan.
(bkz: ben bugün bunu gördüm)
(bkz: ben bugün bunu gördüm)
adamın bir doğal imgelemi yok; tahminim, bu kadar popüler olduğunu bilse sevinmezdi.
gerek dönü$üm/deği$im konusuna bakı$ açısını; karihanın unsurla$ması bağlamını açıklamaya çalı$ırken mazisine üç boyutlu gözlüklerle bakma tercihini, ahmed arif`in rafine $iirlerinin $arkıla$tırılmasına duyabileceği nefret çerçevesinde i$leyi$e tâbi tutmak oldukça ho$ olur: acı çekenler, çileciler, acılarının reklâm ve mâli kaynak hâline getirilmesine kar$ı dimdik ayaktalar. istemiyorlar duyulmasını, duyulsa da ayağa dü$mesin istiyorlar. (karısının gözleri önünde romanlarını yakması da belki bu sebeptendir.)
burnundan kan gelmeden bırakmazmı$ yazmayı; 50,000 fincan kahve içtiği rivayet edilen honore de balzac bile sevinirdi buna; o bile gülerdi. yazmak, nefes almak gibi aslî ve istemdı$ı bir formasyona dönü$türüldüğünde kötücüllüğün, mevcut baba nefretinin, sıkı$tırılmı$lığın ve kırılmı$ taverna bardağı psikolojisinin tesiri altında yehudah ben bezalel loew`cülük -rabbi löw- oynadığını görmek de epey kolay.
entelijansdan underground`a kadar okurları olması da $a$ırtıcı değil elbet. bu adam gerçek bir illüzyonist. öptüm. emdim.
gerek dönü$üm/deği$im konusuna bakı$ açısını; karihanın unsurla$ması bağlamını açıklamaya çalı$ırken mazisine üç boyutlu gözlüklerle bakma tercihini, ahmed arif`in rafine $iirlerinin $arkıla$tırılmasına duyabileceği nefret çerçevesinde i$leyi$e tâbi tutmak oldukça ho$ olur: acı çekenler, çileciler, acılarının reklâm ve mâli kaynak hâline getirilmesine kar$ı dimdik ayaktalar. istemiyorlar duyulmasını, duyulsa da ayağa dü$mesin istiyorlar. (karısının gözleri önünde romanlarını yakması da belki bu sebeptendir.)
burnundan kan gelmeden bırakmazmı$ yazmayı; 50,000 fincan kahve içtiği rivayet edilen honore de balzac bile sevinirdi buna; o bile gülerdi. yazmak, nefes almak gibi aslî ve istemdı$ı bir formasyona dönü$türüldüğünde kötücüllüğün, mevcut baba nefretinin, sıkı$tırılmı$lığın ve kırılmı$ taverna bardağı psikolojisinin tesiri altında yehudah ben bezalel loew`cülük -rabbi löw- oynadığını görmek de epey kolay.
entelijansdan underground`a kadar okurları olması da $a$ırtıcı değil elbet. bu adam gerçek bir illüzyonist. öptüm. emdim.
almanya`da 11.-13. siniflarda okutulan ögrencilerin okuldan sogumasina sebebiyet veren, okuyupta anlamayanlarin ruh sagligini bozan ,sayesinde nice alman gencinin gözlerimin onunde yitip gitmesine sahit oldugum yazardir kendileri.
neden bekliyorsun?
bu sözlük, duygu ve düşüncelerini özgürce paylaştığın bir platform, hislerini tercüme eden özgür bilgi kaynağıdır.
katkıda bulunmak istemez misin?