alp er tunga

saka turklerine ait olan bir destan.

yanlis hatirlamiyrsam su sekilde baslayan destan:
alp er tunga oldi mu
issiz ajun kaldi mu
felek ocin aldi mu
imdi yurek yirtilur.

(bkz: alp er tonga destani)

edebiyatimizin tek sagu ornegi.bulabildigim en cok kita ornegi bunlar

alp er tunga oldi mu
isiz ajun kaldi mu
odlek ocin aldi mu
emdi yurek yirtilur.

odlek yarag kozetti
ogrun tuzag uzatti
begler begin azitti
kacsa kah kurtulur?

begler atin urgurup
kadgu ani turgurup
mengzi yuzi sargarup
korkum angar turtulur.

ulusip eren borleyu
yirtip yaka urlayu
sikrip uni yirlayu
sigtap kozi ortulur.

konglum icin otedi
yitmis yasig kartadi
kicmis odig irtedi
tun kun kicip irtelur

efsane­vi turk hukumdari ve destan kahra­mani. m.o. 626 yillarinda yasayip iranlilarla uzun savaslara giren turan (saka) hukumdari oldugu soylenir.

edebiyat kitaplarimizdaki varligi nedeniyle meshur dortluguyle pek bir dalgalar gecilen sahis destani.

(bkz: alp er tunga oldu mu issiz acun kaldi mi)

isim mi yoksa unvan mi oldugu tartisilan isim/unvan.

öldü mü, sağ mı liseden beri düşündüğüm ulu şahsiyet.

türkleri aydınlanma kaynağı,ilk yazılı eser.

med ve pers erkeklerini arpa gibi biçen,karılarıyla da mercimeği fırına veren,bu sebeble firdevsi’nin şehname’sinde küçük gösterilmeye çalışılan ulu turan hükümdarı.

(bkz: hakkında bu kadar entry girilince öldi sandım)

lise 2de türkçe sosyal bölümünü seçen öğrencilerin bir ay boyunca sürekli okudukları sagu örneği. geyiklere konu olur hep.

ıssız acur’un ne olduğu hakkında saçma sapan fikirler yürütülmesine yolaçabilecek eser. hep acımıştım acura yalnızlığından dolayı. kulaktan dolma şiirle mantık yürütülür mü? ilkokul üç sıralarında ömür sikertiyorsanız evet. yürütülür.
(bkz: acur)

öz türkçe ile tamamı ve modern türkçesi şöyledir;

alp er tunga öldi mü
issız ajun kaldı mu
ödlek öcün aldı mu
emdi yürek yırtılur!

ödlek yırag közetti
ogrı tuzak uzattı
begler begin azıttı
kaçsa kah kurtulur?

ulşıp eren börleyü
yırtın yaka urlayu
sıkrıp üni yurlayu
sıgtap közi örtülür

begler atın argurup
kadgu ânı turgurup
mengzi yüzi sargarup
korkum angar türtülür.

ödlek arıg kevredi
yunçıg yavuz tavradı
erdem yeme savradı
ajun begi çertilür.

ödlek küni tavratur
yalnguk küçin kevretir
erdin ajun sevritür
kaçsa takı ertilür

bilge bögü yunçıdı
ajun eti yençidi
erdem eti tınçıdı
yerge tegip sürtülür

ögreyüki mındag ok
mında adın tıldag ok
atsa ajun ograp ok
taglar başı kertilür

könglüm içün örtedî
yatmış başıg kartadı
keçmiş ödük irtedi
tün kün geçip irtelür.

meal:
alp er tunga öldü mü,
kötü dünya kaldı mı,
felek öcünü aldı mı,
şimdi yürek yırtılır!

zaman fırsat gözetti
gizli tuzak uzattı
beyler beyini şaşırttı
kaçsa nasıl kurtulur?

erler kurt gibi uluşur
yaka yırtıp bağrışır
yırlayıcı gibi inilder, ünler
ağlamaktan gözü örtülür.

begler atlarını yordu
kaygı onları durdurdu
benizleri, yüzleri sarardı
sanki safran dürtülür.

zaman fena gevşedi
zayıf kötü davrandı
erdemlik yine savıldı
dünya beği yok olur.

zaman günü davrandırır
insanın gücünü gevşetir
dünyanın erlerini azaltır
kaçsa dahi ölüm erişir.

bilge, akıllı kötüleşti
dünya onların etini de ısırdı
erdemlik eti çürüdü
yere düşüp sürtülür.

zamanın göreneği böyle işte
bunda başka sebep de var
dünya gelip ok atsa
dağlar başı kertilir.

gönlüm ta içten yandı
onulmuş yarayı kaşıdı
geçmiş günleri aradı
tün, gün geçer o aranır

"alp er tunga öldi mi" diye başlayan destan aslında bi ağıt niteliği taşıyan destandır.alp er tunganın kahramanlıkları,iyiliği ve adaleti anlatılır. bize günümüzü hatırlatacak fazlaca söylem sunar örn;
bilge bögü yunçıdı ,,ajun eti yençidi ,,erdem eti tınçıdı ,,yerge tegip sürtülür...

öldükten sonra arkasından yazılan şiirle binlerce yıl sonra bile hatırlanan büyük hükümdar...