ötkür, 1948 yılında kaleme aldığı bu eserinde seslendirdiği kızdan kinaye ile ümitsizlik içine düşmüş bir vatanı anlatmaktadır. bu vatan elbette ki tarih boyunca zor günlerden geçen doğu türkistan'dır. ötkür, eserinin başında "bir şaire taklit" diye not düşerek bir şaire nazire yazdığını beyan eder. lakin hangi şair olduğunu açıklamaz. aşağıya eklenen sözlere bakıldığına ötkür'ün erzurumlu emrah'ın yok yok şiirinden etkilendiği söylenebilir. ancak akademik kaynaklar 1940-50'li yıllarda o yörede emrah ile ilgili yayınların olduğunu bilmiyorlar. onun için bu konu karanlık.
heyit ustaya gelince...
bu adam dütarı ağlatan bir adam. üstad sanki dütarın değil, bizim bam telimize vuruyor. bu türküyü etkili ve büyüleyici kılan en önemli sebeplerden birisi de bence dütarın kendine has tınısı. bu türküdeki nağmeleri her duyduğumda tüylerim diken diken oluyor. heyit ağabeyimiz, -birçok türküsü gibi- burada da döktürmüş.
türkü sevmiyorsanız bile bunu en azından bir kere dinleyin. hiç değilse bir ortamda muhabbeti açıldığında "hee biliyorum ya, dinledim." dersiniz, oradan bir kârınız olmuş olur.
sözleri-uygur türkçesi ile.
uçraşqanda (bir şairğa täqlit)
sähär körgän çeğim közüm sultanini,
didim sultanmusän? u didi yaq-yaq.
közliri yalqunluq, qolliri χeniliq,
didim çolpanmusän? u didi yaq-yaq.
didim ismiŋ nimä? didi ayhandur,
didim yurtuŋ qeyär? didi turpandur,
didim beşiŋdiki? didi hicrandur,
didim häyranmusän? u didi yaq-yaq.
didim ayğa oχşar, didi yüzümmu?
didim yultuz käbi, didi közümmu?
didim yalqun saçar, didi sözümmu?
didim volqanmusän? u didi yaq-yaq.
didim qiyaq nädur? didi qaşimdur,
didim qunduz nädur? didi saçumdur,
didim on beş nädur? didi yeşimdur,
didim cananmusän? u didi yaq-yaq.
didim deŋiz nädur? didi qälbimdur,
didim räna nädur? didi levimdur,
didim şekär nädur? didi tilimdur,
didim bir ağzimä? u didi yaq-yaq.
didim zäncir turar, didi boynumda,
didim ölüm bardur, didi yolumda,
didim biläzükçu? didi qolumda,
didim qorqarmusän? u didi yaq-yaq.
didim niçün qorqmassän? didi täŋrim bar,
didim yäniçu? didi χälqim bar,
didim yänä yoqmu? didi ruhim bar,
didim şükranmusän? u didi yaq-yaq.
didim istäk nädur? didi gülümdur,
didim çelişmaqqa? didi yolumdur,
didim ötkür nimäŋdur? didi qulumdur,
didim satarmusän? u didi yaq-yaq.
eserin sözleri ve abdurehim ötkür için kaynak prof. dr. hülya kasapoğlu çengel'in doktora tezidir:
uygur şairi abdurehim ötkür'ün şiirleri-inceleme, metin ve aktarma, Dizin