nutuk’tan...
istanbul’da çeşitli maksatlarla gizli ve açık olmak üzere kurulmuş, parti veya dernek adı altında birtakım kuruluşlar da vardı.
istanbul’da önemli sayılabilecek kuruluşlardan biri ingiliz muhipleri cemiyeti idi. bu addan, ingilizlere dost olanların kurduğu bir dernek anlaşılmasın. bence, bu derneği kuranlar kendi şahıslarını ve kendi çıkarlarını gözetenler ile, kendi çıkarlarının korunma çaresini lloyd george (loyt corc) hükûmeti aracılığı ile ingiliz himâyesini sağlamakta arayanlardır. bu zavallıların, ingiliz devleti’nin osmanlı devleti’ni bir bütün olarak korumak ve himaye etmek isteğinde olup olamayacağını bir defa olsun dikkate alıp almadıkları, üzerinde düşünülmeye değer.
bu derneğe girenlerin başında osmanlı padişahı ve halîfe-i rûy-i zemîn ünvanını taşıyan vahdettin, damat ferit paşa, dahiliye nâzırı olan ali kemal, âdil ve mehmet ali beyler ile sait molla bulunuyordu. dernekte rahip frew (fru) gibi ingiliz milletinden bazı macera heveslileri de vardı. yapılan işlemlerden ve gösterilen faaliyetlerden anlaşıldığına göre, derneğin başkanı rahip frew idi.
bu derneğin iki yönü ve iki ayrı niteliği vardı. biri açık yönü ve usulüne uygun teşebbüslerle ingiliz himâyesini sağlama amacına yönelmiş olan niteliği idi. öteki de gizli yönüydü. asıl faaliyet bu gizli yöndeydi. memleket içinde örgütlenerek isyan ve ihtilâl çıkarmak, millî şuuru felce uğratmak, yabancı müdahalesini kolaylaştırmak gibi haince teşebbüsler, derneğin bu gizli kolu tarafından idare edilmekte idi. sait molla’nın derneğin görülecektir. bu dernek hakkında söylediklerim, sırası geldikçe yapacağım açıklamalar ve gereğinde göstereceğim belgelerle daha kolay anlaşılacaktır.açıktan yaptığı çalışmalarında olduğu gibi gizli çalışmalarında da ondan daha çok rol oynadığı görülecektir.bu dernek hakkında söylediklerim, sırası geldikçe yapacağım açıklamalar ve gereğinde göstereceğim belgelerle daha kolay anlaşılacaktır.
devamı için:
(bkz: amerikan mandası isteyenler)
ingiliz muhipleri cemiyeti
neden bekliyorsun?
bu sözlük, duygu ve düşüncelerini özgürce paylaştığın bir platform, hislerini tercüme eden özgür bilgi kaynağıdır.
katkıda bulunmak istemez misin?