federico garcia lorca

ispanyol sair yazar devrimci muzisyen

ispanyol ic savasinda milliyetci diye gecinen fasisler tarafinadan kursuna dizildi.

1898 yilinda, ispanya’nin granada bolgesindeki fuente vaqueros kentinde dogan ispanyol sair lorca, yuzyilinin en buyuk iki ispanyol sairinden biri olarak kabul edilir. 1928’de yazdigi romancero gitano (cingene balada) ile un kazanan lorca, salvador dali ile birlikte ispanya’nin cagdaslasmasi icin calisan sanat adamlarindan birisi olarak karsimiza cikmaktadir.


siirde, politikada ve ahlak anlayisinda modernligin savunucusu olan lorca, escinsel tercihi nedeniyle katolik kilisesi ile arasinin acilmasina neden olur. 1918’de, burjuva sinifini, yeryuzunu siirle doldurmus olan isa’yi katletmekle suclayan lorca, gectigimiz gunlerde gelmis gecmis en basarili edebiyat eseri secilen cervantes’in don quixote (don kisot)’u bir isa figuru olarak ele alanlara katilir. sair kavramini acilar cekmesi gereken bir kimse ile ozdeslestiren lorca, hz. isa’nin hem katledilisini kinar, hem de kaninin akmasi gerektigini ifade eder.


"new york’ta bir sair" adli eserinde manhattan’i, cesede doymayan bir mezbahaya benzeten lorca, "hayvanlarin can cekisenler icin oldurulusunu" kaleme alarak kafasindaki bati anlayisina yonelik elestirel yaklasimlarini goz onune serer. deli lakapli salvador dali ile birlikte vucuduna saplanan oklar ile tasvir edilen katolik ermisi aziz sebastian’i aziz yansizlik olarak yapitlarinda tasvir ederler. aslinda apolitik bir sanatci olarak dostlarinca nitelenen ve herhangi bir goruse organik baglarla baglanmayan lorca, yazdigi "yerma" ve "bernarda alba’nin evi" isimli oyunlarda ise katolik kilisesi ve yukselen nazizm ve milliyetcilik akimlarina karsi olan tutumunu yansitti. giyim kusaminda ve evinin dekorasyonunda olum ile ozdeslestirdigi beyaz rengi tercih eden sair, burjuva tarzi zevkler ve milliyetcilik ile catisan calismalar yapmakta ve franco’culari masumiyeti katletmekle sucluyordu.


siirlerinin yanisira yazdigi ve sahneledigi oyunlarla da unlenen lorca, eserlerinde hastalik hastaligini ve olumu uzerine senaryolarini kanli dugun (blood wedding, 1935), yerma (1937) ve siirlerinde basari ile yansitmis, olum-yasam, verimlilik-kisirlik gibi tezatlar arasinda inisli cikisli bir cizgiyi basari ile yakalamistir.


19 agustos 1936’da dogdugu yorede franco’nun adamlari tarafindan oldurulen lorca, uluslararasi camiada ve ozellikle bir donem yasadigi arjantin’de oldukca yogunlasan bir yas ve tepki ile alaninda idollesmis olan saygin ve marjinal bir edebiyat adami olarak hatirlanmaktadir.

(bkz: agiz kaside)

(bkz: city that does not sleep)

’ay kocaman at kara
torbamda zeytin kara
bilirim de yolları
varamam kurtuba’ya’’

38 yaşına kadar dünyaları yazan şair.