eduard bernstein

(bkz: evrimsel sosyalizm)

die voraussetzungen des sozialismus und die aufgaben der sozialdemokratie
marx’ın teorisinin yanlis oldugunu savunan yazarin kitabidir.

danzig’den gelerek prusya’nin baskenti berlin’e yerlesmis bir yahudi ailesinin ogluydu. babasi demiryolu makinisti, amcasi aaron bernstein ise isci cevrelerinde cok sayida okuru olan berliner volk zeitung gazetesinin editoru idi. bu ortamda pek cok kulturlu almanin ulusal birlik ve demokrasiye duydugu ozlemi daha genc yasta kolayca paylasti. 1872’de genc bir banka memeru iken sosyal demokrat partiye girdi. prusya’nin 1871’de fransayi yenilgiye ugratmasini izleyen calkantili yillar, siyasi inanclarinin olusmasinda onemli rol oynadi.

partiye girince sosyalist yayin organi die zukunft’ta calismaya basladi.1890’lara degin suren 1873 ekonomik bunalimi kapitalizmin zayifligi yolundaki inancini pekistirdi. ama onu daha radikal bir tutum almaya zorlayan sovalye otto von bismarck’in antisosyalist yasalari oldu. almanya disina surulunce isvicre’ye yerlesti. die zukunftun varlikli koruyucusu karl hochberg’in "ahlakci sosyalist" goruslerinden uzaklasti. burada gizli sosyalist partinin toparlayici odagi durumunda olan der sozialdemokratie dergisinin zurich baskisinin editorlugunu karl marx’in onayiyla ustlendi.

1888’de bismarck’in basvurusu uzerine isvicre’den de sinirdisi edilince derginin yayimini londra’da surdurdu. orada marx’in calisma arkadasi friedrich engels’in yakin dostu oldu; sosyalizmin adim adim gelisecegini savunan etkili fabian dernegi’nin onderiyle de yakin iliski kurdu. giderek degisen goruslerini bir dizi makale ile 1898’de stuttgart’ta sosyal demokrat parti toplantisina gonderdigi bir mektupla sergiledi. ertesi yil die voraussetzungen de sozialismus und die sozialdemokratie’yi (evrimsel sosyalizm,1891’de) yayimladi.

1901’de almanya’ya donen bernstein reformcu isci hareketinde giderek gelisen revizyonist okulunun kuramcisi durumuna geldi. "sosyalizmin kapitalist orta sinifa karsi bir ayaklanmanin dogrudan ve katisiksiz bir urunu degil, insan tutkularinin ayrilmaz icsel bir parcasi olan liberalizmin nihai sonucu oldugunu savundu."

(bkz: nihai hedef hiçbirşeydir hareket herşeydir)

kapitalizmin hemen cokecegi ve burjuvazinin yalnizca ve baskici bir sinif oldugu yolundaki gorusten vazgecti. ayrica uretken sanayinin belirli ellerde toplanmasinin her alanda marx’in ongordugu olcude eksiksiz ya da daha hizli bicimde gerceklesmedigi sonucuna vardi.

1902’de reichsrag’a (parlemento) secildi ve uyeligi 1928’e degin surdu sosyalist kuramci karl kautsky’nin dogmatik marxizmi ile alman isci onderi agust bebel’in eklektik marxizmi giderek etkisini yitirdikce revizyonizm sosyal demokrasinin ideolojisi durumuna geldi.

sonunda sosyal demokrasi bernstein’in 20 yildir ozlemini cektiği buyuk bir reformcu halk hareketi durumuna geldi. artik partisinin saygin bir yol gostericisi olan bernstein sosyal demokrat programin buyuk bolumunun fikir babaligini yapti. alman halkini 1917 rus orneginden caydirmakta onemli rol oynayan bernstein, 1922’de italyan fasist modelinin almanya’ya sicramasini onleyemedi. nazilerin kanli saldirilarini, dengesiz kafalarin dusuncesiz davranislari olarak degerlendirdi. nasyonel sosyalizmin ozunu kavrayamadi ve nazilerin iktidari ele gecirmesini onlemekte caresiz kaldi. berstein’in olumunun uzerinden daha alti ay gecmeden , tum umutlarini bagladigi demokratik devlet, kapilarini adolph hitler’in diktatorlugune actı.

kaynak : www.kimkimdir.gen.tr