dersim

farsça bir sözdür der kapı sim gümüş anlamına gelir zazaca desim olarak telaffuz edilir.

kemal burkay siiridir.



bir eski oykudur bileceksiniz
masallardan kalmistir dersim
ulkemin ortasinda gizli
yanik bir turkudur dersim

yil otuz sekizdi daglarda
iri ceviz agaclari ve atim vardi
belki bir gokyuzu savascisiydim
bir arpa ekmegi kadar sicakti
topragim, karim ve cocuklarim

oysa soguk bir kustur
parildar sungu

bana nicin uzaksin dusundun mu
kurda kusa dostlugumu dusundun mu?

bu sularda olum bile guzel
sen hic kursunlarin anlamini dusundun mu

yil otuz sekizdi daglarda
iri ceviz agaclari ve atim vardi
gunes ve sular ulkesinde orda
orda ki eski bir oykudur dersim

dogu anadolu bolgesinde olmasina ragmen turkiyedeki tüm metropol illere kiz ogrenci okutma orani yüzde yuz olmasi ile yillarca acik fark atan ve halada atmaya devam eden, yillarca ohal bolgesi olmasina ragmen kultur duzeyi turkiyedeki tum illeri 2 ye katlayan, devlet tarafindan hiç bir istihdam saglanmamis hic bir faaliyet gosterilmemis hep uvey evlat konumunda olmasina ragmen yaslisiyla genciyle fakiriyle zenginiyle dimdik ayakta duran, cografi anlamda 4 dag arasinda ve engebeli bir araziye sahip olmasi nedeni ile pkk gibi teror orgutlerinin siginma yeri olarak sectigi, 1938 yilinda büyük bir talana, kirima, surgunlere sahit olmu$ ve yaralarini hala saramami$ yerle$ik dili zazaca olan, turkiyenin ilk milli parkina yani munzur vadisine sahip olan ancak oligar$inin bu buyuk dogal hazineyi baraj yaparak sular altina gommek istedigi, ya$lilari tarafindan desim, mamekiye, dersim, kalan olarakta kullanilan tunceli ilimizin gumus kapi anlamina gelen bir diger adi. guzel memleketim.

dersimin içinde vurdular beni ölem ölem
yaralar kanıyor ciğerim yanar

bacılar, gelinler bu hala ağlar ölem ölem
vurma çavuş vurma ben yaralıyam
anamın , babamın, yalın birtanesiyem

dersimin içinde nazlı yar ağlar ölem ölem
vurulmuş yatarım her yanım kanar

söz - müzik: fuat saka
hilmi yarayıcı sevdadan yana albümünde seslendirmiştir.

isyan ve yozlaştırma
"dersim dört dağ içinde" denilir ya türkü sözlerinde, tam da öyledir. orman, koru, maki ve volkanik kayalıklarla dolu dağların orta yerinde ve deniz seviyesinden 914 metre yükseklikte kurulmuştur bu güzelim kent. munzur ve harçik akarsularının kardeşçe kaynaşmasına tanıklık eden dersim; gözeleri, minicik pınarları, toprağı sarmalayan yeşil bitki örtüsü, rengarenk çiçekleri mesken edinen kısa ömürlü kelebekleriyle, zengin bir doğal güzelliğe ev sahipliği yapar. bu doğal ve zengin güzelliği; ne hoyratça bağrına saplanan betonarme yapılar, ne dağlarına bir hançer gibi saplanmaya çalışılan helikopter bombaları-napalmları, ne de yeşil bitki örtüsüne serpiştirilen kimyasal maddeler, tırtıllar ve çekirge sürüleri bozabilir. çünkü, kentin güzelliği, yüreğindedir. yüreği ise; seyyit rıza’dan-zilan’a uzanan isyancılığıdır. yani, bir isyan kentidir dersim...
işte bu güzelim isyan kenti, devlet eliyle yozlaştırılmaya çalışılıyor. "peki ama neden?" diye sormak pek de anlamlı değil aslında. tarihinden bu yana isyancıdır ve muhaliftir. sömürgeci zorba egemenler için, ezilmesi gereken bir isyan odağıdır/kentidir. "tenkil ve tehcir"in yetmediği yerde, asimilasyon devrededir. o da yetmeyince, her türden ahlaksızlığın, düşkünlüğün ve yozlaşmanın önü açılır. öylesine yozlaştırılmalıdır ki dersim; ne isyandan eser kalsın, ne de muhalif kimlikten... varsın, sokaklarında balici-tinerci çocuklar kendinden geçmişçesine dolansın. varsın, munzur kenarları, akşamcılara mesken eylensin ve kent içindeki birahaneleri, etlerini teşhir eden, yüklü bir "bahşiş" karşılığında bir "öpücük" veren kadınları barındırsın ne çıkar. yeter ki, isyan tükensin, devrimci ve demokratik kimlik son bulsun...

(bkz: dersim isyanı)

tunceli’nin eski adi.

(bkz: dersim dort dag icinde)

(bkz: dersimde dogan gunes)

"düzgün" isimli birisiyle karsilasildiginda "aha bu oralidir" yargisina varilan bölge.

farsça bir kelime olmasına ve tuncelili vatandaşlarımız da bu kültüre uzak olmasına rağmen, bu ismi daha çok kullanırlar.

isyankar da bir duruşu vardır kelimenin.ilginçtir.

zamanindaki isyani devletin igrenc bir sekilde bastirdigi il, yerlesim yeri. bahsi gectiginde akla ilk olarak bahar geldiginde munzur’un ihtisami gibi guzellikleri yerine insani ya da kendisi hakkinda onyargili, onyargili olmasindan dolayi da cogu yalan vargilarin gelmesi uzucudur.
(bkz: sabiha gokcen)
(bkz: 38)
(bkz: taniklarin diliyle dersim 38)

(bkz: cemo)

(bkz: zaza)

taksim gezi parkı direni$i sebebi ile burada polisin yogun mudahalesi mebcutmu$ $u siralar.

(bkz: tunceli isminin dersim olarak değiştirilmesi)