calikuşu

feride: kucuk yasta annesini ve babasini kaybetmis, dame de sion’da okumus, icli, iradeli, kulturlu ve guzel genc bir kiz.
kâmran: feride’nin teyzesinin oglu. genc ve yakisikli bir insan. feride’nin gizli aski ve nisanlisi

roman, feride’nin hâtira defteridir. feride, kendisine ya­banci bir sehirde, bir otel odasinda hâtiralarini yazarken geriye donerek, cocukluk ve ilk genc kizlik donemlerini anlatir:

kendi deyimiyle "bambaska bir cocuk" olan feride, bir su­vari binbasisinin kizidir. pek kucukken once annesini, birkac yil sonra da babasini kaybetmis, erenkoy kozyatagi’ndaki teyzesinin himayesi altinda buyumustur. besime teyze onu, notre dame de sion fransiz kiz lisesi’nde okutmustur.

besime teyzenin genc ve yakisikli oglu kâmran, ciddî ve agirbasli bir insandir. feride’nin cekindigi ve tatsiz sakalarina muhatap edemedigi kâmran, calikusuna benzeyen bu canli, civil civil hasari kizi sever. onu sik sik okulunda ziyaret eder. feride’nin ya­ramazliklari tarife sigar gibi degildir. herkes ondan yaka silker ama yine ondan kimse vazgecemez. calikusu adi onun bu yara­maz hallerinden dolayi takilmistir. kâmran, feride’yle evlenmeyi aklina koymustur, once nisanlanirlar. kâmran dort yil icin avru­pa’ya gider. bu arada feride okulunu bitirir. dugunden uc gun once carsafli bir genc hanim, feride’yi ziyaret ederek, isvicre’de bulundugu sirada kâmran’in munevver adinda hasta bir genc ka­dina evlenme vadinde bulundugunu soyler. kâmran’in munevver’e yazdigi mektuplari verir. munevver de kâmran’i sevmistir. bunun uzerine feride koskten kacar. herkes onun yeni bir delilik icat ettigini sana dursun, emektar bir dadinin evine siginan feride, lise diplomasindan cesaret alarak anadolu’da bir ogretmenlik is­ter. bunu basarir da. b.. (bursa) vilâyetinde bir okula tâyin edilir. o gunden sonra da basindan gecenleri bir mektup defterine not etmege baslar. kasabada bos yer olmadigi icin, feride’yi zeyniler koyu denilen, hic bir ogretmenin gitmeyi kabul etmedigi kus uc­maz kervan gecmez bir koye verirler. orada, ogrencilerinden bir kaci, kucuk vehbi ve bilhassa munise, feride’nin tesellisi olur. butun kiz cocuklarinin ayse ya da zehra diye adlandirildigi bu koyde munise adi feride’ye cok cana yakin gelmistir. kizi evlât edinmek ister. munise, koylulerin sevmedigi bir kotu kadinin kizi­dir. kadin, kocasindan baska bir erkegi sevdigi icin, munise’nin babasi, koyden baska bir kadinla evlenmis ve anasini bosamistir. ara sira gelip, kacamak olarak kizini gormektedir. calikusu bircok zorlugu yenerek munise’yi yanina almayi basarir.

ikisi mesut bir omur surmeye baslarlar. o gunlerde bir posta soygunu olur. eskiya ile jandarma arasinda cikan catismada yaralanan bir zabiti koy odasina getirirler. feride orada yasli bir askerî doktorla tanisir. hayrullah bey adindaki bu doktor, boyle bir yerde, aklindan bile gecmeyecek boyle bir ogretmen bulmus olmaktan o derece sasirir ki, isin icinde bir sir oldugunu anlar ve feride’nin daha iyi bir yere nakledilmesi icin el altindan gerekli te­sebbuslere girisir. bir teftis sonunda feride’nin okulu kapatilir. ve calikusu, zeyniler’den ayrilmak zorunda kalir. vilâyet merkezin­deki darulmuallimat’a fransizca ogretmeni tâyin edilir. burada seyh yusuf u tanir. veremli, hassas, musikisinas bir insandir seyh yusuf... bu seyh yusuf, feride’yi olesiye sever. zaten veremli olan yusuf efendi bu umitsiz askin acilarina dayanamaz ve olur. bu olumden kendisini sorumlu tutan feride, artik orada kalamayacagini anlar, yeni bir yere nakledilmesini ister. bu sefer onu c.-(canakkale) rustiyesi’ne tâyin ederler.

c., de gecirdigi gunlerden sonra, bir vapurla izmir’e gelir. izmir’de resit bey adinda zengin birisinin cocuklarina murebbiyelik eder. bunlar da sikintili ve aci gunlerdir. bir tesaduf eseri, re­sit bey’in uzaktan akrabasi oldugunu ogrenir. bir albumde kâmran’in resmini gormustur. resit bey’in kizi sabahat, kâmran’in munevver teyzesinin kocasi oldugunu soyler. kâmran, uzun za­man kendi "calikusu"nu beklemis, o donmeyince munevver’le evlenmistir. feride’nin, her gittigi yerde guzelligi bir takim olaylara sebep oldugundan burada da barinmasi guclesmistir. boylece bir­kac yer dolasip birkac evlenme teklifini reddederek nihayet kusadasi’na gelir. doktor hayrullah bey de emekliye ayrilmis, orada yerlesmistir. yasli dost, kizin elinden tutar. ona yardim eder, onu korur. munise bu arada iyice buyumus, susune duskun bir kiz ol­mustur. doktorun bir uzak koye hastaya gittigi sirada hastalanir. nezle zannedilen hastalik giderek siddetlenir ve munisecik kuspalazindan olur.

kader, feride’yi sanki butun sevdiklerinden ayirmaya ah­detmistir. munise’den sonra cevrenin baskisi, dedikodusu o kadar artar ki hayrullah bey hic olmazsa gorunusu kurtarmak maksa­diyla feride’yi alir, onunla kâgit uzerinde evlenir. bir muddet ge­cince hayrullah bey de zaten yasli oldugundan, olur. yalniz, olmeden once feride’nin ailesinin yanina donecegine dair soz al­mistir. onun defterini okumus, basina gelenlerin sebeplerini og­renmistir. feride’nin kayboldugunu sandigi defteri, hayrullah bey tarafindan bir zarfa konularak, kâmran’a mahsus bir emanet hali­ne getirilmistir. feride, rahmetli kocasinin vasiyetini yerine getir­mek icin verdiginin ne oldugunu bilmeden bu emaneti kâmran’a teslim eder.

feride’nin donusunden en cok memnun olan kâmran’in babasi aziz bey’dir. o, bu donuste hayirli bir alâmet gorur. feride birkac gunlugune izinli olarak gelmistir. kendisine kalirsa, mutlaka yine gorevine gidecektir. kâmran, vaktiyle verdigi soze bagli kal­mis, munevverle evlenmistir. ama kadin zaten hasta oldugundan kisa bir sure sonra olmustur. kâmran, kiz kardesi mujgân’la bir ge­ce sabaha kadar feride’nin defterini okuduktan sonra hayrullah bey’in yazili tavsiyesini yerine getirmeyi, feride’yi bir daha ne olursa olsun hic bir sebeple kacirmamaya karar verir. nitekim, feride’nin gidecegi gun, butun hazirliklar tamamdir. kâmran guya onu almak icin gelen arabadan iner ve feride’ye kalbini acar. ay­ni sersemligi iki defa tekrarlamayacagini soyleyerek gitmesine engel olur.

kaynak:http://epigraf.fisek.com.tr