babur hint-turk imparatorlugunun kurucusu.
babür şah
hindistan?daki en büyük müslüman türk devleti olan gürgâniyye devletinin kurucusu. asıl adı zahireddin muhammed babür?dür. timur han soyundan gelip, babası, sultan ebu said’in oğlu, fergana hükümdarı ömer şeyh mirza’dır.
14 şubat 1483?te fergana’da doğdu. 1493?te babasının ölümü üzerine, fergana hükümetine varis oldu. 11 sene özbek ve tatar melikleri ile savaş edip, nihayet hakimiyeti sağlayamayacağını anlayarak güneye indi. 1504’te kabil’i fethedip kendisine başşehir yaptı. aynı zamanda gazne?yi aldı ve kısa zamanda afganistan’ın büyük bir kısmını içine alan bir devlet kurdu. 1511 ekiminde semerkant imparatorluk tahtına oturdu. bir ay sonra taşkent’i, buhara’yı aldı, bütün maveraünnehir’e hakim oldu. fakat, bir müddet sonra, özbekler tarafından ata yurdundan kovuldu.
babür şah, 1519?da hayber’i geçerek, hindistan?a girdi. pencab’a düzenlediği beş sefer sonunda bütün kuzey hindistan?ı fethetti. 1525?te hindistan’ın tamamını fethetmek üzere kabil?den ayrıldı. 1526?da, yani osmanlılar’ın mohaç zaferinden birkaç ay önce, paniput meydan muharebesinde sultan ibrahim ludi’nin 100.000 asker ve 1.000 filden müteşekkil büyük ordusunu yendi. bu zaferle babürlüler (gürgâniyye) devletini kesin olarak kurdu (1526). böylece hindistan türk imparatorluğu tacı ludilerden babür’e geçti.
bu başarıdan sonra delhi, agra ve hanpur’u alan babür şah, agra’yı başşehir yaptı. 1527’de hindular üzerine yürümek için agra’dan çıktı. hindular, aralarında ittifak kurduktan sonra, 100.000 kişilik bir ordu ve birkaç yüz zırhlı fille yeni hindistan fatihinin üzerine yürümeye başladılar. çok kritik ve tarihi bir andı. babür’ün harbi kaybetmesi demek, ganj vadisinin hinduların eline düşmesi, netice itibariyle beş asırlık müslüman ve türk hakimiyetinin hint kıtasından atılması demekti. babür 13.500 kişilik pek seçkin bir türkistan atlı birliği ile düşman üzerine yürüdü. yanında osmanlı türklerinden mustafa rumi’nin kumanda ettiği bir topçu birliği de bulunuyordu. hindularda ne top, ne de tüfek vardı. ateşli silahlar ve türk atlısının üstün savaş kabiliyeti, babür?e savaşı kazandırdı. düşman tamamen imha edildi. bu, babür şah için paniput?tan daha büyük bir zaferdi. biyana civarında geçen bu kanva meydan muharebesinde birkaç saat içerisinde düşmanı yok eden babür, gazi unvanını aldı. meşhur zeynüddin hafî’nin torunu şeyh zeyn hafî’nin kaleme aldığı zafername, bütün islam memleketlerinin hükümdarlarına gönderildi. bundan sonra odh (audh) eyaleti de fethedildi. art arda yapılan fetihlerle babür imparatorluğunun sınırları çok genişledi.
babür şah, 25 aralık 1530’da agra’da öldü ve vasiyeti üzerine pek sevdiği kabil’e götürülüp, orada gömüldü. 1526’da kurduğu devlet 1858 senesinde ingilizlerin işgaline kadar, 332 sene varlığını sürdürmüştür. kabri üzerine şah cihan tarafından 1646’da muhteşem bir türbe yaptırıldı. babür şah memleketin imarı için gayret gösterdi. hindistan ve afganistan’da birçok yollar, kervansaraylar ve medreseler yaptırıp, fethettiği yerleri mamur hâle getirdi. âlim, edip bir zat olan babür şah, hayatını kendisi yazdı. tüzük-i baburî (babürname) adını verdiği bu kitabı, ekber şah zamanında çağatay dilinden farsça’ya sonra ingilizce’ye tercüme edilerek neşredildi. türkçe pek değerli bir aruz risalesi yazdı ve kendisine doğduğu zaman zahirüddin muhammed adını veren zahirî ve batınî ilimlerin hazinesi büyük mutasavvıf hace ubeydullah-ı ahrar hazretlerinin farsça hanefi fıkhı üzerine yazdığı risale-i validiyye’yi türkçe nazma çevirdi. yine hanefi mezhebine ait fıkıh bilgilerini içine alan mübeyyen adlı eseri yazdı. şiirlerini divan?da topladı. orijinal yazı stili, hatt-ı baburî adıyla meşhur oldu. babür, türkçe’den başka pek mükemmel surette farsça, arapça ve moğolca biliyordu. ölümünden sonra hazret-i firdevs-mekani ve ?hazret- i giti-sitani (cihan fatihi) diye anılmıştır.
14 şubat 1483?te fergana’da doğdu. 1493?te babasının ölümü üzerine, fergana hükümetine varis oldu. 11 sene özbek ve tatar melikleri ile savaş edip, nihayet hakimiyeti sağlayamayacağını anlayarak güneye indi. 1504’te kabil’i fethedip kendisine başşehir yaptı. aynı zamanda gazne?yi aldı ve kısa zamanda afganistan’ın büyük bir kısmını içine alan bir devlet kurdu. 1511 ekiminde semerkant imparatorluk tahtına oturdu. bir ay sonra taşkent’i, buhara’yı aldı, bütün maveraünnehir’e hakim oldu. fakat, bir müddet sonra, özbekler tarafından ata yurdundan kovuldu.
babür şah, 1519?da hayber’i geçerek, hindistan?a girdi. pencab’a düzenlediği beş sefer sonunda bütün kuzey hindistan?ı fethetti. 1525?te hindistan’ın tamamını fethetmek üzere kabil?den ayrıldı. 1526?da, yani osmanlılar’ın mohaç zaferinden birkaç ay önce, paniput meydan muharebesinde sultan ibrahim ludi’nin 100.000 asker ve 1.000 filden müteşekkil büyük ordusunu yendi. bu zaferle babürlüler (gürgâniyye) devletini kesin olarak kurdu (1526). böylece hindistan türk imparatorluğu tacı ludilerden babür’e geçti.
bu başarıdan sonra delhi, agra ve hanpur’u alan babür şah, agra’yı başşehir yaptı. 1527’de hindular üzerine yürümek için agra’dan çıktı. hindular, aralarında ittifak kurduktan sonra, 100.000 kişilik bir ordu ve birkaç yüz zırhlı fille yeni hindistan fatihinin üzerine yürümeye başladılar. çok kritik ve tarihi bir andı. babür’ün harbi kaybetmesi demek, ganj vadisinin hinduların eline düşmesi, netice itibariyle beş asırlık müslüman ve türk hakimiyetinin hint kıtasından atılması demekti. babür 13.500 kişilik pek seçkin bir türkistan atlı birliği ile düşman üzerine yürüdü. yanında osmanlı türklerinden mustafa rumi’nin kumanda ettiği bir topçu birliği de bulunuyordu. hindularda ne top, ne de tüfek vardı. ateşli silahlar ve türk atlısının üstün savaş kabiliyeti, babür?e savaşı kazandırdı. düşman tamamen imha edildi. bu, babür şah için paniput?tan daha büyük bir zaferdi. biyana civarında geçen bu kanva meydan muharebesinde birkaç saat içerisinde düşmanı yok eden babür, gazi unvanını aldı. meşhur zeynüddin hafî’nin torunu şeyh zeyn hafî’nin kaleme aldığı zafername, bütün islam memleketlerinin hükümdarlarına gönderildi. bundan sonra odh (audh) eyaleti de fethedildi. art arda yapılan fetihlerle babür imparatorluğunun sınırları çok genişledi.
babür şah, 25 aralık 1530’da agra’da öldü ve vasiyeti üzerine pek sevdiği kabil’e götürülüp, orada gömüldü. 1526’da kurduğu devlet 1858 senesinde ingilizlerin işgaline kadar, 332 sene varlığını sürdürmüştür. kabri üzerine şah cihan tarafından 1646’da muhteşem bir türbe yaptırıldı. babür şah memleketin imarı için gayret gösterdi. hindistan ve afganistan’da birçok yollar, kervansaraylar ve medreseler yaptırıp, fethettiği yerleri mamur hâle getirdi. âlim, edip bir zat olan babür şah, hayatını kendisi yazdı. tüzük-i baburî (babürname) adını verdiği bu kitabı, ekber şah zamanında çağatay dilinden farsça’ya sonra ingilizce’ye tercüme edilerek neşredildi. türkçe pek değerli bir aruz risalesi yazdı ve kendisine doğduğu zaman zahirüddin muhammed adını veren zahirî ve batınî ilimlerin hazinesi büyük mutasavvıf hace ubeydullah-ı ahrar hazretlerinin farsça hanefi fıkhı üzerine yazdığı risale-i validiyye’yi türkçe nazma çevirdi. yine hanefi mezhebine ait fıkıh bilgilerini içine alan mübeyyen adlı eseri yazdı. şiirlerini divan?da topladı. orijinal yazı stili, hatt-ı baburî adıyla meşhur oldu. babür, türkçe’den başka pek mükemmel surette farsça, arapça ve moğolca biliyordu. ölümünden sonra hazret-i firdevs-mekani ve ?hazret- i giti-sitani (cihan fatihi) diye anılmıştır.
babür padişah sık sık oglu hümayun'u azarlar. hümayun'un dogru imla kullanmasını, dile hakim olmasını,mektupları düzenli yazmasını ister.
türk tarihinin ihmal edilmiş ve en büyük şahsiyetlerindendir.
oturup yeni bir türk alfabesi geliştirmeyi bile denemiştir.
botanikçidir.zoologdur.hukukçudur.şairdir.
şah ismail safevi'nin tehditleriyle mezhep degiştirmişligi vardır.
türk tarihinin en saglam şarapçılarındandır. hatta vekayi'de der ki : şarap içmek saltanatın levazımatındandır.
türk tarihinin ihmal edilmiş ve en büyük şahsiyetlerindendir.
oturup yeni bir türk alfabesi geliştirmeyi bile denemiştir.
botanikçidir.zoologdur.hukukçudur.şairdir.
şah ismail safevi'nin tehditleriyle mezhep degiştirmişligi vardır.
türk tarihinin en saglam şarapçılarındandır. hatta vekayi'de der ki : şarap içmek saltanatın levazımatındandır.
neden bekliyorsun?
bu sözlük, duygu ve düşüncelerini özgürce paylaştığın bir platform, hislerini tercüme eden özgür bilgi kaynağıdır.
katkıda bulunmak istemez misin?