kelam

soz, laf.

(bkz: kelam etmek)

kur’an ve hadislere dayanarak allah’in varligini, birligini, niteliklerini.. akil ve mantik yoluyla kanitlamaya calisan felsefedir.

imani esasların aklı deliller kullanılarak izah ve isbat edilmesi temelinde gelişen islami ilimdir. başlangıç itibariyle kelam, imanın esası olan allah’a iman, allah’ın sıfatları ile ilgilenmişse de, özellikle gazali’den sonra bütün imani meseleleri kapsayacak genişlikte değerlendirilmeye başlanmıştır. burada gazali’nin yunan felsefesinin tesirlerine karşı aldığı tavır önemli bir parametre olarak gözükmektedir.

kelamcılar, allah’ın varlığını delillerle izah etmeye çalışmakla beraber, delilin, kendisine delil getiren zat’ın mahluku olduğunu kabul eder, ve akli delillerin sadece aklın nazarında müşkül hadiseleri çözmede bir alet olduğunu düşünürler. yoksa, allah’ın varlığının, neticede mahluku olan delillerle teyidine ihtiyaç yoktur. o her şeyden ayandır.

mebde itibariyle fıkıh ilmi olarak mütalaa edilen kelam, daha sonra ilm-i tevhid olarak adlandıriımıştır. fıkıh ameli meseleler üzerinde, kelam ise itikadi meseleler üzerinde yoğunlaşmıştır. hz. muhammed zamanında bütün meseleler kendisi tarafından çözüldüğü için problem söz konusu olmamışsa da, sonraki dönemlerde kuran ve hz. muhammed’in yaşantısına göre içtihadlarda bulunmak zarureti hasıl olmuştur. hicri birinci yüzyılın son çeyreğinde imani esaslardan kader konusu tartışılmaya başlanmıştır.

allah ın sübüti sıfatlarından konuşma sıfatına denir. şöyle ki allah herhangi harf ve sese ihtiyaç duymadan konuşur.

lügâtteki manası ne kadar laf,söz olsa da birbirlerinden ayrı kelimelerdir.

laf "kuru ses"tir sadece. bir anlamı ve değeri yoktur. söz ise lafın bir üst merhalesidir. içinde bir mana ihtiva eder. kelamda ise hem derin bir mana hem de yüksek bir değer vardır.

kelam,anlatmak istenileni en iyi ve en doyurucu şekilde anlatır.
sözde anlatılmak istenilenin yanında destekliyici cümlelere ihtiyaç vardır. laf ise bir şey anlatmak için değil, ses çıkarmak içindir.

sadece laf üreten insanlar için laf ebesi,laf cambazı gibi deyimler vardır türkçe’mizde.biri boş konuştuğunda laf salatası yapma deriz. laf her yere,her beyne girdiği için sokulur. kelâmı ise her beyin alamaz.

kelam değerlidir; çünkü kelamullah’a adını vermiştir. kelamullah değerlidir; çünkü kelamdır,en doğruyu söyler.

ve’l hasıl-ı kelam; laf her kişinin, kelam er kişinin işidir.