sivas kongresi açılıyor

nutuk’tan...

sivas kongresi, 1919 eylülünün 4’üncü perşembe günü saat 14.00’te açıldı. öğleden önce temsilciler arasında bulunan ve öteden beri şahsen tanıdığım husrev sami bey yanıma gelerek şöyle bir haber getirdi: «rauf bey ve diğer bazı kimseler bekir sami bey’in evinde özel bir toplantı yapmışlar ve beni başkan yapmamaya karar vermişler.»

arkadaşların, özellikle rauf bey’in böyle bir davranış içine girmesine asla ihtimal vermedim.

husrev sami bey’e itiraf edeyim ki, biraz ciddî olarak, böyle anlamsız sözleri bana getirmemesi uyarısında bulundum. verdiği haberin aslı olmak imkân ve ihtimali bulunmadığını, arkadaşlar arasında, yanlış anlaşılmalara yol açabilecek sözler sarfedilmesinin doğru olmadığını da ekledim.

efendiler, ben bu kongrede başkanlık meselesine önem vermiyordum. başkanlığa, belki yaşlı bir zatın getirilmesinin uygun olacağını düşünüyordum. bu maksatla, bazı arkadaşların da düşüncelerini yokladım. bu arada, kongre salonuna girmeden önce koridorda rauf bey’e rasladım. «kimi başkan yapalım?» dedim.

rauf bey, âdeta heyecanlı bir sesle, zaten söylemeye hazırlanmış olduğu o anda halinden anlaşılan bir tavırla ve keskin bir dille: «sen başkan olmamalısın.» dedi. derhal husrev sami bey’in verdiği haberin doğruluğuna inandım ve doğrusu üzüldüm.

gerçi, erzurum kongresi’nde de benim başkanlığımı sakıncalı görenler vardı.

fakat onların nasıl kimseler olduklarını belirtmiştim. bu defa en yakın arkadaşlarımın aynı zihniyeti açığa vurmaları beni düşündürdü. rauf bey’e: «anladım, bekir sami bey’in evinde aldığınız kararı bana bildiriyorsun» dedim ve cevabını beklemeden yanından uzaklaşarak kongre salonuna girdim.

kongrenin açılmasından sonra ilk söz alan bir yüksek zatın kongre zaptına aynen geçmiş olan şu konuşmasını dinledik:

«— efendim, şimdi tabiî başkanlık meselesi söz konusu olacak. bendeniz başkanlığın birer gün veyahut birer hafta devam etmek üzere sıra ile yapılmasını ve üyelerin veya temsil edilen il ve sancak adlarının baş harfleri esas alınarak alfabe sırasına uyulmasını teklif ediyorum.»

efendiler, garip bir tesadüftür ki, bu teklif sahibinin temsil ettiği ilin adı elif (a) ile başladığı gibi, kendi adının ilk harfi de (a) ile başlıyordu. ben davet sahibi sıfatıyla bir konuşma yaparak (belge: 54) kongreyi açtıktan sonra, geçici olarak başkanlık makamında bulunuyordum.

«— buna neden gerek duyuluyor, efendim?» diye sordum.

teklif sahibi: «bu şekilde işin içine şahsiyat karışmamış olacağı gibi, eşitlik ilkesine uyulduğu için dışarıya karşı da olumlu bir etki yapmış olur» dedi.

efendiler, ben, vatanın, teklif sahibi ile birlikte bütün milletin ve hepimizin bir felâket çıkmazında bulunduğumuzu gözönüne getirerek, kurtuluş çaresi olduğuna inandığım teşebbüsleri, sonsuz güçlük ve engellere rağmen, maddî, manevî bütün varlığımla bir sonuca ulaştırmaya çalışırken, benim en yakın arkadaşlarım daha dün istanbul’dan gelmiş ve tabiî olarak işin içyüzünü bilmeyen, saygı duyduğum yaşlı bir zatın diliyle, bana şahsiyattan söz ediyorlar.

bu teklifi oya koydum. çoğunlukla reddettiler. başkan seçimini gizli oyla yaptırdım. üç olumsuz oya karşı, beni başkan seçtiler.

devamı için:

(bkz: sivas kongresi nin uğraştığı işler)