raziye begüm sultan

dehli sultanı. babası şemseddin iltutmuş, annesi terken hâtundur. sultan şemseddin iltutmuş tarafından, 1232 yılında dehli tahtına veliaht tâyin edildi ve devlet adamları da bîat etti. iltutmuş’un iki oğlu varken, kızı râziye sultanı dehli tahtına veliaht tâyin etmesi; aklı, zekâsı, halkın sevmesi ve saraydaki idârî hareketlerindendir. fakat babasının 1236?da vefâtıyla, kardeşi rükneddîn fîrûz şâh, dehli sultanı îlân edildi. fîrûz şâhın devlet idâresiyle alâkadar olmaması üzerine, tahttan indirilip, râziye begüm, dehli sultanı oldu.

râziye begüm sultan, 1236?da dehli tahtına sâhip olunca, babasının hastalığı ve kardeşi devrinde ihmâle uğramış ve ortadan kakmış an?ane ve âdetleri tekrar canlandırdı. ülkede âdil bir îdare kurup, ihtiyâç sâhiplerine cömertçe ihsânlarda bulundu.

râziye sultanın saltanatı devrinde, hindistan?daki râfizîlerden karmatîler ve mülhidler zümresi faaliyetlerini arttırdı. bozuk din mensubu karmatî ve mülhidler, nur-türk liderliğinde isyân edip, sind bölgesinden, con ve ganj nehirleri kıyılarından gelerek, dehli?de toplandılar. nur-türk’ün, ebû hanîfe ve imâm-ı şâfiî hazretleri ile mezhep mensuplarının aleyhinde bulunmaları, sapıkların cumâ günü dehli’deki câmi-i mescid’e, muizzi medresesine silâhla girmeleri ve katliam yapmaları üzerine, tedbir alındı. âsî karmatîler, ordunun ve halkın desteğiyle nur-türk ve pek çok taraftarı öldürüldü. dehli, âsîlerden ve bozuk din mensuplarından temizlenerek, emniyet ve huzur sağlandı.

râziye sultan, 1238 yılında gvalyar seferine çıktı. gvalyar’da ordu ve ihtiyâç sâhiplerine bol bahşiş ve ihsânlarda bulunup, hediyeler dağıttı. görev vermede hassâsiyetle hareket edip, kıymetli âlimleri dehli?deki nâsıriyye medresesine tâyin etti.

râziye begüm sultanın hükümdârlığını, türk asıllı kumandan ve beyler çekemeyerek, 1240’ta tahttan indirip, kardeşi behrâm şâhı dehli türk sultanlığına getirdi. râziye begüm sultan ise, hapsedilmek üzere taberhinde kalesine gönderildi. buradayken, melik ihtiyârüddîn altuniyye ile evlenen râziye begüm, büyük bir kuvvetin başına geçti. nitekim melik altuniyye?nin birlikleri yanında gakhar, catvan ve diğer yerlilerden topladığı askerlerle, 1240’ta harekete geçerek, dehli tahtını tekrar ele geçirmek üzere hareket etti. dehli’den melik izzeddîn muhammed sâlari ve melik karakuş da râziye begüm sultanın kuvvetlerine katıldı. behrâm şâhın ve râziye begüm sultanın orduları kaytal’da karşılaştı. mağlup olan begüm sultan, esir olmamak için savaş meydanından uzaklaştı. hindû bir rençber, râziye sultanı, zîneti için öldürüp, tarlaya gömdü. hindû rençber, mücevherlerle işlenmiş elbiseleri satarken, çarşıda yakalandı. soruşturmalar netîcesinde râziye begüm sultanın mezarı bulundu. râziye begüm sultan, bozuk din mensuplarına karşı mücâdele ettiğinden ve âdil, cömert ve cesur olduğundan, âlimler ve dehlililer tarafından kendisine çok hürmet edilirdi. cesedi tarladan çıkarılarak, muhteşem bir dînî merâsimle defnedilip, con nehri kenarındaki mezarının üstüne türbe yapıldı.

râziye begüm sultan, türk islâm târihinde ender rastlanan, ilk kadın sultandır. batıdaki nümûnelerinin dışında, ahlâksızlığa ve saray entrikasına düşmeden hükümdârlık yapıp, devlete ve millete çok hizmet etti. adâleti, cömertliği, ilme, âlimlere ihsânı ile meşhurdur. dehli’de kestirdiği paralarda umdetü’n-nisvân melike-i sultan râziye binti şemseddîn iltutmuş diye yazılıp, râziyetüd dünyâ ve’d-dîn ve belkıs-i cihân unvânlarını taşıyordu. râziye begüm sultan giyimine çok dikkat eder, erkek elbisesi hiçbir zaman giymez ve yüzüne de nikap takardı.