primo levi

1919’da italya’nın torino kentinde doğdu. torino’daki küçük yahudi cemaati içinde büyüyen levi, torino üniversitesi’nde kimya öğrenimi gördü. ikinci dünya savaşı sırasında kuzey italya’da direnişe başlayan arkadaşlarına katıldı, ancak yakalanarak auschwitz’e gönderildi. savaştan sonra torino’ya döndü. levi, 11 nisan 1987’de, boğulanlar, kurtulanlar’ı (i sommersi e i salvati) yazdıktan birkaç ay sonra, intihar ederek yaşamına son verdi. nazi toplama kamplarında yaşadıklarını anlattığı çarpıcı özyaşamöyküsel yapıtlarıyla ünlenen levi, ilk kitabı bunlar da mı insan’da (1947, se questo è un uomo) nazi toplama kampları sisteminin niteliklerini, kamptaki tutsakları ve tanığı olduğu işkenceleri, olağanüstü bir nesnellikle ele almıştır. daha sonra yazdığı özyaşamöyküsel yapıtı la tregua (1963, ateşkes) adlı kitabında, kamplardan kurtuluşu ve özgürlüğe kavuşmadan önce sovyet kamplarında geçirilen süreyi işlemiştir. levi’nin en güzel yapıtlarından biri olan il sistema periodico (1975, periyodik tablo), fizik, kimya ve ahlak alanları arasındaki benzerlikleri dile getiren ve her biri bir kimyasal elementin adını taşıyan 21 düşünüden oluşan bir derlemedir. boğulanlar, kurtulanlar’la levi uzunca bir aradan sonra yeniden toplama kampları konusuna dönmüş ve bu kez kamp deneyimini bir varoluş sorunsalı olarak irdelemiştir. levi ayrıca şiir, roman ve öyküler de yazmıştır. l’altrui mestiere, la chiave a stella, lilit e altri racconti, ad ora incerta öteki yapıtlarından bazılarıdır.