pkos

polikistik over
ilk önlem: zayıflamak
kadınların %2 ilâ 5’inde, yani oldukça sık görülen bu hastalığın ilk belirtileri tüylenme artışı, âdet bozukluğu ve şişmanlık.
polikistik over hastalığı (pkos), görece sık görüldüğü halde, az bilinen bir hastalık. üreme çağındaki kadınların % 2 ilâ 5’inde görülüyor. ama tanı konanların sayısı muhtemelen daha az.
hastalığın belirtileri:
en sık görülen belirti, kıllanma artışı. hastaların bir bölümü, bu artışın nedenini araştırıp "polikistik over sendromu" tanısı alırken, bazısı da, nedenini araştırmadan çeşitli yollarla bu tüylerden kurtulmaya çalışmaktadır.
ikinci sıradaki sık belirti, âdet bozukluklarıdır. kiminde âdet kanamalarının şiddeti artar, kiminde zamansız kanamalar olur, kiminde âdet düzeni bozulur, kimiyse hiç âdet görmez. bu rahatsızlıktan muzdarip olanları en sık doktora götüren neden, âdet görememektir. âdet göremeyenlerin çoğunda, âdet normal yaşta başladığı halde, sonradan kesilir. ama az sayıda hiç göremeyenler de vardır. tabii, pkos’lu hastaların bir bölümünün hiçbir âdet sorunuyla karşılaşmadığını da not etmek gerekir.
üçüncü sıklıktaki belirti, kilo fazlalığı ve şişmanlıktır. hastaların yaklaşık yarısı şişmandır.
daha seyrek olarak kısırlık, vücutta erkeksi değişiklikler ve erişkin tipi şeker hastalığına yatkınlık görülmektedir.
hastalığın bir belirtisi sayılmasa da, uzun dönemde, hormonal dengesizlik sonucunda, rahim ve meme kanseri riski artmaktadır. bu yüzden, pkos’lularda, 35 yaşından sonra mammografi ve rahimden histopatolojik inceleme önerilir.
hastalığın nedeni:
ne yazık ki, hastalığın nedeni hâlâ tam bilinmemektedir. ama özellikle iki şeyin üstünde durulmaktadır: şişmanlık ve fazla miktarda erkeklik hormonu. hastalığın ortaya çıkışını muhtemelen, bu ikisinin birlikteliği kolaylaştırmaktadır.
sağlıklı kadınlar da erkeklik hormonu üretmekteler. bunun belli bir miktarı aşmaması sorun yaratmaz; tersine bazı yararlar sağlar. ama belli bir düzeyin üstüne çıkması, istenmeyen sonuçlar verir. gerçekten hayranlık verici, dinamik hassas dengelerle yürüyen kadın peryodu bozulur; bu bozulma âdet düzenine ve yumurtlamaya yansır. artan erkeklik hormonu tüylenmeye ve erkeksi vücut değişikliklerine yol açar.
şişmanlık, hem tek başına, hem de aşırı erkeklik hormonu üretimiyle birlikte olaya neden olabilmektedir. erkeklik hormonu androjen, yağ dokuda dişilik hormonu östrojene dönüştürülür. aşırı androjen üretimi ile yağ doku fazlalılığı bir araya geldiğinde dönüşüm "zamansız" ve "aşırı" hale gelir ve cinsel peryodu yöneten düzenleyici hormonların (fsh ve lh) yanlış karar almalarına yol açar. sonuçta peryodun düzeni alt-üst olmaktadır. yağ dokusu ne kadar fazlaysa, yani ne kadar şişmansanız ve dönüşebilecek yeterince erkeklik hormonunuz varsa, düzenin bozulma şansı da o ölçüde artmaktadır.

işin kötüsü, düzenleyici hormonlardan birinin aldığı yanlış kararla, erkeklik hormonu üretiminin sürekli pompalanması; böylelikle oluşan kısır döngüyle, bozukluklar zincirinin tırmanarak devam etmesidir.
hastalığın tedavisi:
tedavide yapılması gereken şey, yukarıda sözünü ettiğimiz kısır döngünün kırılmasıdır. bu bağlamda da ilk akla gelen ve her hastada mutlaka düşünülmesi gereken, zayıflamadır. zayıflama, dişilik hormonuna aşırı dönüşümü azaltacak, bu da düzenleyici hormonların yanlış karar almasının önüne geçecek; sonuçta, bir yandan aşırı erkeklik hormonu üretimi azalacak, bir yandan da, yumurtlama başarılacaktır.



zayıflamanın en önemli sonuçlarından biri, özellikle sağlıklı beslenme ve uygun egzerisizlerle gerçekleştirildiğinde, şeker hastalığına dönüşüm riskinin ortadan kalkmasıdır.

hastanın gebelik isteyip istememesi, düzenli âdet görmeyi ne ölçüde önemsediği, tüylenme sorununa yaklaşımı ve tıbbî durumuna göre çeşitli ilaçlar kullanılabilir ve müdaheleler yapılabilir.
(kaynak dr.ömer dönderici)