mustafa reşit paşa

tanzimat’ın ilanında ve uygulanmasında önemli rol oynamış bir devlet adamıdır . usta bir diplomat olarak da tanınan mustafa reşid paşa dört kez ’hariciye nazırlığı, altı kez de sadrazamlık yapmıştır. 1800 yılında istanbul’da doğan mustafa reşid paşa kısa bir süre medreseye devam ettikten sonra dayısı seyyid ali paşa’nın yanında yetişti. beylerbeylik, sadrazamlık, seraskerlik gibi önemli görevlere getirilen seyyid ali paşa ’nın mühürdarlığım yaptıktan sonra 1824’te sadaret mektebi kalemine girdi. 1829’da rusya ile yapılan edirne antlaşması ile 1833’te kavala- 11 mehmed ali paşa ile yapılan kütahya antlaşması görüşmelerine katip olarak katıldı. çalışmalarıyla dikkati çektiğinden 1834’te paris elçiliğine atandı. 1836’da da londra elçisi oldu. aynı yıl istanbul’a çağrılarak ii. mahmud’un reformları çerçevesinde yeni kurulan hariciye nezareti müsteşarlığına getirildi. 1837’de hariciye nazın olunca ii. mahmud’la daha yakın ilişki kurdu. padişaha sunduğu raporlarla ülkede köklü reformlar yapılması gereğini belirtti. 1838’de gittikçe ağırlaşan mısır sorununda destek sağlaması amacıyla londra büyükelçiliğine atandı.

1839’da ii. mahmud ölüp abdülmecid padişah olduğunda yeni padisahı kapsamlı bir reform programının gereğine inandırmayı başardı. bunun ilk adımı ve hukuki temeli olarak da 3 kasım 1839’da tanzimat fermanı (gülhane hatt-ı hümayunu) ilan edildi. ikinci kez hariciye nazın olan mustafa reşid paşa, tanzimat fermanı’nın öngördüğü yeniliklerin uygulanması için çaba harcarken, 1840’ta imzalanan londra antlaşması ile mısır sorununu da bir çözüme kavuşturdu. ama hem istanbul’daki karşıtlarının, hem de kavalalı mehmed ali paşa’nın antlaşmaya karşı direnmeleri üzerine abdülmecid ortalığı yatıştırmak amacıyla 1841’de mustafa reşid paşa’yı nazırlıktan alarak paris büyükelçisi yaptı.

mustafa reşid paşa 1845’te üçüncü kez hariciye nazın olduktan sonra 1846’da sadrazamlığa getirilince 1839’dan beri tanzimat fermanı’nın getirdiği yenilikler konusunda fazla bir şey yapılmadığını görerek hızla atılımlara girişti. özellikle yönetim, eğitim ve hukuk alanında başlayan değişimler, tepkisiyle karşılaşınca mustafa reşid paşa 1846-52 arasında üç kez istifa etmek zorunda kaldıysa da kısa aralıklardan sonra yeniden sadrazam oldu. 1853’te dördüncü kez hariciye nazırlığına getirildiği sırada kırım savaşı patlak verdi. rusya’ya karşı ingiltere ve fransa’yı osmanlı devleti’nin yanına çekmeyi başaran mustafa reşid paşa savaş bütün hızıyla sürerken 1854’te dördüncü kez sadrazam oldu. bir yıl kadar süren bu görevden sonra 1856’da onun yetiştirdiği yeni sadrazam ali paşa’nın hazırladığı islahat fermanı’nı devletin çıkarlarına aykırı bulduğunu belirten bir raporu abdülmecid’e sundu. 1858 yılında öldü.