lizbon

orta çağ’dan portekiz imparatorluğu’na
lizbon belediyesi (por: concelho ) resmî olarak 1179 yılında portekiz kralının verdiği buyruk (por: foral ) ile kurulmuş ve 1255 yılından itibaren de lizbon şehri portekiz krallığı içindeki merkezî konumu nedeniyle portekiz’in başkenti olmuştur.

orta çağ’ın son yüzyıllarında oldukça genişleyen şehir hem kuzey avrupa hem de akdeniz şehirleri arasında önemli bir ticaret merkezi hâline gelmiştir.

1290 yılında portekiz kralı i. diniz tarafından portekiz’in ilk üniversitesi estudo geral (genel öğretim) adı altında lizbon’da kurulmuştur. günümüzdeki coimbra üniversitesi olan bu okul birkaç kez coimbra’ya taşınıp geri gelmiş ve 16. yüzyıldan itibaren coimbra şehrinde kalmıştır. birkaç yüzyıl sonra 1911 yılında kolejlerin ve escola politécnica gibi üniversite olmayan yüksek okulların bir araya getirilmesiyle lizbon kendi üniversitesini kurmuştur. günümüzde lizbon’da üç kamu üniversitesi ile bir enstitü vardır: lizbon üniversitesi, lizbon teknik üniversitesi, lizbon yeni üniversite ve iscte

keşif çağı’nda, vasco de gama’nın hindistan’a ulaştığı yolculuk dahil olmak üzere birçok portekiz gemi seferi 15. ve 16. yüzyıda lizbon’dan başlamıştır.

lizbon 16. yüzyılda altın çağını yaşamış, şehir avrupa’nın uzak doğu ile yaptığı ticaretin merkezi konumuna gelmiştir. ayrıca brezilya’dan gelen önemli miktarda altın şehre giriş yapmıştır.

1640 yılında tekrar bağımsız olmak için başlayan ayaklanma ilk olarak lizbon’da alevlenmiştir.

26 ocak 1531’de şehir binlerce kişinin ölümüne neden olan bir deprem geçirdi.

1 kasım 1755 tarihinde lizbon bir başka deprem ile hemen hemen tamamen yok oldu. 60.000 ilâ 90.000 insanın öldüğü bu depremde şehrin yaklaşık yüzde seksen beşi yıkıldı. [2] bu felaketten hemen sonra voltaire poême sur le désastre de lisbonne (lizbon felaketi üzerine şiir) adında uzun bir şiir yazmış ve candide adlı 1759 tarihli romanında da bu depremden sözetmiştir. oliver wendell holmes, sr. da 1857 yılında yazdığı the deacon’s masterpiece, or the wonderful one-hoss shay (diyakoz’un şaheseri ya da harika tek atlı gezinti arabası) adlı şiirinde bu depremden bahseder.


machado de castro, praça do comércio ‘daki (ticaret meydanı) i. joão’nun heykeli. 1755 lizbon depremi’nin ardından şehrin yeniden yapılandırılması sırasında 1775 yılında dikilmiştir.1755 depremi’nden sonra şehir marquês de pombal’ın planlarına göre yeniden yapılandırılmıştır. bu nedenle şehrin aşağı bölümüne baixa pombalina denir. pombal markisi orta çağ şehrini yeniden kurmak yerine depremden kalan yıkıntıları tamamen ortadan kaldırarak yerine, zamanın şehircilik kurallarına uygun yeni bir şehir kurmayı tercih etmiştir.