kars

kars doğu anadolu da ülkemizin en doğusundaki ve aynı zamanda karasal iklim dolayısıyla da en soğuk illerinden birisidir. ancak iklimsel olumsuzluğu ilin sanayii gelişmesinde nispeten olumsuz olmuş olmasına rağmen il turizm potansiyeli açısından bölgenin başlıca illerinden birisidir.

kars şehrinin adı bir türk boyu olan karsaklar’dan gelmektedir. m.ö.130-127 yıllarında kafkasyadan gelerek kars çevresine yerleşen karsaklar ilimize bu adı vermişlerdir. bu durumda kars en eski türkçe il adı unvanını kazanmıştır. arkeolojik çalışmalarda bölgenin yontma taş devrinden (m.ö.13000-10000) itibaren kesintisiz iskan gördüğü anlaşılmıştır. bölgede hurriler, urartular, iskitler, parthlar, sasaniler, romalılar, bizanslılar, selçuklular, gürcüler, akkoyunlular, karakoyunlular, osmanlılar hakimiyet kurmuşlardır. bu medeniyetlerin izlerini günümüzde kars merkezde anı ören yeri’nde ve ilçelerimizde ayakta kalmış taşınmaz kültür varlıklarında görmekteyiz.1919 da anadoluda bir ilke imza atarak bir cumhuriyet de kars da kurulmuştur "cenubî garbi kafkas hükümet-i cumhuriyesi"

il ülkemizin başlıca kış turizm merkezinden birisidir ve yapılacak yatırımlarla bu alanda daha da gelişebilir. bunun yanı sıra kültür turizmi açısından da tarihin çok eski devirlerine uzanan antik kalıntıları ve ören yerleri ile önde gelen kültür turizmi açısından da yontma taş çağından itibaren kesintisiz bir yerleşime sahne olan kent önde gelen kültür turizm merkezlerindendir.ilin inanç turizmindeki potensiyeli de dikkat çekicidir.selçukluların m.s.1064 yılında anadolu’ya ilk girişlerinde anı ören yeri’nde yaptıkları camiler, erken dönem hıristiyan kiliseleri bu potansiyelin bir göstergesidir. il bozulmamış doğasıyla da eko turizm ve spor turizmi açısından kullanılmayı bekleyen önemli bir potansiyele sahiptir.1915 yılında enver paşa komutasındaki osmanlı ordusu kars’ı kurtarmak için sarıkamış harekâtı’na başlamış, allahuekber dağları’nda doğa ile olan mücadelesinde yenik düşmesine rağmen bir kısım asker kısa bir süre de olsa kars’a girmeyi başarmıştır. ancak, ruslar yeniden duruma hakim olmuşlardır. rusya’da çarlık rejimini sona erdiren devrim hareketinden sonra 3 mart 1918’da yapılan brest-litowsk antlaşmasıyla kars bölgesin terk etmişlerdir. bu arada ermeniler kars yöresine saldırarak katliam yapmışlar, şehri yakmışlardır.

buna engel olmak isteyen karslılar kendi olanakları ve wilson prensiplerine uygun olarak 5 kasım 1918’de milli islam şurası adı ile demokratik bir yerli hükümet kurmuşlardır. batum, artvin, ahıska, ahılkelek, serdarabad ve ordubad’a kadar nahçıvan türkleri de kars’taki bu yerli hükümete katılarak sancak ve ilçe teşkilatını kurmuşlardır. ermeni ve gürcüler yöreye bir süre egemen olmuşlar, 30 ekim 1920’de general kâzım karabekir buradaki ermeni kuvvetlerini yenmiş ve moskova ve kars antlaşmaları ile türkiye sınırları içerisinde kalmıştır. türkiye cumhuriyetinin bir ili olan kars’tan, 1992 yılında ardahan ve iğdır ilçeleri ayrılarak ayrı birer il konumuna getirilmişlerdir.

osmanlı-rus savaşında halkın müdafası kısmen rusları püskürtmesinden dolayı gazi üvanını almıştır ve türk kurtuluş savaşında önemli rol oynamıştır.