hamid karzai

"afganistan’da taliban sonrası yönetimi ele alan lider olan hamid karzai, kasım 2009’da düzenlenen seçimlerde bir kez daha cumhurbaşkanı seçildi.

ilk olarak yaklaşık üç yıl geçici hükümetin başkanlığını yaptıktan sonra, 2004 yılında afganistan’da taliban sonrası dönemde seçimle göreve gelen ilk cumhurbaşkanı olan karzai, aynı göreve 2 kasım 2009’da düzenlenen seçimler sonrasında da devam ediyor.

peştun aşireti kökenli cumhurbaşkanı, 2001-2004 yılları arasında halkın daha çok destek verdiği bir isimken, bölgedeki taliban ve el kaide birliklerinin yeniden güç kazanmaya başlaması ve 2009 seçimlerine yolsuzluk karıştığı iddiaları nedeniyle eskisi kadar destek görmüyor.

sovyetler birliği’nin afganistan’ı işgali

1957 yılında kandahar’da dünyaya gelen karzai, kabil’de aldığı eğitimin ardından hindistan’ın simla üniversitesi’nde yükseköğrenimine devam etti ve buradan yüksek lisans derecesi ile mezun oldu.

sovyetler birliği, 1979’da afganistan’ın başındaki sosyalist eğilimli muhammed necibullah hükümetinin davetiyle afganistan’a asker göndererek ülkeyi kontrol altına aldı. sovyetler’in fiili işgali anlamına gelen bu duruma karşı islamcı mücahitler direnişe geçtiler. başta abd olmak üzere batı’nın ve suudi arabistan ile pakistan gibi ülkelerin desteğini alan mücahitler, sovyet güçlerine ağır kayıplar verdirdiler. dünyanın dört bir yanındaki müslüman ülkelerden insanlar, "cihat" amacıyla afganistan’a akın ettiler. çatışmalar, 1989’da sovyetler birliği’nin geri çekilmesiyle sona erdi.

sovyet - afgan savaşı sırasında karzai, 1982 yılında ulusal afgan kurtuluş cephesi’nin harekât sorumlusu olarak mücadele etti. ancak daha sonra pakistan’a gitti ve savaş bitene kadar burada kaldı.

1992’de necibullah yönetiminin devrilmesinden sonra kabil’e döndü ve burhaneddin rabbani hükümetinde dışişleri bakanı yardımcısı oldu. fakat daha sonra casusluk yaptığı gerekçesiyle tutuklandı. serbest bırakılmasının ardından pakistan’a kaçarak burada afgan mültecilerin arasında yaşamını sürdürdü ve eski afganistan kralı muhammed zahir şah’ın yeniden göreve getirilebilmesi için çalışmalara katıldı.

taliban’la ilişki

taliban’ın afganistan’da etkisini göstermeye başladığı 1990’ların başında, karzai oluşumu açıkça destekliyordu. ancak taliban’ın kendisine teklif ettiği elçilik görevini reddetti. 1994 yılı sonlarına doğru ise taliban rejiminden uzaklaşmaya ve geniş tabanlı bir hükümet kurma planlarını desteklemeye başladı.


karzai (solda) ve nato genel sekreteri anders fogh rasmussen.
[reuters]

14 temmuz 1999 sabahı babası abdül ahad karzai, yolda uğradığı silahlı saldırıda hayatını kaybetti. suikastı taliban’ın düzenlediği öne sürüldü.

karzai, pakistan’dan afganistan’a döndüğü ekim 2001’de taliban karşıtı mücadelede görev alan bir isim haline geldi. aynı dönemde abd afganistan’a saldırdı.

karzai’nin ülkeye döndüğünü öğrenen taliban, saklandığı yere baskın düzenledi. karzai, abd helikopterleri ve özel güçler tarafından kurtarıldı. o dönemde birleşmişmilletler (bm) önderliğinde düzenlenen konferans afganistan’da bir geçici hükümetin kurulmasına karar verdi.

5 aralık 2001’de almanya’nın bonn kentinde bir araya gelen ve geçici bir hükümet kuran afgan gruplar, hükümetin başına karzai’nin getirilmesine karar verdi.

karzai uluslararası toplumun önüne ilk olarak ocak 2002’de tokyo’da düzenlenen uluslararası bağışçılar konferansı’nda çıktı. konferansta afganistan için 4 milyar dolardan fazla yardım toplamayı başardı.

11 haziran 2002’de başkent kabil’de düzenlenen büyük konsey toplantısında karzai, 18 ay boyunca görev yapmak üzere afganistan’da geçici hükümetin başkanı seçildi.

bu dönemden itibaren batılı güçlerle ilişkilerini yoğunlaştıran karzai, "iyi eğitimli, batılı lider" portresi çizmeye çalıştı.

afganistan’da özellikle savaş ağalarının hükümranlığından bıkmış halk başta olmak üzere geniş bir kesimin desteğini kazandı.

ikinci ve üçüncü galibiyet

görev süresinin dolmasının ardından 9 ekim 2004’te düzenlenen seçimleri de kazanan karzai, 7 aralık günü yemin ederek görevine başladı.

karzai, şubat 2009’da, 21 mayıs’ta görev süresinin bitmesinin ardından ağustos ayında düzenlenecek seçimlere kadar cumhurbaşkanlığı görevini sürdüreceğini duyurdu. daha sonra 20 ağustos’ta düzenlenecek seçimlerde aday olduğunu açıkladı.

seçimin ardından abd’li gözlemciler, bm tarafından düzenlenen soruşturma sonucunda, karzai’nin oy oranının yüzde 50’nin altına düştüğünü ve bu yüzden ikinci tur seçimlerin yapılması gerektiğini açıkladı.

afganistan’daki bağımsız seçim komisyonu, karzai’nin ikinci turdaki rakibinin abdullah abdullah olacağını duyurdu, ancak cumhurbaşkanı adayı abdullah, 1 kasım’da bağımsız seçim komisyonu ve hükümetin, seçimlerde görev yapan üst düzey kamu görevlilerini görevden almamak da dahil olmak üzere birçok talebini karşılamadıklarını açıklayarak, adaylıktan çekildi. karzai, bir sonraki gün yeniden cumhurbaşkanı ilan edildi.

karzai, cumhurbaşkanlığı yemin töreninde yolsuzlukla mücadele sözü verdi ve büyük konsey’i toplayacağını açıkladı.

cumhurbaşkanının, taliban bünyesindeki ılımlı çevrelerle barış müzakerelerine başlama önerisi, afgan aşiretleri tarafından 2 haziran 2010’da düzenlenen büyük konsey toplantısında kabul edildi. karzai bu çerçevede müzakereleri sürdürüyor.

afganistan’da bir sonraki seçimlerin, nato muharip güçlerinin ülkeyi terk edeceği 2014’te yapılması gerekiyor. o sene, ikinci beş yıllık görev süresini tamamlayacak karzai’nin üçüncü kez yarışa girmesinin önünde anayasal engel bulunuyor.

2 mayıs 2012’de abd başkanı barack obama ve karzai, afganistan’daki nato kuvvetlerinin 2014 yılında gerçekleşecek çekilme sonrasındaki statüsü ile washington’ın ülkedeki rolünü içeren bir anlaşma imzaladı.

abd’ye yakınlığı

cumhurbaşkanlığı koltuğuna oturduğu ilk günden bu yana karzai’ye getirilen eleştirilerin başında, "abd’nin kuklası" olmasına yönelik suçlamalar geliyor.

özellikle haziran 2002’de abd’nin ihtiyar heyeti toplantısına müdahale ederek kralın devlet başkanı karzai’ye karşı gelemeyeceğini açıklaması, bu yöndeki eleştirileri güçlendirdi.

karzai’nin batılı güçler ile ilişkileri de son yıllarda bozulmaya başladı. afganistan cumhurbaşkanı ülkeyi verimli yönetememekle ve başkent kabil dışında kalan, taliban ve taraftarlarının yeniden güç kazanmaya başladığı bölgelerde etkin bir politika uygulayamamakla eleştiriliyor. ülkenin bazı bölgelerinde savaş ağaları halen yönetimi kontrol altında bulunduruyor.

karzai, ülkeye yapılan milyarlarca dolar dış yardımın yeterli olmadığını ve bir o kadarına daha ihtiyaç duyulduğunu savunurken; eleştiriler, maddi yardımların yetersizliğini hükümetteki yolsuzluklara bağlıyor.

2009 seçimlerinde uluslararası gözlemcilerin, oy pusulalarının saklandığı ve seçim yasalarının çiğnendiğine dair raporları da karzai hükümetinin imajını olumsuz yönde etkiledi.

karzai’ye getirilen bir diğer eleştiri de başta kardeşleri olmak üzere aile bireylerinin devlet yönetimine karışmalarına engel olmadığı yönünde.

karzai 1999 yılında, pakistan’daki afgan mülteciler ile çalışan, kadın hastalıkları uzmanı zeenat kuraişi ile evlendi. çiftin 2007 yılında mirvais adını verdikleri oğulları dünyaya geldi.

kendisine beş kez suikast girişimi düzenlenmek istenen karzai, kariyeri boyunca dünya genelinde siyaset ve eğitim kurumlarından çok sayıda ödül ve onur derecesi aldı. son olarak 2005 yılında boston üniversitesi hukuk fakültesi, 2006 yılında georgetown üniversitesi hukuk fakültesi tarafından fahri doktora unvanına layık görüldü.

5 nisan 2014’te düzenlenecek cumhurbaşkanlığı seçimlerinde karzai aday olmayacak."

•http://www.aljazeera.com.tr/portre/portre-hamid-karzai