ferdydurke

witold gombrowicz’in olağanüstü romanı.ölmeden önce okuyun hatta yazarın mezarına gidin..
muhteşem

bakalım yazar ne diyor ???

ferdydurke 1937 yılında, sartre daha "ötekini´nin bakışı" kuramını ortaya atmadan önce yayımlandı. ancak sartre´cı kavramlar yaygınlaştıkça, benim kitabımın da bu yönü çok daha iyi anlaşıldı ve özümsendi.

bununla birlikte ferdydurke çok daha az işlenmiş başka alanlarda da gezinir: "biçim" sözcüğü, "olgunlaşmamışlık" sözcüğüyle biraraya gelir kitapta. bu ferdydurke insanını nasıl tanımlamalı? biçim tarafından yaratıldığı için, yalnızca dışarıdan yaratılmıştır, dahası gerçek değildir, özünden sapmıştır. insan olmak, hiçbir zaman kendi olmamak demektir.

ferdydurke insanı aynı zamanda sürekli bir biçim üreticisidir de: arının bal yapışı gibi, o da dur durak bilmeksizin biçim üretmektedir.

öte yandan kendi biçimiyle mücadele eder. ferdydurke, insanın kendi dışavurumuyla savaşının, insanlığın, progrustes´in demir yatağında gördüğü işkencenin betimlenmesidir.

olgunlaşmamışlık her zaman doğuştan gelmez ya da başkaları tarafından zorla benimsettirilmez. bir de kültür bizi avcunun içine aldığında, onun düzeyine erişmeyi başaramadığımızda, kültürün bizi içine ittiği bir olgunlaşmamışlık vardır. her "üstün" biçim bizi çocuklaştırır. maskesinden usanan insan, yalnızca kendi kullanmak üzere bir alt-kültür oluşturur gizlice: itiraf edilmemiş tutkuların, ergenleşmemiş efsanelerin, kültürün üstün değerler dünyasının işe yaramaz artıklarından oluşan niteliksiz bir dünyadır bu. işte ancak böylesi bir dünyada yüz kızartıcı belli bir şiir, tehlikeli belli bir güzellik doğar...


evet, pornografi, ferdydurke´den çıktı. pornografi, ferdydurke´cü dünyanın, insanı özellikle rahatsız eden bir durumudur. çünkü bu durumda küçük, büyüğü yaratır. büyük, küçüğü biçimlendirdiğinde toplumsal ve kültürel açıdan her şey yolunda demektir. ama büyük, küçüğe boyuneğdiğinde cehennemi bir karanlık başlar! bu durumda yalnızca sapkınlık ve utanç vardır! yalnızca tuzak! biyolojik olarak daha üstün, fiziksel olarak daha güzel olan gençlik, ölümün çoktan zehirlediği yetişkini tavlamakta ve avcunun içine almakta hiç zorlanmaz. bu açıdan pornografi, her şeyden önce ince ve acı bir alay üzerine kurulu olan ferdydurke´den çok daha gözükara bir kitaptır; çünkü mizah, belli bir mesafeyi de beraberinde getirir. o dönemde, seçtiğim konularda söylediklerime hiç lâf ettirmiyordum, ferdydurke´de olgunlaşmamışlıkla, bundan onur duyarak mücadele ettiğim öne sürülebilir. oysa daha o zaman bile, olgunlaşmamışlığa karşı çıkan bu rakibin, aslında olgunlaşmamışlığı ölümüne sevdiğini düşündürecek oldukça üstükapalı bir ton yakalanıyordu kitapta