wilhelm conrad rontgen

wilhelm conrad rontgen (1845- 1923)

wilhelm conrad rontgen 27 mart 1845’te rhine’in kucuk bir tasrasi lennep’te bir tuccarin tek cocugu olarak dunyaya geldi. ailesi o 3 yasindayken, daha sonra burada martinus herman van doorn enstutusu’ne de gidecegi apeldoorn’a tasindi. ozel bir yetenegi yoktu ama doga ve orman hayraniydi. mekanik alet yapimina yatkindi. bu butun yasami boyunca karakteristik bir ozelligi oldu.

1862’de aslinda baskasinin karikaturunu yapmis olmasina ragmen, ogretmenlerinden birinin karikaturunu yaptgi haksiz olarak iddia edilip, atilacagi utrecht teknik okuluna basladi. daha sonra fizik okumak uzere 1865’te utrecht universitesi’ne girdi. burada yeterli basariyi goteremeyerek, zurih’teki polyteknik okulunun sinavlarina girip kazaninca, makina muhendisligi uzerine okumaya basladi. clausius’un derslerine ve kundt’la laboratuvar calismalarina katildi. hem kundt, hemde clausius onun gelisiminden cok etkilendiler. 1869’da zurich universite ’sinden doktora diplomasi aldi. ve kundt’un asistani olarak atandi. daha sonra kundt’la ayni yil wurzburg’a, uc yil sonrada strasbourg’a gitti.
1874 yilinda strasbourg universite’sine okutman, bir yil sonra wurtemberg ’de hohenheim tarim yuksek okulu’na profesor olarak atandi.1876’ da strasbourg ’a fizik profesoru olarak geri dondu. fakat 3 yil sonra giessen universite’si fizik bolumunden gelen teklifi kabul etti. ayni konumda 1886’ da jena universite’ si ve 1882’ de utrecht universite’sinden gelen teklifleri redettikten sonra wurzburg universite’ sinden gelen cagriyi kabul etti. daha sonra 1900’da bavarian hukumetinin ozel bir teklifini kabul edip, munih universite’sine gitti ve hayatinin sonuna kadar burada kaldi.
rontgen ilk olarak kristallerin isi iletkenligi uzerine yazilan bir yazidan birkac yil sonra, gazlarin ozgul isilari hakkinda 1870’ de ilk yazisini yayimladi. diger arastirmalari quartzlarin elektriksel ve diger ozellilkleri, farkli sivilarin kirilma indislerinin basinc altinda etkilenimleri, elektromanyetik etki altindaki polorize edilmis isigin degisimi, su ve diger sivilarin sicaklik ve sikistirilabilirlik fonksiyonlari, yag damlaciklarinin su uzerinde yayilisi dir.
rontgen adi x-ray isinlarinin kesfiyle anilir. 1895’te dusuk basincli gazlarin icinden gecen elektrik akimi uzerine calisiyordu. bu alanda daha once j. plucker (1801-1868), j. w. hittorf (1824-1914), c. f. varley (1828-1883), e. goldstein (1850-1931), sir william crookes (1832-1919), h. hertz (1857-1894) and ph. von lenard (1862-1947) ’in calismalri olmustu. bu bilim adamlarinin cathode isinlari ile ilgili yaptigi arastirmalar sonucu bu konu oldukca iyi biliniyordu. fakat rontgen’in cathode isinlari uzerine yaptigi arastirma yeni bir cesit isinimin kesfine yol acti.
ici bosaltilmis bir tup, karanlik bir odada butun isinlardan korunmak icin siyah bir kartonla kaplanirsa, ve bir tarafi barium platinocyanide’ la kapli kagid cikan isinlarin yolu uzerinde iki metre uzaga bile konsa, gecirgen oluyordu. devam eden bir cok deneyden sonra isinlarin yolu uzerine konan degisik kalinliktaki cisimler farkli gecirgenlik ozelliklerine sahip oluyordu. karisi elini isinlarin uzerinde bir muddet hareketsiz tutup, isinlar fotograf paleti uzerine dustugunde, goruntuyu biraz iyilestrince elindeki kemiklerin ve parmagindaki yuzugun golgesinin palete dustugunu fark etti. bu o zamana kadar alinan ilk rontgenogram’di. bu isinlarin yapisini bilmediginden x-rays adini verdi. daha sonra max von laue ve ogrencileri bu isinlarin, isikla ayni elektromanyetik yapiya sahip, fakat yuksek frekanslardaki salinimlarda farkli ozellikler gosterdigini buldular
rontgen anna bertha ludwig ile zurih’te evlendi. hic cocuklari olmadi.karisindan 4 yil sonra 10 subat 1923’ te oldu.

kaynak: nobel fizik odulleri