doğum sonrası

dogum sonrasi uygulamalar;

- cocugun gobegi ve esi,

- logusalik,

- al karasi inanisi,

- kirk basmasi inanisi,

- kirklama islemi etrafinda kumelenmis durumdadir.

cocugun gobegi ve esi

hamile kadinin yedigi ictigi seylerin, baktigi kisi, hayvanlarin ve nesnelerin cocugu etkileyecegi tasarimi ve inanci varsa, cocukla gobegi ve esi arasinda da ayni inanc soz konusudur.

bu nedenle cocugun gelecegini, ilerdeki isini ve gelecegini etkileyecegi inanciyla gobek gelisiguzel atilmaz.

bu uygulamaya ornek olarak gobek;

- cami duvarina, cami avlusuna gomulur. (dinci olsun diye)

- okulun duvarina, bahcesine atilir. (okusun diye)

- ahira gomulur. (hayvan sever olsun diye)

- suya atilir. (kismetini disarida arasin diye) verile bilinir.

cocugun sonu, arkadasi, esi, yoldasi gibi adlarla tanimlanir. cocugun sonuna cocuktan bir parca hatta cocugun kendisi gozuyle bakildigi icin dogumdan sonra genellikle temiz bir beze sarilarak, temiz bir yere gomulmektedir.

gunumuzde dogumlar hastanelerde gerceklestigi icin esle ilgili geleneksel uygulamalar tamamen yok olmus durumdadir. gobekle ilgili adet ve inanmalar gunumuzde de yayginligini surdurmektedir.

logusalik

anadolu’da yeni dogum yapmis ve henuz yataktan kalkmamis kadina; logusa, lohsa, emzikli, logsa, nevse, kirkli gibi adlar verilmektedir. dogumdan sonra kadinin yatakta kalma suresi; kadinin fizyolojik durumuna, dogumun guc ya da kolay olmasina, iklime, cevre kosullarina, ailenin ekonomik durumuna ve gelinin sevilme durumuna baglidir.

logusalik suresi icerisinde kadinin cesitli doga ustu guclerin etkisinde oldugu anadolu’da yaygin bir inanistir. geleneksel kesimde sikca kullanilan “kirkli kadinin kirk gun mezari acik olur soylencesi” bu inanisi desteklemektedir.

al karisi inanisi

logusa ve kirkli cocuklara satastigi ve kimi zaman da onlari oldurdugu tasarimlanan alkarisi; al, cazi, cadi, al anasi, al kizi, al karasi, koncoloz, goncoloz, kara koncoloz gibi adlarla tanimlanmaktadir.

anadolu’da ahir, samanlik, degirmen, terkedilmis virane yerlerde, su kuyusu, su kaynaklari ve logusa kadin ve kirkli cocugun yalniz oldugu yerlerde bulunduguna inanilan al karisindan korunmak icin halk birtakim uygulamalara bas vurmaktadir.

bu uygulamalara ornek olarak;

- logusa ve kirkli cocugun bulundugu yere supurge, kuran-i kerim, sogan, sarimsak, nazarlik asilmasi,

- logusa veya kirkli cocugun yastiginin altina igne veya cuvaldiz sokulmasi,

- logusa ve kirkli cocugun yastiginin altina kama, orak, bicak vb. gibi kesici aletlerin konulmasi

- logusa ve kirkli cocugun bulundugu yere ekmek ufagi ve su konulmasi verilebilir.

al karisina iliskin uygulamalar gecmisteki uygulamalara gore daha az olmasina ragmen gunumuzde de devam etmektedir.

kirk basmasi inanisi

anadolu halki logusayla kirkli cocugun dogumdan sonraki kirk gun icerisindeki hastaliklarina ve ileriki aylardaki gelisim eksikligine; kirk basmasi, kirk dusmesi, kirk karismasi, logusa basmasi, aydas gibi adlar vermektedir.

kirk gunluk donem icerisinde logusa ve kirkli cocuga birtakim canli ve nesnelerin zarar verecegi inanci yaygindir. kirk baskinligini onlemek icin yapilan pratik ve uygulamalar oldukca yaygindir.

kirk baskinligini onlemek icin;

- anne ve cocuk kirk gun disari cikarilmaz,

- logusa kadin ve kirkli cocuklarin birbirleriyle karsilastirilmamasina dikkat edilir,

anadolu’da cocuga kirk basmasi cocugun gelismemesi ve zayiflamasiyla iliskilendirilmekteydi. kirk baskinligini giderme yolunda da dinsel, buyusel birtakim pratik ve uygulamalara bas vurulmaktaydi. gunumuzde artik bu turden uygulamalar yok denecek kadar azdir.

kirklama

logusa ve kirkli cocuga kirk basmamasi icin logusanin ve cocugun serbeste cikmasi icin; kirk gun icerisinde genellikle kadin ve cocugun yikanmasi biciminde yapilan uygulamaya “kirklama” adi verilmektedir. yaygin olarak kullanilan “kirklama” tanimlanmasinin disinda bu olaya halk arasinda; “kir dokme”, “kirk cikarma” vb. adlar da tanimlanmaktadir.

anadolu’da kirklama islemi en yaygin olarak kirkinci gun yapilmaktadir. bu sure yorelere gore farklilik gostermekte; 7., 20., 30., 37., 39., 41. gunlerde de kirklama yapilmaktadir. bu islem yorelere gore sekilde bazi farkliliklar gosteriyor olmasina karsin icerikte ayni amaca yonelik bir uygulamadir.

dogumla ilgili adet ve uygulamalar icerisinde kirklama islemini gecmiste oldugu gibi gunumuzde de degismez bir kural olarak gecerliligini surdurmektedir.