beni karışmaktan menetmek isteyenler

-beni hükûmet işlerine karışmaktan menetmek isteyenler benden etkili tedbirler bekliyorlar-

nutuk’tan...

başkanlar hey’eti teşekkür edip ayrılmışlar (belge: 242). verilmekte olan bilgiler arasında şunlar da vardı: «milletvekilleri, telâştalar. fakat istenildiği şekilde bir kabine kurulacağına güveniyorlar.

yabancıların, hürriyet ve itilâfçıların ve nigehbancılar’ın, düzenledikleri gericilik hareketlerinde başarılı olabilmeleri için, ferit paşa’yı veya yakınlarından birini iktidar mevkiine getirmeleri de muhtemeldir. meclis’i elbette dağıtacaklardır. padişah katında etkili olacak tedbirlerin, oradan alınması... arz olunur.»

efendiler, garip değil midir ki, bugün bu maruzatta bulunanlar, daha birkaç hafta önce «meclis resmen açılmış olduğuna göre, bundan sonraki emirlerinizin bize bildirilmesini ve görüşlerinizin her makamın önünde gerektiği gibi savunulacağına güven buyurulmasını» diyen kimselerdir. birkaç hafta önce, istanbul hükûmeti ile birlik olarak, beni hükûmet işlerine karışmaktan menetmek isteyen kimseler, bu gün, istanbul’da hiçbir şey yapmaya güçleri yetmediğini itiraf ederek, buradan, hey’et-i temsiliye’den etkili tedbirler bekliyorlar.

biz bu isteği de yerine getireceğiz. fakat bu kimselerin istekleri olduğu için değil, bunu vatanın çıkarları emrettiği için...

efendiler, 3 mart ve 3/4 mart gecesi, istanbul’la haberleşme ve oradaki durumu anlamakla geçti. 4 mart günü, gerek ismet paşa’dan ve gerek diğer kimselerden aldığım bilgiler üzerine, durumu bir genelge ile bütün ordulara, teşkilât merkezlerimize ve millete bildirdim (belge: 243, 244). meclis-i meb’usan başkanlığı’na da şunu yazdım:

ankara, 4.3.1920

meclis-i meb’usan başkan vekilliği yüksek katına

itilâf devletleri’nin durmadan işlerimize karışmaları karşısında, ali rıza paşa kabinesi’nin, nihayet meclis huzurunda istifasını verdiği üzüntüyle haber alınmıştır. aydın cephesinde, kutsal vatanı ele geçirmeye çalışan düşmanla kuva-yı milliye çarpışmakta ve her karış toprağına, sadık ve fedakâr evlâtlarının şehit olmuş vücutlarını gömmektedir.

hiçbir güç, hiçbir yetki, milletimizi tarihin emrettiği bu görevden alıkoyamayacaktır. vatan ve milletimizin istiklâli korumak için her fedakârlığa hazır bulunan milletimizin, kutsal heyecanını ancak milletin tam olarak güvenini kazanmış bir hükûmetin işbaşına getirilmesi yatıştırabilir. bütün millet, bu tarihî günlerde, millî iradesinin mutlak vekilliğini üzerine almış bulunan milletvekillerinin kararlarını sabırsızlıkla beklemektedir. vatana ve tarihe karşı, üzerinize aldığınız büyük sorumluluğu ve bütün dünyanın kürsülerinize çevrilmiş olan dikkatli bakışlarını düşünerek, milletin azim ve fedakârlığına yaraşır kararlar alınacağına güvendiğimizi ve vatan uğruna yaptığınız çalışmalarda bütün milletin yanınızda ve yardımınızda olduğunu arz ederiz.

hey’et-i temsiliye adına

mustafa kemal

padişah’a da şu telgrafı çektim efendiler:

ankara, 4.3.1920

padişah hazretleri’nin yüce eşiğine

itilâf devletleri’nin istiklâl ve haysiyeti ayak altına alıcı saldırılarına ve ateşkes anlaşması hükümlerine aykırı müdahale ve hareketlerine daha fazla dayanamayan kabine’nin istifası ile yeniden yüce devletlerinde bir hükûmet bunalımının ortaya çıkması, kamuoyunda derin bir heyecan yaratmıştır.

yüce saltanat ve hilâfet makamları etrafında düşünce ve ülkü birliği ederek, yüksek istiklâl ve dokunulmazlığınız ve yüce osmanlı devleti’nin ülke bütünlüğü için son fedakârlığı göze almış olan bütün vatandaşlarınız, düşmanlar tarafından idare edilen bazı bozgunculuk ve ihtilâl tertiplerinden dolayı, zaten kederli ve endişeli bir durumda, hükûmet bunalımının bir an önce sona ermesini ve millî emelleri gerektiği gibi gerçekleştirebilecek değerli bir hükûmetin kurulmasını beklemektedir. meclis-i millî’nin çoğunluk grubunda yoğunlaşan millî gaye ve eğilimlerin yüce katınızda da destekleneceğine, bütün vatandaşlarınız gibi, hey’etimiz de emindir.

ancak, içten ve dıştan gelen bin türlü ihtirasın kaynayıp köpürmesiyle, dirlik ve huzuru tehdit altında bulunan memleketimizin, millî vicdana güven veremeyecek bir kabine başkanına bir dakika bile katlanamayacağını ve tanrı korusun, böyle bir durum ortaya çıkarsa, osmanlı devleti’nin tarihinde benzeri görülmemiş fecî olaylara yol açacağını, padişah efendimiz hazretleri’nin yüce eşiğine arz etmeyi vatan borcu sayarız. ferman padişah’ımızındır.

anadolu ve rumeli müdafaa-i
hukuk cemiyeti heyeti
temsiliyesi
adına

mustafa kemal

bu telgrafın birer suretini bilgi için meclis-i meb’usan başkanlığı’na ve kolordu komutanlarına vermekle birlikte, bunun bir kopyasını çıkararak, istanbul gazetelerine ve basın cemiyeti’ne vermesini de istanbul telgrafhanesine emrettik. bundan başka efendiler, komutanlara, valilere, mutasarrıflara ve müdafaa-i hukuk merkez hey’etleri’ne ayrıca şu genelgeyi de gönderdik.
4.3.1920

itilâf devletleri’nin katlanılmaz bir duruma gelen müdahale ve baskılarından dolayı kabine 3 mart günü yani dün istifa etmiştir. güvenilir kaynaklardan aldığımız bilgilere göre, kabinenin düşürülmesi, ferit paşa veya ona benzer birinin iktidar mevkiine getirilmesi ve istanbul’da yabancıların emellerine hizmet edecek bir hilâfet şûrası kurulmasını sağlamak üzere, dış düşmanlar tarafından idare edilen ve muhalif partilerin aracılığı ile meydana gelen bir komitenin çalışmalarının eseridir.

yani, komitenin çalışmalarına yer verebilmek için itilâf devletleri, önce hükûmeti istifaya mecbur edecek baskılar yapmışlardır. durumun bu ağırlığı karşısında, meclis-i meb’usan, elbette gereken etkili tedbirleri almaya devam etmektedir. ancak bu teşebbüslerin fiilî olarak desteklenmesi için, hemen, millî gayeyi gerçekleştiremeyecek bir hükûmet başkanına milletin katlanamayacağını çok sert bir dille saray’a, meclis-i meb’usan başkanlığı’na ve basına bildirmek gerekir.

bu telgraf alındığında, bir dakika kaybedilmeden bu şekilde telgraflar hazırlanmasını ve bu gece mutlaka çekilmesi çarelerinin bulunmasını, buraya da yarın sabaha kadar bilgi verilmesini önemle rica ederiz.

anadolu ve rumeli müdafaa-i
hukuk cemiyeti heyet-i
temsiliyesi adına

mustafa kemal

efendiler, verdiğimiz talimat gereğince, memleketin her tarafından, milletin her türlü yönetim kademesinden, 4/5 mart gecesinden başlayarak telgraf fırtınası ayın beşinci ve altıncı günleri, padişah sarayında ve meclis-i meb’usan üzerinde beklenen etkiyi yaptı.

devamı için:

(bkz: salih paşa sadrazam oluyor)