niels henrik david bohr

niels henrik david bohr (1885-1962)

niels henrik david bohr, 1885’de copenhagen universite ’sinde fizyoloji profesoru christian bohr’un oglu olarak dunyaya geldi. niels ve kucuk kardesi harald(gelecegin matematik profesoru) gelisimi icin cok olumlu bir atmosferde buyudu, babasi cok seckin bir profesordu. onun okul yilarinda fizikle ilgilenmesinde buyuk etkisi olmustur. annesi de egitim alaninda onemli kisilerden biriydi.

1903’ de gammelholm grammar okuluna girdikten sonra cok seckin ve yetenekli bir profesor olan c. christiansen ’in danismanliginda copenhagen universite’sine girdi. master derecesini 1909’da doktorasini 1911’de aldi.
daha ogrenciyken copenhagen’daki bilimler akademisi tarafindan bazi ozel bilimsel problemlerin cozumu icin odul verilecegi duyrulunca, bohr akiskanlarin yuzey gerilimi konusunda deneysel ve teorik arastirma yapmaya basladi. babasinin laboratuvarlarinda yaptigi bu calismayla duyurulan odulu aldi. bohr’un bundan sonraki calismalari daha cok teorikti. doktora tezi tamamen teorik ve gunumuzunde klasik problemlerinden olan, elektron teorisi yardimiyle metallerin ozelliklerinin aciklanmasiydi. bu teoriyle ilk defa bohr, planck’in quantum teorisiyle catisti.
1911 sonbaharinda kendi teorik calismalariyla birlikte sir j.j. thomson’ un danismanliginda cavendish laboratuvari’nda deneysel calismalari takip ederek kendini gelistirdi. 1912 ilkbaharinda manchester’da arastirmacilarin yogun bilimsel calismalar yuruttugu ve daha cok radioactive olgular uzerinde calistigi professor rutherford laboratuvarinda calisti. 1913’te the philosophical magazine’de yayimlanan alfa isiniminin sogurumu konusundaki teorik calismalari rutherford’un cekirdegin kesfinden sonra atomun yapisi uzerinde calismaya yoneltti. planck’in ortaya attigi quantum teorisinden alinti yaparak, daha sonra heisenberg’inde gelistirmesiyle, elementlerin kimyasal ve fiziksel ozelliklerini ortaya cikartmak icin kullanilacak olan atomun yapisini kesfetti.
1913-1914 yillarinda bohr, copenhagen ve 1914-1916 ’da manchester victoria universite’lerinde ders verdi. 1916’da copenhagen universitesi teorik fizik profesorlugu’ne atandi ve 1920’den olumune kadar surecek olan, onun icin kurulan institute for theoretical physics’ in basina getrildi.1922 yilinda onun kesfettigi atomun yapisinin taninmasiyla nobel fizik odulu aldi.
bohr’un enstutusundeki 1930’dan sonraki faliyetleri cekirdegin yapisi, parcalanmasi ve degisimi uzerine yogunlasti. bir damla sivi bu goruse gore cekirdegin cok iyi bir goruntusuydu. bu yuzden nukleer fission’u da anlamamiza yarayan bu teoriye liquid droplet theory denildi.
bohr ayrica quantum fizikteki problemlerin cozumunede onemli katkilarda bulundu.bundan dolayi fizikteki bu buyuk degisimin fizigin temel ozelliklerine bakisimizi nasil etkiledigini, bu degisimin sonuclarinin atomik fizigin bilinen yapisindan ne kadar farkli oldugunu gosterdi. bu gorunus 1933-1962 arasinda bircok yazida tartisildi. bu yazilar ingilizce olarak physics and human knowledge adli kitabinda toplandi.
yayimlarindan bazilari: the theory of spectra and atomic constitution, university press, cambridge, 1922/2nd. ed., 1924; atomic theory and the description of nature, university press, cambridge, 1934/reprint 1961; the unity of knowledge, doubleday & co., new york, 1955.
nazilerin ii. dunya savasi sirasinda danimarka’yi istilasindan sonra isvec’e kacti.savasin son iki yilini atom enerjisi projesiyle ilgili olarak ingiltere ve amerika’da gecirdi. geri kalan yillarini atomik fizigin barisci uygulamalari ve atomik silahlarin gelisiminden dolayi ortaya cikan politik problemlere ayirdi.
bohr yasaminin sonuna kadar zekasini canli tuttu.son yillarinda molecular bioloji uzerine yogunlasti. 1912’de margrethe nørlund ile evlendi. ikisini kaybettigi alti oglu oldu 18 kasim 1962’de oldu.




kaynak : nobel fizik odull