muhammed el baradey

eski uluslararasi atom enerjisi ajansi ba$kani. 2005 senesinde nobel odulu almi$ligi da vardir bu arkada$imizin. ayni zamanda misir’da hüsnü mübarek’in ba$belasi, muhalefet lideri. yasemin devrimi kivilcimi ile parlayan misir’da ulkenin ba$ina gecmek icin misir’a donmu$ kendisi. yakin zamanda misir devlet ba$kani olarak gormemiz cok olasi kendisini.

ordunun yonetime el koymasindan sonra gecici cumhurba$kani olarak atanan adli mansur hukumet kurma gorevini ilk once kendisine verdi ancak daha sonra bu kararin iptal oldugu aciklandi. kimse sebebini de bilmiyor.

cumhurba$kani yardimcisi olarak atanmi$ti kendisi, 14 ağustos 2013 mısır da kanlı müdahale olayinin ardindan istifa etti.

http://www.hurriyet.com.tr/planet/24520016.asp

bazı kısımlarına katılmadığım, gene de sözlükte bulunması yönünde inancımın olduğu bir biyografi çalışması:

"71 yaşındaki mısırlı diplomat muhammed el baradey, 2011’den itibaren ülkesinin en önemli siyasi aktörlerinden biri oldu. baradey, hem mısır’ı 30 yıl otokratik bir şekilde yöneten hüsnü mübarek’in, hem de ülkenin serbest seçimle göreve gelmiş ilk lideri muhammed mursi’nin devrilmelerine destek verdi.

17 haziran 1942’de kahire’de doğan baradey’in esas mesleği avukatlık. baro başkanı olan babasının izinden giden baradey, 1962’de kahire üniversitesi hukuk fakültesi’nden mezun oldu. mısır’dan ayrıldığında 20 yaşındaydı. new york üniversitesi hukuk fakültesi’nde uluslararası hukuk doktorasını tamamladı. doktora eğitimi sürerken, 1964’te birleşmiş milletler (bm) mısır daimi temsilciliği’nde göreve başladı.

camp david aktörü

muhammed baradey, 1974-78 yılları arasında mısır dışişleri bakanı olarak görev yapan ismail fehmi, butros gali ve muhammed ibrahim kamil’in özel danışmanıydı. 20. yüzyılın en önemli anlaşmalarından biriyle sonuçlanan, camp david görüşmelerine katıldı. mısır, 1979’da imzalanan barış anlaşması ile israil ile diplomatik ilişki kuran ilk arap ülkesi oldu.

1980’de mısır dışişleri bakanlığı’ndan ayrılan baradey, bm eğitim ve araştırma enstitüsü’nün uluslararası hukuk programı’nı yönetti. 1984’te yine bm’ye bağlı uluslararası atom enerjisi kurumu’a (uaek) girdi. 1997’de uaek başkanı oldu. batı’nın nükleer programlarıyla dünya gündeminden düşmeyen iran ve kuzey kore gibi ülkelerle yaşadığı sorunların çözümü için diplomatik çözüme ağırlık verdi.

irak’la gelen ’saygınlık’

baradey’in uaek’da 12 sene süren başkanlığındaki en kritik yıl, abd’nin bazı müttefikleri ile birlikte irak’ı işgal ettiği 2003’tü. bush yönetimi, dönemin irak lideri saddam hüseyin’in elinde kitle imha silahları olduğunu öne sürüyordu. baradey ise işgalden iki hafta önce bm güvenlik konseyi’ne bu yönde bir delil olmadığını bildirdi. ayrıca, irak’ın bazı afrika ülkelerinden uranyum satın aldığı yönündeki amerikan istihbarat raporlarının sahte olduğunu açıkladı.

o dönem washington yönetimi ile ters düştü ama dünya kamuoyunda hatırı sayılır bir saygınlık kazandı baradey. zaman onu haklı çıkardı, irak savaşı’nın gerekçeleri yalan çıktı.

baradey, 2005 yılında "nükleer enerjinin askeri amaçlar için kullanımını engellemeye yönelik çabalarından dolayı" uaek ile birlikte nobel barış ödülü’nü aldı.

mısır’a dönüşü

2009’da uaek’dan ayrılan baradey, ertesi sene tam 30 yıl sonra ülkesine döndü. o dönem mısır’da milyonlarca kişi hüsnü mübarek’in devrilmesi için meydanlardaydı. baradey coşkuyla karşılansa da, karşıtları için mısır’ın gerçeklerinden kopuk yaşamış ve siyasi deneyimi olmayan biriydi. 2012’deki seçimlerde müslüman kardeşler tarafından aday gösterilen muhammed mursi, mısır cumhurbaşkanı seçildi. ama mursi, liderliğinin birinci yıldönümüne yüz binlerce mısırlının protesto gösterileriyle girdi.

muhalif liberal ve sol kanat partiler ile gençlik grupları ulusal kurtuluş cephesi çatısı altında toplanmıştı. cephenin koordinatörü ise muhammed baradey’di.

darbecilerin yanında

eski uaek başkanı bir yıl önce ’eski rejimi’ devam ettirmekle suçladığı askerlerin yanında yer aldı. mursi’nin darbe ile görevden uzaklaştırıldığı 3 temmuz 2013’te, genelkurmay başkanı abdulfettah sisi’nin yanında duranlardan biri oldu. daha sonra abd yönetimini mursi’nin görevden alınması için ikna etmeye çalıştığını itiraf etti.

baradey’e göre yapılan, askeri bir darbe değildi. ülkesinde yaşananlar sonrası yaptığı açıklamada, “mursi görevden alınmasaydı, faşist bir devlet yönetimine doğru ilerleyecektik veya bir iç savaş yaşanacaktı. çok zorlu ve acı verici bir karardı. kesinlikle hukuki bir çerçeveye oturtulamaz ancak başka seçeneğimiz yoktu” dedi.

askeri darbenin ardından hükümeti kurmakla görevlendirilen baradey, selefi nur partisi’nin itirazı nedeniyle başbakan olamadı. ülkede yönetimi elinde bulunduran yüksek askeri konsey baradey’i cumhurbaşkanı yardımcısı olarak atadı. ancak darbeye destek veren baradey’in bu görevi sadece bir ay sürdü.

darbeye karşı sessiz kalmayan mursi yanlıları meydanları terk etmiyordu. 14 ağustos’ta askerin göstericilere müdahalesi kanlı oldu. yüzlerce mısırlı öldürüldü. baradey de, “uzlaşı için siyasi alternatif yolları açıktı. tek bir damla kanın bile sorumluluğunu üstlenemeyeceğim’’ dedi ve istifa etti.

siyasi geleceği belirsiz

baradey, istifasının ardından yeniden mısır’dan ayrıldı ve uaek’daki görevi sırasında yaşadığı avusturya’nın başkenti viyana’ya gitti. geride ise hemen her kanattan kızgın bir kitle bıraktı.

ulusal kurtuluş cephesi içinde birlikte hareket ettiği liberal ve sol partiler ’yarı yolda bırakıldıklarını’ söylediler. dahası aynı his genel başkanlığını yaptığı düstur partisi’nde de oluştu. baradey de bir süre sonra partiyle ilişkisini kesti.

tüm bu gelişmeler sonrası baradey’in siyasi geleceği belirsiz."

•http://www.aljazeera.com.tr/portre/portre-muhammed-baradey