kastamonu da istanbul a karşı harekete geçiyor

nutuk’tan...

ferit bey vali vekili; albay osman bey, kastamonu ve dolayları komutanı olarak faaliyete geçtikten bir iki gün sonra, kendilerini tekrar telgraf başına çağırarak bilgi istemiştim.

istanbul’da gereken makamlara, istenildiği şekilde ve halkın imzası ile telgraflar çekildiği, bütün illere ve sancaklara da bu telgrafların duyurulduğu bildirilmekle birlikte, birtakım sorular da soruluyordu. söz gelişi «halk diyormuş ki:

1 — öteki illerin kamuoyu bizimle birlikte değiller midir?

2 — bu olağan dışı durum ne zamana kadar sürecektir?

3 — kabinenin direnmesine karşı ne gibi tedbir buyuruldu? lûtfen bizi aydınlatınız paşam!»
halk adına yöneltilen bu soruların vali vekili ve komutan beylerin de zihinlerini işgal etmekte olduğunu hesaba katarak ona göre cevap vermek, yorgunluğuna değerdi. bunun için sivas-kastamonu telini saatlerce işgal eden uzun bilgi verildi ve açıklamalar yapıldı. bu açıklamaları şöylece özetleyebilirim:

1 — millî kaynaşma, vatanın her köşesinde kuvvetli ve ateşli bir şekilde vardır. bütün illerin en ufak köylerine varıncaya kadar halk, en ufak birliğine kadar da bütün ordularımız tam bir duyarlık içinde ve tam bir, birlik halinde, bildirilen kararları uygulamakta ve yürütmektedirler. halkın ikinci ve üçüncü sorusuna cevap olmak üzere de:

2 — ne zaman kastamonu halkı bu durumu olağan dışı bulup endişeye düşmek zayıflığından kurtularak, amacımıza ulaşıncaya kadar dayanmakta kararsızlık göstermezse, işte o zaman bu olağandışı durum kendiliğinden ortadan kalkacaktır. kabinenin direnmesi tabiidir. buna karşı başka bir tedbire girişmeden önce, ilk tedbirimizi hakkıyla ve her yerde kesinlikle uygulama çarelerini düşünelim. söz gelişi, bolu’nun durumu hakkında ne yapılmıştır? bolu kesimine kadar olan bütün yerlerin istanbul ile resmî haberleşmelerinin kesildiğinden emin miyiz? bununla ilgili olarak, beklemekte olduğumuz bilgiler daha gelmemiştir.

işte, bu dediğim tedbir istanbul’a kadar yaygınlaştırıldığı takdirde, kabinenin direnmeye gücü kalmayacağını sanırım. bununla birlikte, bundan sonra da pek cahilce ve pek ahmakça bir inadı devam ettirmek isterlerse, herhalde daha etkin tedbirler uygulanmasına imkân vardır.

bundan sonra vali ve komutanın verdiği bilgilerden şunlar anlaşıldı: inebolu’dan istanbul’a geri gönderilen yeni vali, zonguldak’ta, dahiliye nâzırı’ndan şöyle bir emir almış:

«bolu ve çevresi serbesttir. zonguldak’a çıkınız. ilin gereken yerleri ile haberleşiniz ve son gelecek emre kadar orada bekleyiniz.» gerçekten yeni vali zonguldak’ta kalmış ve etrafa gözdağı vermeye başlamış.

ferit ve osman beyler, zonguldak mutasarrıfına yeni valinin tutuklanıp karadan kastamonu’ya gönderilmesini emretmişler. mutasarrıf bunu yapmamış. bununla birlikte, durumu öğrenen yeni vali orada barınamayarak, istanbul’a dönmüş (belge: 106).

devamı için:

(bkz: ali fuat paşa batı kuva yı milliye komutanı)