istanbul a geri çağrılışım

nutuk’tan...

bu tarihten beş gün sonra, yani 8 haziran 1919’da, istanbul’a harbiye nâzırı tarafından çağrıldığımı ve gizlice sorup soruşturmam üzerine, kimler tarafından ne için istendiğimi devlet adamlarımızdan birinin haber verdiğini daha önce başka bir münasebetle yaptığım açıklamada ifade etmiştim.

o zat, genelkurmay başkanlığı makamında oturan cevat paşa idi. bunun üzerine, istanbul ile yapılmış olan yazışmaların bir kısmı herkesçe öğrenilmiştir. bu yazışmalar, erzurum’da görevden ayrıldığım tarihe kadar değişik harbiye nâzırlarıyla ve doğrudan doğruya sarayla devam etmiştir.

anadolu’ya geçeli bir ay olmuştu. bu süre içinde bütün ordu birlikleriyle temas ve bağlantı sağlanmış; millet mümkün olduğu kadar aydınlatılarak dikkatli ve uyanık bir duruma getirilmiş, millî teşkilât kurma düşüncesi yayılmaya başlamıştı.

genel durumu artık bir komutan ile yürütüp yönetmeye devam imkânı kalmamıştı. yapılan geri çağırma emrine uymamış ve onu yerine getirmemiş olmakla birlikte, milli teşkilât ve hazırlıkların yönetimine devam etmekte olduğuma göre, şahsen âsî duruma geçmiş olduğuma şüphe edilemezdi.

bundan başka ve özellikle girişmeye karar verdiğim teşebbüs ve faaliyetlerin köklü ve şiddetli olacağını tahmin güç değildi. o halde, yapılacak teşebbüs ve faaliyetlerin bir an önce şahsî olmak niteliğinden çıkarılması mutlaka, bütün bir milletin birlik ve dayanışmasını sağlayacak ve temsil edecek bir hey’et adına olması gerekli idi.

devamı için:

(bkz: sivas ta genel bir milli kongre toplama kararı)