bunlara karşı düşünülen kurtuluş çareleri

nutuk’tan...

durumun dehşet ve korkunçluğu karşısında, her yerde, her bölgede birtakım kimseler tarafından kurtuluş çareleri düşünülmeye başlanmıştı. bu düşünce ile yapılan teşebbüsler birtakım kuruluşları doğurdu. örnek olarak, edirne ve çevresinde trakya - paşaeli adıyla bir dernek vardı. doğuda (belge: 3) erzurum’da ve elâzığ’da (belge: 4) genel merkezi istanbul’da olmak üzere vilâyât-ı şarkiye müdafaa-i hukuk-ı milliye cemiyeti kurulmuştu. trabzon’da muhafaza-i hukuk adında bir dernek bulunduğu gibi, istanbul’da da trabzon ve havalisi adem-i merkeziyet cemiyeti vardı. bu dernek merkezinin gönderdiği temsilcilerle, of ilçesinde ve rize sancağında da şubeler açılmıştı (belge: 5, 6).

izmir’in işgal edileceği konusunda mayısın on üçünden beri açıktan belirtiler görmüş olan izmir’deki bazı genç vatanseverler, ayın 14/15’ inci gecesi, kendi aralarında bu acıklı durumla ilgili görüşmeler yapmışlar; bir oldubittiye geldiğine şüphe kalmayan yunan işgalinin ilhakla sonuçlanmasına engel olma kararında birleşerek, redd-i ilhak ilkesini ortaya atmışlardır. aynı gece, bu ilkenin yaygınlaştırılmasını sağlamak üzere izmir’de yahudi maşatlığı’na toplanabilen halk tarafından bir gösteri toplantısı yapılmışsa da, ertesi gün sabahleyin yunan askerlerinin rıhtımda görülmesiyle, bu teşebbüsten beklendiği ölçüde sonuç alınamamıştır.

devamı için:

(bkz: milli kuruluşlar siyasi amaç ve hedefleri)