samuel barber yaylilar için adağıo

yaylılar için adagio" amerikalı besteci samuel barber’ın kendi ilk yaylı çalgılar kuartetinden yaylı sazlar orkestrası için düzenlenmiş bir eserdir.


ortaya çıkışı

barber’ın "yaylılar için adagio"’su 1936’da bestelediği string quartet no. 1, op. 11’in ikinci bölümünden doğmuştur. özgün biçiminde yer alan zıt karakterdeki ilk bölümü izleyen kısımdır bu; ve bunun devamında bu müziğin kısaca yinelenmesi yer alır.

ocak 1938’de barber parçayı arturo toscanini’ye göndermiştir. şef ise notaları hiçbir yorum yapmandan geri gönderince, barber rahatsız olmuş ve şef ile ilişkisini kesmiştir. ancak peşisıra toscanini bir arkadaşları yoluyla notları geri gönderdiğini, çünkü zaten ezberlediğini ve seslendirmeyi planladığını iletmiştir. denilene göre toscanini açılış gecesine kadar bir daha notalara göz atmış değildir. eser ilk kez 5 kasım 1938’de new york’ta nbc senfoni orkestrası ile birlikte arturo toscanini tarafından bir radyo yayınında seslendirilmiştir.

besteci parçayı 1967’de, agnus dei’de ("lamb of god") bir sahne olarak dört-kısımlı koro için de düzenlemiştir.


incelemesi

eser, ezgiyi sunan, ters çeviren, genişleten, ve adım adım arttıran bir arşe biçimi kullanır. si-bemol minor ve 4/2 ölçülü bir anahtara sahiptir.

uzun ve akıcı ezgiler yaylılar korosunun (tüm yaylılar) tüm sesleri arasında özgürce gider gelir; örneğin, adagio’nun ilk kısmı önce kemanlarla çalınan ana ezgi parçacığıyla başlar, ama bir beşlik aşağıya dönüşle viyolalarca yinelenmesiyle sonlanır. viyolalar ana ezgi parçacığının çeşitlemesini ikinci kısımda çalmayı sürdürür; bu ve sonraki kısımda ise baslar henüz sessizdir.

genişleyen orta kısım, çelloların ana ezgi parçacığını mezzo-soprano aralığında çalmasıyla başlar; bölümde ilerledikçe, tüm yaylılar en üst oktavlarına kadar yükselirler, ve ani bir esi takiben bir fortissimo-forte havasında sonlanırlar.

bir dizi hüzünlü-yaylı eserin bu kısmına bir koda olarak hizmet eder, ve bas kısmını yeniden çalar. son bölümse, ezgili ana parçacığın ikinci kısmının tersine çevrilerek yeniden özgün temanın bir seslendirilmesidir, ve ilkin unison halde keman ve viyolalarca çalınır; eser kemanların son notayı kısa bir esin sonrasına bırakıp sönümlendirecek şekilde, ezginin ilk beş notasını alto oktavında yeniden seslendirmesiyle biter.


popülerite ve etkilenim

nbc orkestrasını yöneten arturo toscanini’li 1938 dünya prömiyerinin ses kaydı, 2005’te abd kongre kütüphanesi’nin ulusal kayıtlar dairesinde kalıcı olarak korunacaklar arasına dahil edilmiştir.

eser monako prensi rainer’in cenazesinde de çalınmıştır. yaygın inanışın aksine, franklin d. roosevelt’in cenazesinde çalınmış değildir, ancak vefatının duyurulması esnasında radyoda yayınlanmıştır. ayrıca 2001’de dünya ticaret merkezi’ndeki törende 11 eylül olayının kurbanları anısına seslendirilmiştir.

2004’te, bbc’nin bugünü programının dinleyicileri, dido’dan "dido’s lament"’i, henry purcell’in aeneas’ını, gustav mahler’in 5. senfonisi’nden "adagietto"’yu, richard strauss’un metamorphosen’ını ve billie holiday tarafından söylenen gloomy sunday’i geride bırakarak adagio’yu "gelmiş geçmiş en hüzünlü klasik" seçmiştir.

yaylılar için adagio çoğu film ve tv müziklerinde de duyulabilir. bunlar arasında, oliver stone’un oscar-kazanan filmi platoon, david lynch’in 1980 oscar-adayı filmi fil adam, ve jean-pierre jeunet’in oscar-adayı 2001 filmi amélie vardır.

santa barbara’nın quire of voyces’ı tarafından yapılan yaylılar için adagio’nun agnus dei düzenlemesi, relic entertainment’ın ilk bilgisayar oyunu homeworld’de ön plandadır.

london senfoni orkestrası tarafından seslendirilen bir kaydı, bir süre için, itunes’ta en çok satan klasik eser idi.

william orbit, ferry corsten, tiësto, brennan heart ve chicago zone gibi çeşitli günümüz sanatçıları bu eseri eloktronik dans türü için de düzenlemiştir.


http://www.klasiknotlari.com