azerbaycan

cografi verileri


konum: guneybati asya’da, hazar denizi’nin kiyisinda, iran ve rusya arasinda bir bolgede yer almaktadir.
cografi konumu: 40 30 kuzey derecesi, 47 30 dogu boylami
haritadaki konumu: guneybati asya
yuzolcumu: toplam: 86,600 km²
kara: 86,100 km²
su: 500 km²
sinirlari: toplam: 2,013 km
sinir komsulari: ermenistan (azerbaycan siniri) 566 km, ermenistan (nahcivan siniri ) 221 km, gurcistan 322 km, iran (azerbaycan siniri) 432 km, iran (nahcivan siniri) 179 km, rusya 284 km, turkiye 9 km
sahil seridi: 825 km
iklim: dunyadaki mevcut 11 iklim tipinden 9’unun hukum surdugu azerbaycan’da iklim oldukca cesitlidir. azerbaycan’da iklim baslica 3 etki altindadir: buyuk kafkas daglarinin kuzeyinden gelen soguk hava kutlelerinin etkisi; kucuk kafkas daglarinin guneyinden gelen sicak hava akimlarinin etkisi; 825 km.lik sahil seridiyle bolgenin yani basinda bulunan hazar denizi’nin bolge iklimi uzerindeki etkisi. bolgenin en rutubetli ve yagis alan yeri talu daglari ile lenkeran ovaligi (1600-1800mm), en kurak bolgesi ise abseron yarimadasinin guneybati kismidir.
arazi yapisi: orta yukseklikte bir ulke olan azerbaycan’in ortalama yuksekligi 657 m.dir. ulkelerin en yuksek daglari olan bazar duzu ve tufandag’in zirveleri 4197-4489 metreye ulasmaktadir.
deniz seviyesinden yuksekligi: en alcak noktasi: hazar denizi 28 m; en yuksek noktasi: bazar duzu dagi 4,485 m
dogal kaynaklari: petrol, dogal gaz, demir yataklari, metaller, aluminyum
topraklari: tarima elverisli: %18
surekli ekilen: %5
otlaklar: %25
ormanlik arazi: %11
diger: %41 (1993 verileri)
sulanan arazi: 10,000 km² (1993 verileri)
dogal afetler: kurakliklar; bazi deniz seviyesine yakin topraklarda su baskinlari
akarsulari: 371.000 km².lik bir alani kapsayan ve 75000 m³.luk bir hacme sahip olan hazar golu ulkenin sinirlarinin bulundugu tek denizdir. volga, ural, kur, aras, terek, samur, sulak gibi bircok nehrin sularini doktugu bu gole hacmi buyuk oldugu icin deniz de denilmektedir. hazar’in kuzeyden guneye ortalama uzunlugu 1200 km, eni ise ortalama 300 km. dir. denizin ortalama derinligi 180 m en derin yeri 1020 m, en sig yeri ise 5 m. civarindadir.



nufus bilgileri

nufus: 7,771,092 (temmuz 2001 verileri)
yas yapisi: 0-14 yas: %28.95 (erkek 1,146,315; bayan 1,103,393)
15-64 yas: %63.93 (erkek 2,415,678; bayan 2,552,759)
65 yas ve usleri: %7.12 (erkek 219,549; bayan 333,398) (2001 verileri)
nufus artis orani: %0.32 (2001 verileri)
multeci orani: -5.67 multeci/1,000 nufus (2001 tahmini)
cinsiyet orani: dogumlarda: 1.05 erkek/kadin
15 yas alti: 1.04 erkek/kadin
15-64 yaslarinda: 0.95 erkek/kadin
65 yas ve uzeri: 0.66 erkek/kadin
toplam nufusta: 0.95 erkek/kadin (2001 verileri)
bebek olum orani: 83.08 olum/1,000 dogan bebek (2001 tahmini)
ortalama hayat suresi: toplam nufus: 62.96 yil
erkeklerde: 58.65 yil
kadinlarda: 67.49 yil (2001 verileri)
ortalama cocuk sayisi: 2.24 cocuk/1 kadin (2001 tahmini)
ulus: azeri
nufusun etnik dagilimi: azeri %90, dagistanli %3.2, rusya %2.5, diger %4.3
dinler: muslumanlar %96, ortodoks %2.5, diger %1.8
dil: azeri %91, rusya %3, diger %6
okur yazar orani: 15 yas ve uzeri
toplam nufus: %97
erkek: %99
kadin: %96 (1989 verileri)



yonetimi

ulke adi: azerbaycan cumhuriyeti
yerel adi: azerbaycan respublikasi
eski adi: azerbaycan sovyet sosyalist cumhuriyeti
ingilizce: azerbaijan
yonetim bicimi: baskanlik tipi cumhuriyet
baskent: baku (baki)
idari bolumler: 59 il, 11 sehir, 1 bagimsiz cumhuriyet; abseron, agcabedi, agdam, agdas, agstafa, agsu, ali bayramli, astara, baki, balakan, berde, beylaqan, bilasuvar, cebrayil, celilabad, daskesen, deveci, fuzuli, gedebey, gence, goranboy, goycay, hacigabul, imisli, ismayilli, kelbecer, kurdemir, lacin, lenkeran, lenkeran, lerik, masalli, mingecevir, naftalan, naxcivan bagimsiz cumhuriyeti, neftcala, oguz, gabala, gakh, gazakh, gobustan, guba, gubadli, gusar, saatli, sabirabad, seki, salyan, samakhi, semkir, samukh, siyazan, sumgayit, susa, tartar, tovuz, ucar, khacmaz, khankandi, khanlar, khizi, khocali, khocavend, yardimli, yevlakh, zengilan, zagatala, zerdab
bagimsizlik gunu: 30 agustos 1991
milli bayram: azerbaycan demokratik cumhuriyetinin kurulus gunu, 28 mayis (1918)
anayasa: 12 kasim 1995
hukuk sistemi: uygar hukuk sistemi temel alinmistir.
uye oldugu uluslararasi orgut ve kuruluslar: asdb (asya kalkinma bankasi), bsec (karadeniz ekonomik isbirligi), ccc (gumruk isbirligi konseyi), ce (avrupa konseyi), cis (bagimsiz devletlerin toplulugu), eapc (avrupa - atlantik ortaklik konseyi), ebrd (avrupa yatirim ve kalkinma bankasi), ece (birlesmis milletler avrupa ekonomik komisyonu), eco (ekonomik isbirligi orgutu), escap (asya ve pasifikler ekonomik ve sosyal komisyonu), fao (tarim ve gida orgutu), ibrd (uluslararasi imar ve kalkinma bankasi), icao (uluslararasi sivil havacilik orgutu), icftu (uluslararasi serbest ticaret birlikleri konfederastonu), icrm (uluslararasi kizilhac ve kizilay hareketi), ida (uluslararasi kalkinma birligi), idb (islam kalkinma bankasi), ifad (uluslararasi tarimsal kalkinma fonu), ifc (uluslararasi finansman kurumu), ifrcs (uluslararasi kizilhac ve kizilay topluluklari federasyonu), ilo (uluslarasi calisma orgutu), imf (uluslararasi para fonu), imo (uluslararasi denizcilik orgutu), intelsat (uluslararasi telekomunikasyon ve uydu orgutu), interpol (uluslararasi polis teskilati), ioc (uluslararasi olimpiyat komitesi), iso (uluslararasi standartlar orgutu), itu (uluslararasi haberlesme birligi), nam, oas (amerika devletleri teskilati), oic (islam konferansi orgutu), opcw (kimyasal silahlari yasaklama organizasyonu), osce (avrupa guvenlik ve isbirligi orgutu), pfp (baris icin ortaklik), un (birlesmis milletler), unctad (birlesmis milletler ticaret ve kalkinma konferansi), unesco (egitim-bilim ve kultur orgutu), unido (endustriyel kalkinma orgutu), upu (dunya posta birligi), wftu (dunya isci sendikalari federasyonu), who (dunya saglik orgutu), wipo (dunya fikri mulkiyet teskilati), wmo (dunya meteoroloji orgutu), wtro (dunya ticaret orgutu)


ekonomik gostergeler

ekonomiye genel bakis: azerbaycan’in ekonomisinin temelini tarim ve hayvancilik,sanayi , dogal kaynaklar, enerji ve dis ticaret olusturmaktadir. elverisli iklim kosullari, cesitli tarim urunlerinin yetismesine imkan saglamistir. hayvancilik tarimdan sonra onemli bir faaliyettir. ulkede 1992 yili itibariyle 1.7 milyon bas sigir, 5 milyon bas koyun mevcuttur. kur ve araz nehirleri uzerinde ve kur nehrinin hazar denizine dokuldugu alanlarda balikcilik yapilmaktadir. sovyetler doneminde merkezi planlama stratejileri cercevesinde, azerbaycan tarim ulkesi olmaya zorlanmis ve kendi sanayisini kurmasi engellenmistir. mevcut sanayi tesislerinin cogu da eski teknolojiyi kullanmakta olup, verimlilikten dusuktur. son yillarda bu sikintini giderilmesi icin azerbaycan devleti bir takim tedbirler almistir.
enflasyon orani (tuketici fiyatlarinda): %1.8 (2000 verileri)
is gucu: 2.9 milyon (1997)
sektorlere gore isgucu dagilimi: tarim ve ormancilik %32, endustri %15, hizmet %53 (1997)
issizlik orani: %20 (1999 verileri)
butce: gelirler: 777 milyon $; giderler: 995 milyon $
endustri: petrol ve dogal gaz, petrol urunleri, celik, demir yataklari, cimento, kimyasallar, petrokimyasallar, tekstil
endustrinin buyume orani: %6.9 (2000 verileri)
elektrik uretimi: 16.378 milyar kwh (1999)
elektrik uretimi icin kaynaklar: fosil yakitlar: %86.46
hidro: %13.54
nukleer: %0
diger: %0 (1999)
elektrik tuketimi: 15.432 milyar kwh (1999)
elektrik ihracati: 600 milyon kwh (1999)
elektrik ithalati: 800 milyon kwh (1999)
tarim ve hayvancilik urunleri: pamuk, tahil, pirinc, uzum, meyveler, sebzeler, cay, tutun, buyukbas hayvancilik, domuz, koyun, keci
ihracat tutari: 1.9 milyar $ (2000 verileri)
ihracat urunleri: petrol ve gaz %75, makineler, pamuk, gida urunleri
ihracat ortaklari: italya, turkiye, rusya, gurcistan, iran
ithalat tutari: 1.4 milyar $ (2000 verileri)
ithalat urunleri: makine ve arac - gerecler, gida urunleri, metaller, kimyasallar
ithalat ortaklari: rusya, turkiye, ukrayna, iran
dis borc tutari: 1 milyar $ (2000)
para birimi: azerbaycan manati (azm)
para birimi kodu: azm
mali yil: takvim yili


iletisim bilgileri

kullanilan telefon hatlari: 663,000 (1997)
telefon kodu: 994
radyo yayin istasyonlari: am 10, fm 17, kisa dalga 1 (1998)
radyolar: 175,000 (1997)
televizyon yayini yapan istasyonlar: 2 (1997)
televizyonlar: 170,000 (1997)
internet kisaltmasi: .az
internet servis saglayicilari: 2 (2000)
internet kullanicilari: 8,000 (2000)



ulasim ve tasimacilik

demiryollari: toplam: 2,125 km (1993)
karayollari: toplam: 24,981 km
asfalt: 23,057 km
asfalt olmayan: 1,924 km (1998)
deniz yollari: yok
boru hatlari: ham petrol 1,130 km; petrol urunleri 630 km; dogal gaz 1,240 km
limanlar: baku (baki)
hava alanlari: 52 (2000 verileri)

kaynak: ulkeler.net