annales tarih okulu

yirminci yüzyılın en yenilikçi, hafızalarda en fazla iz bırakan ve en önemli tarih çalışmalarının kayda değer bir bölümü fransa’da üretildi. bu yeni tarihin büyük kısmı, 1929 yılında kurulan ve yaygın olarak annales adıyla zikredilen derginin akla getirdiği belli bir grubun çalışmalarından oluşur.

grubun merkezinde lucien febvre, marc bloch, fernand braudel, georges duby, jacques le goff ve emmanuel le roy ladurie yer alır. marksist bir tarih yaklaşımına bağlılıkları nedeniyle halkanın merkezine uzak düşen ernest labrousse, pierre vilar, maurice agulhon ve michael vovelle grubun kenarında yer alır. tam çeperde veya biraz ötesinde ise, tarihsel uğraşları ile annales’in çağrıştırdığı uğraşılar arasında örtüşmeler olması nedeniyle roland mousnier ve michael foucault durmaktadır.

bugün altmış yılını geride bırakmış olan dergi, yeni bir tarih çeşidi geliştirmek amacıyla kurulmuştu ve bugün de yenilikleri teşvik etmeye devam ediyor. annales’in berisinde yatan öncü fikirler kısaca şöyle özetlenebilir. ilkin, olaylardan oluşan geleneksel anlatımın yerini sorun-odaklı bir analitik tarih alır. ikinci olarak, esasen siyasete odaklanan bir tarihin yerine insan faaliyetlerinin tamamına eğilen bir tarih geçer. üçüncü olarak, bu iki amacı gerçekleştirebilmek gayesiyle, öbür disiplinlerle – coğrafya, sosyoloji, psikoloji, ekonomi, dilbilim, antropoloji vb. - işbirliği yapmaya önem verilir.

bu hareketi üç evreye ayırabiliriz. annales hareketi 1920’li yıllardan 1945 yılına uzanan evrede, geleneksel tarih anlayışına, siyasi tarihe ve olaylar tarihine karşı bir gerilla eylemine girişen küçük, radikal ve yıkıcı bir hareketti. ikinci dünya savaşı’ndan sonra asiler tarih disiplinindeki egemen örgüt’ü ele geçirdi. kendi ayrıksı kavramları, ayrıksı metodlarıyla bu ikinci evresinde tam anlamıyla bir ‘okul’ sayılabilecek hareket fernand braudel’in egemenliği altındaydı.

hareketin tarihindeki üçüncü evre 1968 yılı civarında başladı. hareket içindeki parçalanma bu evreye damgasını vurdu. bu tarihe gelindiğinde hareket özellikle fransa’da öyle güçlü bir etkiye kavuşmuştu ki, önceki ayrıksılığının büyük kısmını kaybetmişti. bu tarihte yalnızca takdirlerini kazandığı yabancılar ve onları siyaset ile olaylar tarihini yabana atmakla suçlamaya devam eden yerli eleştirmenler nezdinde birleşik bir ‘okul’ oluşturuyordu annales hareketi. son yirmi yılda grubun bazı mensupları sosyo-ekonomik tarihten uzaklaşıp sosyo-kültürel tarihe yönelirken, bazıları da siyasi tarih ve hatta anlatıyı yeniden keşfetmeye başladı.

böylece, annales’in tarihi, birbirini izleyen üç kuşağa ayrılarak yorumlanabilir. bu tarih, böyle yorumlandığında, bugünün asilerinin yarının egemen örgütü’ne dönüştüğü, bunun sonucunda kendisine isyan eden yeni asilerin ortaya çıktığı şu bildik döngüsel süreci sergiler. her şeye rağmen, hareketin belli başlı uğraşıları değişmeden kaldı. aslına bakılırsa, annales dergisi ve bu dergiyle özdeşleştirilen adlar, yüzyılımızda tarih disiplini ile toplum bilimleri arasında cereyan eden verimli etkileşimin en güçlü örneklerini sundu.

hareket geçmiş yıllarda genellikle üç ya da dört kişiyle eşitlenebilirmişçesine tartışıldı. lucien febvre, marc bloch, fernand braudel ve öbür adların bazılarının göz kamaştırıcı çalışmalar ürettiğine kuşku yok. gelgelelim, başka birçok düşünsel harekette olduğu gibi bu hareket de birçok kişinin önemli katkılarda bulunduğu kolektif bir girişimdir. bu husus üçüncü kuşak söz konusu olduğunda çok bariz hale gelse de, braudel’in egemenliğindeki dönem ile kurucuların dönemi için de geçerlidir. lucien febvre daha 1936 gibi erken bir tarihte ekip çalışmasının hayalini kuruyordu. savaştan sonra bu hayal gerçekleşti. fransız tarihi hakkında yapılması tasarlanan ekip çalışmasında toplumsal yapının tarihine, tarımsal üretkenlik tarihine, on sekizinci yüzyılda kitabın tarihine, eğitim tarihine, on dokuzuncu yüzyıldaki zorunlu askerlik hakkında yapılması planlanan bilgisayar destekli bir incelemeye yer veriliyordu.

kaynak: peter burke; fransız tarih devrimi annales okulu

edit: zamanında araştırmışlığım var, bu konuda türkçe kaynak bulmak pek mümkün değil. ben yandım eller yanmasın diyerekten hazırladığım ödevin giriş bölümünü yazmış bulunmaktayım. daha ayrıntılı bilgiye ihtiyacı olan olursa bana ulaşabilirsiniz.