vertigo

genel anlamda baş dönmesi ve hareket duygusunun yitirilmesi demektir. ancak tansiyon düşmesi ile ilgili baş dönmeleri bu kapsamda değildir. vertigodan kastedilen labirentit, iç kulak iltihabı, meniere hastalığı gibi durumlarda olan baş dönmesidir. korkuya bağlı baş dönmesi de vertigo kapsamında yer alır.

baş dönmesi, nöroloji kliniklerinde sık karşılaşılan şikayetlerden birini oluşturuyor. çoğu zaman altında önemli bir hastalık bulunmayan ve kendiliğinden düzelen bir belirti olarak ifade ediliyor. ancak bazen çok ciddi nörolojik bir hastalığa da işaret edebiliyor. vücudumuzun mekandaki pozisyonundan haberdar olmayı ve dengemizi sağlayan bazı mekanizmalar var. göz, iç kulaktaki denge organı, kas ve eklemlerden kalkan uyarılarla sürekli baş ve vücudun diğer kısımlarının birbiriyle ve mekandaki yerleri hakkında beyne bilgi geliyor. bu mekanizmalarda bozukluk olunca denge bozukluğu veya baş dönmesi ortaya çıkıyor. baş dönmesi sık karşılaşılan bir şikayet. ancak hastalar çok farklı şeyleri baş dönmesi olarak ifade edebiliyor. vertigo, hastanın kendi bedeni veya çevrenin etrafında gerçekten dönmekte olduğunu zannetmesiyle gelişen bir tablo. bu şekilde bir dönme hissi olmadan ortaya çıkan vertigo ise yalancı vertigo(dizzness) olarak tanımlanıyor.

belirtileri neler? vertigo çok şiddetli olduğunda hastalarda gözlerde sıçrayıcı hareket, bulantı ve kusma, ayakta duramama şeklinde belirtiler de olabiliyor.

nedenleri: vertigo; iç kulak, denge siniriyle ilgili hastalıklar, beyin sapı ve beyinciği tutan hastalıklarda görülebiliyor.

meniere hastalığı: iç kulakla ilgili bir rahatsızlık. hasta dakikalar veya saatler süren ataklar halinde tekrarlayan vertigodan yakınıyor. bu sırada ayakta duramıyor, en ufak baş hareketiyle şiddetli vertigo gelişiyor. genelde bulantı, kusma ve kulak çınlaması eşlik ediyor. atakların tekrarlaması hasta olan iç kulak tarafında işitme kaybına neden oluyor.

iyi huylu tekrarlayıcı pozisyona bağlı vertigo: iç kulakla ilgili bir rahatsızlık.başın belli bir pozisyonunda ortaya çıkan, vertigo ve gözde sıçrayıcı hareketlerle karakterize iyi huylu bir hastalık olarak nitelendiriliyor. saniyeler içinde gelip geçiyor, başın aynı pozisyona getirilmesiyle tekrar başlıyor.

diğer nedenler: beyin sapı- beyincik birleşme bölgesinden denge siniri geçiyor. bu bölge tümörlerinde vertigo, kulak çınlaması, giderek artan işitme kaybı olabiliyor. beyin sapı ve beyincik damar tıkanma ve kanama durumlarında da baş dönmesi gelişebiliyor. ancak bu durumlarda birçok bölge fonksiyonunu kaybettiği için kafa sinirlerinin çoğunda tutulum, bir taraf kol-bacakta felç gibi nörolojik bozukluklar görülebiliyor.

multiple skleroz hastalığında beyin sapı ve beyincik, göz tutulumları olabiliyor ve vertigo, dengesizlik gibi şikayetler yapabiliyor. oturma kalkma sırasında gelişen tansiyon düşüklüğü, çeşitli kalp hastalıkları, ağır kansızlıklar ve metabolik bozukluklar vertigo yapabiliyor uzmanlara göre. boyun kemiklerinde bozulmalar ve kireçlenmeler bu kemiklerin içinden geçen ve beyin sapı ile beyinciği besleyen damarları sıkıştırarak vertigo yapabiliyor. uzmanlara göre, bazı psikiyatrik rahatsızlıklarda da tekrarlayan vertigo şikayeti olabiliyor.

yaşlı ve birçok hastalığı olan (özellikle diabet gibi) kişilerde sürekli yalancı vertigo ve dengesizlik şikayetleri ortaya çıkabiliyor.

tanı nasıl konuyor? vertigo tanısı konulması için bir dizi tetkik gerekiyor. hastanın vertigosunun gerçek olup olmadığının anlaşılabilmesi için ayrıntılı sorularla öykü alınıyor. ardından dikkatli bir nörolojik muayene yapılması gerikiyor. beyin görüntülemesi istenecekse beyin magnetik rezonanslı(mr) görüntüleme tercih ediliyor. çünkü mr beyin sapı ve beyin sapı-beyincik birleşim yerini, iç kulak yapılarıyla ilgili iltihabi durumları daha ayrıntılı gösteren bir tetkik. gereken durumlarda kulak-burun-boğaz(kbb) muayenesi ve odiyometrik(işitme ilgili) testler yapılıyor. rutin kan tetkiklerine bakılıyor. başka bir çok hastalıkla ilişkili olduğu yönünde şüphelenilen hastalarda ileri incelemelere başvuruluyor.

nasıl tedavi ediliyor? vertigo beyin damar hastalığı, ms, beyin tümörü, boyun kemiklerinde kireçlenme gibi hastalıklarla ilişkili ise bu hastalıklara yönelik özel tedaviler uygulanıyor.

iç kulakla ilgili vertigolarda genelde tedavi hastanın şikayetlerini hafifletmeye yönelik uygulanıyor. kulak burun boğaz tarafından uygulanan bazı özel baş manevraları da tedavide kullanılıyor. sık tekrarlayan vertigo atakları olan hastalar için çeşitli tedavilerle atak önleyici tedaviler oluşturulmaya çalışılıyor.