suriyeli mülteciler

Küresel göç çağının önemli aktörleridir. Henüz kendileri bile farkında değil bunun. Büyük bir nüfussal değişim çağının neredeyse öncüleri konumundadırlar.

Suriyeli mülteciler meselesinin gezegen üzerinde çözümü için henüz daha çok erken. gezegen dünya hep aynı şeyi paralel şekilde yaşar, bir döngü halinde, hatta buna bazı fizikçiler, "yaşamlarımız bir bilgisayar simülasyonu, hep aynı şeyleri yaşıyoruz" bile dediler. ama bu ayrı bir konu.

Benzer mülteci meseleleri daha öncede yaşanmıştı.

vietnam savaşından hemen sonra, (değil elbette yahu epey sonra, o kadar evrilmedi henüz gezegen dünya insanları) 1979 yılında isviçre'de vietnamlı mülteci sorununa dair konferanslar başladı. asıl başlama sebebi tabi ki mültecilerin sığındıkları ülkelerdeki yarattıkları mali ve sosyolojik durum ile ilgiliydi. dünya 2013 yılından bu yana yedi denizde mültecilerin tekneler üzerinde mahvoluşunu seyredip derin bir "vah!" çekiyor ama aslında herşey hikaye, bir şekil ikyüzlülük. bu yaşananlar ilk değildi sonda olmayacak.

aynı şekilde, vietnam savaşında savaştan kaçan vietnamlılar tekneler ile diğer ülkere sığınmaya çalışmıştı, on binlercesi deniz üzerinde öldü, on binlercesi açlık ve sefalet içinde aylarca deniz üzerinde kaldı. hatta onların bir adı vardı: tekne insanları. isteyen boat people yazıp araştırabilir. ancak rakamlarına wikipediaya veya ana akım medyaya bakıp güvenmeyin. sığınmacı vietnamlılar, birçok ülkeye gitmeye çalıştı, bazıları onları aldı, bazıları geri sepetledi. hatta bazıları onları kabul etti ama sağlam bir zemin üzerinde ev kurmalarına izin vermedi. mesela kamboçya. kamboçyadaki nehir üzerindeki ayaklı yüzen evler klasik vietnam mimarisidir, vietnamlılar bu çözümü kendi ülkelerinde bulmuşlardı, önemli olan hayatta kalmaktı zaten.

aslında ilk olarak 1950'lerin başlarında dünya tekne insanları ile tanışmıştı: birinci çinhindi savaşında; yani fransızların orda ne halt ettiklerini sorgulanması gereken yıllarda! ama karşı taraf fransa olunca bu tekne insanları batı medyasında yankı bulmadı. ama vietnam savaşı ile karşı taraf rusya olunca, savaş sırasında gözlemci olan anglo-amerikan ve fransızlara göre bunun suçlusu elbette rusya'nın ve kuzey vietnamlıların saldırıları idi. güney vietnamlılar onlardan kaçıyordu. hep öyledir zaten, komünistler hep suçludur emperyalistler için. hırsızın hiç suçu yoktur.

yıl 1977'de ilginç bir olay yaşanmıştı bu keşmekeşin içinde. israil kuru yük gemisi yuval, taiwan'dan epey uzakta üzerinde beyaz bayrak salllanan bir tekneden 66 vietnamlıyı kurtarmış ve israil'e getirmişti. hatta yitzhak rabin'in ve karısının yasal olmayan şekilde yüklü döviz hesabı olduğuna dair ülkesinde skandal yaşadığı günlerdi. kurtarılan bu vietnamlı mültecilere politik sığınma hakkı verildi. bu olay iyi bir izlenim bırakmıştı, bunu görünce 1978-1979 yıllarında israil iki tur daha mülteci getirdi, toplam sayı 350 olmuştu. çoğu israil'de lokanta açtı, ama yine çoğu 1990 larda amerikaya göç ettiler. israil'deki ilk uzak doğulu restoranlar vietnamlılara aittir, ve şu anda bile orada, çince sandığınız bir lokanta ismi, sizi şaşırtabilir vietnamca olduğunu öğrendiğinizde.

işte bu şekilde kuru yük gemileri ile çıkış yolu bulamayanlar bir çok ülkenin sınırında kamplarda bekletildi. 1989 yılına kadar yalnızca güney asya ülkelerindeki kamplardaki vietnamlı sayısı, 1989 yılı cenevre konferansı rakamına göre 530.000 kişidir. bunun dışında ıraktan, kanada'ya kadar geniş bir yelpaze içinde bir çok ülkeye vietnamlı mülteci ulaşabilmiştir. kanada'ya ilk başta alınan vietnamlı mülteci sayısı 50,000 dir örneğin. amerika ise daha büyük sayıda almıştır. şu anda yaklaşık 1,5 milyon vietnamlı amerika'da yaşıyor.

şu anda demişken, obama döneminde dört yıl içinde 1 milyon müslüman mülteci kabul edileceğini, bunlara 10,000 suriyeli ekleyebileceklerini söylenmişti. şu şekilde okuyalım haberi, "1 milyon müslüman mülteci ama suriyeli değil, 1 milyonun yanında yalnzca 10 bin suriyeli." yani vietnam savaşı sonunda yaklaşık 750,000 vietnamlıyı kabul etmiş amerikan hükümeti, suriye savaşında hiç rolü yokmuş gibi davranmaya çoktan başlamıştı zaten. Trump yönetimi ile aslında hiçbir farkı yoktur Obama yönetiminin, söylemler dışında.

bu klasik bir yaklaşımdır. emperyalist elitler yaşadıklarından ders alır kendi adlarına, maddi kazançlı çıkar, ama diğerleri için aynı şey geçerli değil. Daha bunun arkasında on yıllar var. gelecek on yıllar içinde, suriyeli mülteci sorunu cenevreden birleşmiş milletlere birçok yerde görüşülecek. insan hayatları üzerinden pazarlık yapılacak. niceleri ölecek, niceleri savrulacak. yine de bir çözüme kavuşmayacak. eğer bir gerizekalı nükleer bomba patlatmaz ve seyri değiştirmez ise, bir kırk yıl içinde suriyeli mülteci sorunu çözümünün artık sonuna geldiğini görebilirsiniz.