selahaddin eyyubi

(1138 - 1193) mısır, suriye, yemen ve filistin sultanı ve eyyubi hanedanının ilk hükümdarı. kudüs’ü haçlılardan alarak (2 ekim 1187) kentte 88 yıl süren frank işgaline son vermiş, hıristiyanların misilleme olarak düzenledikleri iii. haçlı seferi’ni etkisiz hale getirmiş kürt sultan. ismi salahad-din’den çevrimlenmiştir. dinin kurtuluşu anlamına gelir. soyunun basra’dan azerbaycan bölgesine nakledilen yemen araplarından olduğu, orada hezbahiyye kürtleriyle karışıp, kendilerini bu kabileden kabul ettikleri rivayet edilir. daha sonra eyyubî ailesi türklerle karışarak türkleşmiştir. babası necmeddin eyyub, selçuklu emiri imadeddin zengi’nin hizmetinde görevli bir vezirdi. amcası asadeddin şirkuh, zengi’nin oğlu ve ardılı emir nureddin’in komutanlarındandı.

son derece kültürlü, sanat, edebiyat ve bilime düşkün. sanatçıları ve bilimadamlarını koruyan, karar almada despotluktan kaçınan bir devlet adamı, çağın önde gelen türk düşünürlerinden beha-ed din’in yakın dostu , emirlerinin küstahlığa varacak çıkışlarında bile öne sürdükleri fikirleri sabırla dinleyen. emrine karşı gelerek kale teslim eden emirlerine bile ceza vermeyen bir komutandı.

fethettiği yerlerde halka son derece iyi davranarak ve tutsak aldığı sovalyeleri serbest bırakarak batılıların saygısını kazanmıştır. bir keresinde kuşatması altında bulunan bir kalede yapılan bir düğünü sabote etmemek için mancınıkların düğün töreninin yapılmakta bulunduğu burçları hedef almamasını emretmiştir. ancak bunları merhametinden ziyade üstün siyasi öngörüsü nedeniyle yapıyor olması daha olasıdır. selahaddin veya oğlu el-melik tarafindan el-haravi’ye yazdırılmış bir askeri risalede:

"savaşcı olmayanlara karşı gösterilen şevkat bir güç gösterisi olarak kullanılabilir ve düşmanın gözünün yıldırılmasında etkili olabilir" denmektedir.

nezakette doruğa vardığı an ise yafa önlerinde yok etmek üzere kuşattığı arslan yürekli richard’ın atının vurulması üzerine savaştaki ustalık ve cesaretine hayranlığının bir ifadesi olarak ona savaşa devam edebilmesi için iki arap atı yollaması olmuştur.

öte yandan tarikat sovelyelerine karşı müsamaha göstermemiştir. bunun nedeni örgütlü düşmanın yılmasını sağlayabilmektir. kendini kontrol edemediği tek hadise tutsak aldığı chattillon*’lu renaud’un çadırına getirildiği andır:

"haçlı kuvvetleri ile müslümanlar arasında ne olursa olursa olsun düşmana ve değerlerine karşı gelişmiş bir saygı bulunmaktaydı. bütün bu tarihi şahsiyetlerin içinde kural tanımayan, değerlere saygısız, yağmacı ve acımasız yegane kişi olan bu fransız küçük şovalyesi, antakya prensi raimond ii’nin dul eşi constance’ı ayartarak prensliği ele geçirdikten sonra hiç bir otoriteyi tanımaz hale geldi. davranışlarıyla barışın tesisine engel oldu. hz.muhammed’in mezarını bile soymaya teşebbüs etti. seneler süren inişli çıkışlı macerası selahaddin’in çadırındaki diğer soylu esirlerin arasında son buldu. inancı gereği selahaddin ona "tövbe etmesini yoksa canından olacağını buyurdu. o ise gülerek selahaddin’e "asıl sen hristiyan ol. eğer ona inanırsan senin için hazırlanmakta olan ilahi lanetlenmeden kurtulursun cevabını verdi. selahaddin’in tepkisi ani ve sert oldu. kılıcı kimse ne olduğunu anlamadan renaud’un başını kopardı. sultan diğer soylulara döndü ve şöyle dedi:
"kral kralı öldürmez, ama bu adam hainlikte ve küstahlıkta çok ileri gitti"