havale

havale geçiren biri olduğunda şaşırıp kalmamak için basit ilkyardım yöntemlerini öğrenmek gerekir. havale, insanda çaresizlik duygusu uyandıran, en ürkütücü belirtilerden biridir.

nedenleri
bebeklerde ve küçük çocuklarda havalelerin başlıca nedeni yüksek ateş ve sıcaklıktaki ani artıştır. yüksek ateşte havale geçirme eğilimi aileden gelir. ancak havale geçirenlerde zamanla buna direnç gelişir ve genellikle beş yaşından sonra ateş havaleleri pek görülmez. yenidoğanlarda havaleler, beyin hasarlarından ya da merkezi sinir sistemi bozukluklarından kaynaklanabilir. sara da bir havale nedenidir. kaza sonucu zehirlenmeler, alkolizm ya da kurşun, cıva gibi maddelerle zehirlenmeler de havalelere yol açabilir.

belirtiler
ateşe bağlı havale çoğunlukla çocuğun bilincini yitirmesi ve yere düşmesiyle başlar. genellikle denetimini yitirir ve kasılır, çırpınır, titrer. solunumu güçleşir, ağzından salya akabilir. dişleri çok sıkı kenetlenebilir ve arada kalmışsa dilini ısırabilir. idrar ve dışkı kaçırabilir. havaleden sonra hasta çoğunlukla bir an kendine gelir ama sonra hemen uykuya dalar. yüzünde duruma özgü bir ifadeyle horlayabilir. bu tip havaleler yalnızca bir - iki dakika sürer. sara havaleleri ise, ya bedenin belirli bölgelerini ya da hem bilinci hem de beden kaslarını etkiler. dili ısırma olasılığı dışında, sert bir cismin üstüne düşerek ya da yerde çırpınırken bir eşyaya çarparak yaralanmalar olabilir. kişi kusup tıkanırsa ya da kusmuğu akciğerlerine giderse, ciddi komplikasyonlar, hatta ölüm söz konusu olabilir. araç kullanırken ya da bir makineyle iş yaparken havale geçirilirse, korkunç kazalar ortaya çıkabilir.

tedavi
havale geçirmekte olan birini (yardım çağırmak için bile olsa) kesinlikle yalnız bırakmayın. nöbeti yalnızca birkaç dakika sürecektir, yanında kalmanız en doğru hareket olur. havale geçiren kişinin yanına eğilin ve olanaklıysa bir kumaş parçasını, sözgelimi katlanmış bir mendili dişlerinin arasına yerleştirin. dişleri birbirine kenetlenmişse, sakın ağzını açmaya çalışmayın. üstündekileri, özellikle boynunu ve göğsünü sıkan giysileri gevşetin. kolları ile bacaklarını ve kafasını, çevredeki cisimlere çapmasını engelleyin. olanaklıysa bu tür eşyaları uzağa çekin. havale geçiren kişiyi zorla tutmaya ya da tokatlayarak ayıltmaya çalışmayın. kusuyorsa, kafasını bir yana çevirerek kusmuğunun dışarı akmasını sağlayın. hastayı çırpınması kesildiğinde, kendini toparlayabileceği bir pozisyona getirin ve kendine geldiğinde ya da uykuya daldığında hemen bir doktor bulun. çocuğun ateşi varsa, doktor beklerken alnına ıslak bir bez koyun.