tetranychidae

tanımı, yaşayışı ve zarar şekli :

ergin dişiler 0.32-0.37 mm boyunda oval şekilli olup, genellikle kırmızı kadife rengindedir. erkekleri ise dişilerinden daha küçük ve arka kısmı sivridir. erkek ve dişiler vücutlarının üst kısımlarında kabarcıklardan çıkan uzun kıllarla kolayca tanınırlar.

yumurtaları soğan şeklinde ucunda sap kısmı vardır ve sap sonunda da çadırı andıran iplikçikler bulunur. yumurtalar yaprak, meyve ve sürgünlere bırakılabilir. bir dişi günde 2-3 adet olmak üzere 20-50 yumurta bırakabilir. yumurtadan çıkan larva 0.20 mm boyunda olup üç çift bacağa sahiptir. daha sonra dört çift bacağa sahip protonimf ve deutonimf dönemlerinden sonra ergin olur. yumurtadan ergin oluncaya kadar geçen süre sıcaklığa bağlı olarak 2-5 haftadır. yılda 12-15 döl verebilir. akar popülasyonu ilkbahar ve sonbaharda yüksek yoğunluğa ulaşabilir. limonu tercih ederse de portakal ve altıntoplarda da zararı büyüktür. ergin, nimf ve larvalar yaprak ve meyveleri sokup emmek suretiyle emgi yerlerinde soluk sarı grimsi veya gümüşi lekeler meydana getirirler. böyle yapraklar olarak kurur, dökülür ve sürgünler ölür. fakat bazen sıcak ve kuru havalar nedeniyle meydana gelen meyve dökümü de akar zararı ile karıştırılabilir. akar bulaşıklığı ağacı zayıflatırsa meyve dökümünü artırabilir.

turunçgil kırmızıörümceğinin potansiyel zararı, ağacın sağlığı, sulama ve hava koşulları ile ilişkilidir. örneğin hastalık nedeniyle zayıflamış ağaçlara nispeten düşük akar popülasyonu önemli zarar verebilir. turunçgil bahçelerinde, kışın bu akarın her dönemi bulunabilir.

doğal düşmanları :

turunçgil kırmızıörümceğinin en önemli doğal düşmanlarını acarina takımının phytoseiidae familyasına bağlı predatörler oluşturmaktadır. phytoseiid’ler özellikle geniş etki spektrumlu insektisitlerin kullanılmadığı ve doğal dengenin korunduğu turunçgil bahçelerinde çok miktarda, genellikle yaprakların alt yüzünde bulunur. turunçgil kırmızıörümceği ile yaklaşık aynı büyüklükte olup akarla beslenmeden önce saydam olarak görünür (şekil 39). yumurtaları oval, açık renkli ve akar yumurtalarından yaklaşık 2 kat büyüktür. bir ergin dişi phytoseiid’in (örneğin, amblyseius limonicus) günde 22 adete kadar ulaşan oranda akar nimfini tükettiği bilinmektedir. phytoseiidler turunçgil kırmızıörümceğinin düşük popülasyon düzeylerinde bile polen tozları thrips larvaları, kırmızı kabuklubit larvaları, nektar ve balözü gibi alternatif besinlerle de beslendiği için varlıklarını devam ettirebilirler. ülkemizde turunçgil bahçelerinde şimdiye kadar typhlodromus athiase p.-s., t.psillakisi, amblyseius stipulatus athias-henriot, a.rubini s.a., a.potentillae (garman), a.finlandicus (ouds.), a.largoensis (muma), euseius scutalis (athias-henriot), phytoseius finitimus ribaga, paraseiulus subsoleiger wains., anthoseius recki (wains.) gibi phytoseiid’lerin bulunduğu saptanmış olup çoğunluğu spesifik akar predatörleridir. ayrıca c.ornatus da limonlarda bulunmuştur.

turunçgillerde bulunan diğer bir akar predatörü de stethorus spp.dir. bu cinsin ülkemizde s.gilvifrons muls. ve s.punctillum weise olmak üzere iki türü bulunduğu tesbit edilmiştir. bunlar 1.2-1.5 mm boyunda siyah renkli küçük coccinellidlerdir.

stethorus’lar özellikle akarın orta ve yüksek popülasyon yoğunluğuna ulaştığı durumlarda, popülasyonun hızla düşmesinde önemli rol oynarlar. yumurtadan ergin oluncaya kadar geçen süre 2 hafta kadardır ve bir ergin dişi günde 40 adet ergin akarı tüketebilir. larva dönemleri ilerledikçe tükettikleri akar miktarı da artar.

turunçgillerde bulunan ve özellikle yüksek akar popülasyonlarında görülen altı noktalı thrips (scolothrips longicornis pries.) de önemli spesifik akar predatörlerinden birisidir.

mücadelesi :

kültürel önlemler:

bahçe temiz ve bakımlı olmalıdır. doğal dengeyi korumak için spesifik akarisitlerden başka geniş etki spektrumlu ilaçlar kullanılmamalıdır. böylece mevcut faydalıların varlık ve etkinlikleri artırılmış olacaktır. yazlık yağların predatör akarlara önemli olumsuz etkileri yoktur.

biyolojik mücadele:

turunçgil kırmızıörümceği tozlu olmayan, geniş etki spektrumlu insektisitlerin kullanılmadığı bahçelerde genellikle doğal düşmanları tarafından baskı altında tutulmaktadır.

kimyasal mücadele:

şubat sonu-mart başlarında yaprakların alt ve üst yüzlerindeki kırmızıörümcekler sayılır, 10 yaprağa 4-9 arasında ise yazlık yağlarla ilaçlama yapılmalı, bu sayı 10 ve daha fazla ise yani yaprak başına 1 den fazla kırmızıörümcek bulunuyorsa akarisitlerden birisi kullanılmalıdır. eğer ilaçlamak gerekiyorsa şubat sonu-mart başında kırmızıörümcekler taze sürgünlere geçmeden önce ilaçlamaya başlanmalıdır. bu çiçeklenmeden önceki döneme rastlar. bu dönem geçirilmişse meyve bağlandıktan bir hafta sonra da ilaçlama yapılabilir.