çankırı’nın adı, batılı kimi gezginler tarafından "çangırı" ya da "çengiri" biçiminde yazılmıştır. kent eski gangra adlı kentin yerinde kurulmuştur. önceleri paphlagonia’ya bağlıydı. sonra pontus devletine, ardından da galatia’ya bağlandı. galatia hükümdarı deiotarus, gangra’yı merkez yaptı. m.ö. 25’te roma imparatorluğunun topraklarına katılan yöre, bizanslılar zamanında bir ara sürgün yeri idi. kimi kaynaklarda anılan germanikopolis kentinin gangra olduğu sanılıyor. emeviler zamanında islam orduları birkaç kez saldırdılarsa da bu kaleyi ele geçiremediler.

çankırı ve çevresi, 1071 malazgirt zaferinden sonra danışmendoğullarınca ele geçirildi.

selçukluların malatya’da tutsak edilip niksar kalesine kapattıkları antakya hükümdarı bohemond’u kurtarmak için 1101’de istanbul’dan yola çıkan raymond de toulouse komutasındaki haçlı ordusu ankara’yı aldıktan sonra çankırı’ya yöneldiyse de kaleye giremediler. amasya yakınlarında selçuklu ordusuyla karşı karşıya gelen haçlı ordusu, bozguna uğradı. 1134’te bizans imparatoru ioannes komnenos şiddetli çarpışmalardan sonra kaleyi ele geçirebildiyse de, o döndükten sonra danışmendliler kenti geri aldılar. daha sonra yöreye selçuklular egemen oldular. i. murad zamanında çankırı ve çevresi osmanlı topraklarına katıldı. timur, 1402’de çankırı’yı eski sahiplerine verdiyse de, 1439’da i. mehmet geri aldı.

osmanlı döneminde yönetim bakımından anadolu eyaletine bağlı bir livanın merkezi olan çankırı, cumhuriyetin ilanından önce kastamonu vilayetine bağlı bir sancağın merkezi idi. kurtuluş savaşı sırasında inebolu üzerinden istanbul’dan ankara’ya yapılan malzeme ve insan naklinde çankırı önemli bir aracı merkez rolünü oynamıştır. cumhuriyet döneminde il merkezi haline getirilmiştir.

19. yüzyılın sonunda yaklaşık 16 bin olduğu tahmin edilen nüfusunu, türkiye cumhuriyeti’nin ilk yıllarında 10 binin altına düştüğü görüldü. (1927’de 8.847). ancak 1940’da 10 bini yeniden aşabilen (10.235) nüfus 1970’te 25 bini geçti (26.124). 1990’da da 45.496’ya ulaştı.

ilin merkezi olan çankırı kenti, kızılırmak’ın kolları acıçay ile tatlıçay’ın birleştiği yerde kurulmuştur. deniz yüzeyinden 700-800 m. yüksekliktedir. çankırı çok eskiden bir kale kentiydi. kent, sonraları sırtını kaleye dayayarak, güneye doğru yayıldı. günümüzde, tatlıçay’ın her iki yakasına serpilmiş durumdadır. kalenin eteklerindeki mahalleler, kentin çekirdeğini oluşturur. bu mahalleler dar sokaklıdır. kentin yeni kesimleri ise, daha modern görünüşlüdür..

myysteriouss

#455121 · 20.01.2007 15:58

orta anadolu’nun kuzeyinde, kızılırmak ile batı karadeniz ana havzaları arasında yer alan çankırı, 40° 30’ ve 41º kuzey enlemleri ile 32° 30’ ve 34º doğu boylamları arasında yer almaktadır. ilin komşuları batıda bolu, kuzeybatıda karabük, kuzeyde kastamonu, doğuda çorum ve güneyde ankara ile kırıkkale’dir. denizden yüksekliği 723 metre olup, ülke topraklarının %o 94’lük bölümünü oluşturan toplam 7.388 km²’lik bir alana sahiptir.

myysteriouss

#455124 · 20.01.2007 15:59

çankırı’da genellikle iç anadolu ya özgü iklim etkisi görünmektedir. merkez,ilgaz ve yapraklı ilçelerinde kışlar serin, yazlar ılık geçerken, çerkeş ilçesinde kışlar soğuk, yazlar ise serin geçmektedir.

ilin en fazla yağış alan ilçesi, yapraklı’dır. yapraklı’da hemen hemen her mevsim yağış gözlemlenir. merkezden, güneye doğru gidildikçe iklim ve bitki örtüsünde değişiklik ve zayıflama görünmektedir. araştırmalar sonucu, il topraklarının 2-3 yıl öncesine kadar bazı tuzlu bölgeler hariç, ormanlarla kaplı olduğu belirlenmiştir. ne var ki, tarla açmak amacıyla yapılan bilinçsiz kesimler, hayvan otlatmak için ormanlardan yararlanılması, müdahale imkanı olmayan orman yangınları ve iklim değişiklikleri yüzünden, bu orman bölgelerinin büyük çoğunluğu yok olmuştur.

ilin, bütün bu tahribattan sonra geriye kalan ormanları, ilgaz ilçesi başta olmak üzere elaman, eğirova, ovacık, düvenlik, ilısılık, yapraklı, sarıkaya, karakaya ve erikli dağları ve çevresindedir.ildeki bitki örtüsünün üst florasını oluşturan iğne yapraklı ağaçlar, özellikle de karaçam, sarıçam, ardıç, meşe, ladin ve köknar gibi orman ağaçlarıyla ahlat ve kızılcık ağaçlarıdır. bitki örtüsünün alt florasında ise hububat, yemlik ve yemeklik baklagiller ile ayrıkotu, devedikeni ve yumak gibi bitkiler bulunmaktadır. ayrıca akarsular boyunca söğüt ve kavak ağaçları ile zengin meyve bahçelerine de rastlanmaktadır.

ilde rastlanan başlıca av hayvanları, kurt, tilki, tavşan ve sincaptır. uzun yıllar düzenli mücadele edilmediği için, yaban domuzu sayısından belirgin bir artış olmuştur. fakat son yıllarda yapılan düzenli ve etkin mücadeleler nedeniyle, yaban domuzu sayısında belirgin bir azalma sağlanmıştır.